Lebanon bế tắc trong chuyện giải giáp Hezbollah, tại sao?

3 giờ trướcBài gốc

Sau khi Israel và Hamas thống nhất ngừng bắn, sự chú ý của quốc tế đối với Trung Đông có thể sẽ chuyển hướng sang Lebanon. Chính phủ Lebanon đang vật lộn để giải giáp nhóm vũ trang Hezbollah hùng mạnh trong bối cảnh Israel vẫn chưa ngừng chiến dịch không kích quy mô nhỏ gần như hằng ngày trên khắp Lebanon, theo trang The Atlantic Council.

Tổng thống Lebanon - ông Joseph Aoun hoan nghênh thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza, đồng thời kêu gọi cộng đồng quốc tế gây sức ép buộc Israel chấm dứt các cuộc tấn công vào Lebanon, rút quân khỏi lãnh thổ Lebanon và tuân thủ thỏa thuận ngừng bắn tháng 11-2024.

Hiện nay, chính phủ Lebanon đang rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan: một bên là sức ép của Mỹ buộc phải giải giáp Hezbollah, bên kia là sự phản đối quyết liệt của chính Hezbollah.

Một cuộc biểu tình của những người ủng hộ Hezbollah ở miền nam Lebanon hồi tháng 8. Ảnh: Mahmoud Zayyat/AFP

Thách thức đối với quân đội Lebanon

Ngày 6-10, quân đội Lebanon công bố báo cáo hằng tháng đầu tiên về tiến trình giải giáp Hezbollah.

Theo báo cáo, trong tháng hoạt động đầu tiên, quân đội Lebanon đã thu hồi vũ khí và tháo dỡ hạ tầng quân sự tại Khu vực Nam sông Litani - vùng biên giới phía nam nơi lực lượng gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc (UNIFIL) đang triển khai. Cùng thời gian đó, quân đội Lebanon cũng tiếp nhận vũ khí do phong trào Fatah bàn giao từ một số trại tị nạn Palestine ở Lebanon.

Tuy nhiên, các nhóm Palestine khác như Hamas, Thánh chiến Hồi giáo và một số phe thánh chiến Salafi đã từ chối nộp vũ khí. Kế hoạch của quân đội Lebanon không nêu rõ thời hạn hoàn thành việc giải giáp Hezbollah.

Quân đội Lebanon cảnh báo rằng chỉ có thể hoạt động trong phạm vi nguồn lực hạn chế, và việc Israel vẫn kiểm soát một phần khu vực Litani khiến quân đội không thể triển khai đầy đủ lực lượng tại đây.

Quân đội Lebanon cũng đang chịu ảnh hưởng nặng nề từ cuộc khủng hoảng kinh tế của đất nước, hiện đã bước sang năm thứ 7, khi đồng nội tệ mất giá khiến lương của binh sĩ sụt giảm nghiêm trọng.

Không chỉ gánh nhiệm vụ phức tạp là thu hồi vũ khí của Hezbollah và các phe phái Palestine tại Lebanon, quân đội còn phải chuẩn bị kế hoạch triển khai quy mô lớn tại khu vực sông Litani khi nhiệm vụ của UNIFIL kết thúc vào cuối năm 2026 và lực lượng gìn giữ hòa bình rút dần khỏi Lebanon trong 12 tháng tiếp theo.

Ngoài ra, quân đội Lebanon còn chịu trách nhiệm đảm bảo an ninh dọc tuyến biên giới dài và hiểm trở với Syria, khiến tình trạng thiếu nhân lực càng thêm trầm trọng.

Lập trường của Hezbollah

Hezbollah nêu quan điểm rằng nhóm sẵn sàng thảo luận vấn đề vũ khí trong khuôn khổ một cuộc tranh luận về chiến lược phòng vệ quốc gia, nhưng sẽ không đơn phương giao nộp vũ khí chừng nào Israel còn hiện diện trên lãnh thổ Lebanon.

“Chỉ khi Israel rút quân, chúng tôi mới sẵn sàng bước sang giai đoạn hai, tức là thảo luận về an ninh quốc gia và chiến lược phòng thủ” - Tổng thư ký Hezbollah, ông Sheikh Naim Qassem, nói hồi tháng 7.

Theo The Atlantic Council, dù chịu nhiều sức ép, thật khó tưởng tượng Hezbollah sẽ tự nguyện và đơn phương giải giáp vì “kháng chiến Hồi giáo” là trái tim của tổ chức.

Những năm qua, Hezbollah dần lớn mạnh cả về năng lực lẫn ảnh hưởng, trở thành một thành phần chủ chốt trong hệ thống răn đe của Iran trong khu vực.

Dù chịu tổn thất nặng nề trong cuộc xung đột gần đây với Israel, Iran vẫn không từ bỏ Hezbollah. Tehran tiếp tục hậu thuẫn Hezbollah trong nỗ lực tái tổ chức và phục hồi năng lực. Tuy nhiên, nếu Hezbollah giải giáp, tổ chức này sẽ không còn khả năng đe dọa Israel và cũng mất vai trò đối với Iran.

Nếu Hezbollah không còn vũ trang không còn phục vụ mục tiêu chiến lược nào cho Iran, thì Tehran sẽ không có lý do để tiếp tục viện trợ tài chính, vũ khí và hậu cần cho tổ chức này. Nếu Iran ngừng hỗ trợ tài chính, câu hỏi đặt ra là: Hezbollah sẽ lấy đâu ra nguồn lực để duy trì bộ máy khổng lồ.

Dù Hezbollah có những nguồn thu riêng, nhưng nguồn thu này có thể không đủ để trang trải chi phí khổng lồ cho mạng lưới trường học, bệnh viện, phòng khám, cũng như hỗ trợ tài chính cho gia đình các liệt sĩ và cựu binh. Điều đó có thể dẫn đến việc phải thu hẹp, thậm chí giải thể một phần hệ thống phúc lợi xã hội.

Theo giới quan sát, khi đó, các chính đảng khác sẽ không còn lý do để duy trì liên minh và Hezbollah sẽ dễ bị tổn thương trước đối thủ trong kỳ bầu cử tiếp theo.

Một cuộc biểu tình ủng hộ Hezbollah ở Lebanon. Ảnh: dpa

Cộng đồng người Shiite ở Lebanon

Cộng đồng người Shiite hiện nhìn chung vẫn ủng hộ việc Hezbollah tiếp tục giữ vũ khí. Đầu tiên là do các cuộc tấn công liên tiếp của Israel và việc ngăn cản người dân trở về những ngôi làng bị tàn phá ở miền nam, khiến sự phẫn nộ dâng cao.

Tại các khu vực người Shiite sinh sống ở miền bắc Bekaa - cách xa biên giới Israel - lý do ủng hộ Hezbollah giữ vũ khí lại khác. Các nhóm này lo ngại trước đe dọa từ bên kia biên giới Syria, nơi chính quyền mới ở Damascus có quan điểm không mấy thiện cảm với người Shiite và có thái độ thù địch với Hezbollah.

Ngoài ra, nhiều người Shiite ở Lebanon phản đối ý tưởng giải giáp Hezbollah do nhìn nhận vấn đề này qua lăng kính giáo phái trong nước. Sức mạnh quân sự của Hezbollah trong ba thập niên qua đã giúp cộng đồng Shiite có vị thế cao hơn.

Chính sách cứng rắn hơn của Israel

Một vấn đề khác khiến nỗ lực của chính phủ Lebanon nhằm giải giáp Hezbollah và các nhóm vũ trang khác thêm phần phức tạp chính là thái độ cứng rắn của Israel.

Ngoài các cuộc không kích hằng ngày, quân đội Israel vẫn kiểm soát 5 vị trí đồi trong lãnh thổ Lebanon, gần Đường Xanh - ranh giới biên giới phía nam do LHQ xác định.

Các hành động của Israel đang làm suy yếu tiến trình giải giáp Hezbollah. Chính phủ Lebanon nhiều lần khẳng định đang thực hiện đầy đủ nghĩa vụ theo thỏa thuận ngừng bắn tháng 11-2024, trong khi tố cáo Israel vi phạm thỏa thuận.

Mỹ vẫn gây sức ép buộc Lebanon phải đạt kết quả trong tiến trình giải giáp Hezbollah, nhưng lại hầu như không có động thái nào nhằm buộc Israel tuân thủ thỏa thuận.

Những diễn biến trên dẫn đến nguy cơ bế tắc trong tiến trình giải giáp Hezbollah.

Dù Hezbollah vẫn không giao vũ khí, chính phủ Lebanon không thể triển khai quân đội chống lại lực lượng này bởi điều đó gần như chắc chắn sẽ khiến quân đội sụp đổ và có thể châm ngòi cho một cuộc nội chiến.

Nếu Mỹ tiếp tục làm ngơ trước các hành động quân sự của Israel, nhà nước Lebanon sẽ càng trở nên yếu kém, củng cố lập luận của Hezbollah rằng chính phủ không làm gì để chấm dứt sự cuộc tấn công của Israel.

Tuy nhiên, nếu tiến trình giải giáp Hezbollah tiếp tục giậm chân tại chỗ, đến một thời điểm nào đó, Israel có thể sẽ quyết định leo thang không kích nhằm vào lực lượng này.

Cho đến nay, Hezbollah vẫn thể hiện sự “kiên nhẫn chiến lược” khi không đáp trả các cuộc tấn công hằng ngày của Israel. Nhưng nếu Israel tăng cường tần suất không kích, mở rộng thành một chiến dịch tấn công đường không quy mô lớn, Hezbollah sẽ khó lòng tiếp tục nhẫn nhịn.

Giới phân tích cảnh báo rằng khi đó, cuộc chiến ở Gaza có thể sẽ được thay thế bằng một cuộc xung đột mới giữa Hezbollah và Israel.

THẢO VY

Nguồn PLO : https://plo.vn/lebanon-be-tac-trong-chuyen-giai-giap-hezbollah-tai-sao-post875623.html