Trong ẩm thực Việt, cá luôn là nguồn thực phẩm quen thuộc, cung cấp dinh dưỡng dồi dào và có thể chế biến thành nhiều món ngon.
Trong số đó, cá kèo là loài cá nhỏ bé sống phổ biến ở vùng nước lợ đồng bằng sông Cửu Long, được xem là một ví dụ điển hình cho hành trình “đổi đời” từ món ăn dân dã trở thành đặc sản được ưa chuộng.
Cá kèo được cho là đặc sản của miền Tây, chế biến nhiều món ngon hấp dẫn. (Ảnh minh họa)
Từ “cá của nhà nghèo” đến đặc sản được săn lùng
Cá kèo, hay còn gọi là cá bống kèo, từng gắn bó mật thiết với đời sống của người dân miền Tây Nam Bộ. Trước kia, loài cá này sinh sôi nhiều ở các vùng bãi bồi, cửa sông, đầm lầy, người dân chỉ cần chờ nước rút là có thể bắt đầy rổ.
Chính sự dễ kiếm, giá rẻ và phổ biến khiến cá kèo được xem là “cá của nhà nghèo” - món ăn quen thuộc trong những bữa cơm giản dị nơi thôn quê.
Thời gian đó, cá kèo ít được coi trọng, thậm chí từng bị dùng làm mồi câu hoặc làm phân bón. Thế nhưng theo năm tháng, giá trị của loài cá nhỏ này đã thay đổi.
Hiện nay, cá kèo không còn là món ăn rẻ tiền như trước. Tại nhiều chợ miền Tây, cá kèo tươi được bán với giá khoảng 120.000-150.000 đồng/kg, trong khi khô cá kèo là món đặc sản được nhiều người tìm mua có thể lên tới 600.000-700.000 đồng/kg.
Cá kèo hiện nay có giá không còn rẻ như trước. Khô cá kèo có khi hơn nửa triệu/ký. (Ảnh minh họa)
Không chỉ mang hương vị đặc trưng, cá kèo còn được đánh giá cao về mặt dinh dưỡng. Thịt cá chứa nhiều đạm, ít béo và giàu các khoáng chất như canxi, sắt, phốt pho rất phù hợp với người muốn bổ sung protein mà không lo tăng cholesterol.
Hình dáng của cá kèo khá đặc biệt với thân nhỏ, thon dài khoảng 20-25 cm, da trơn bóng, phủ một lớp nhớt tự nhiên giúp dễ di chuyển trong bùn. Phần thịt cá mềm, thơm và có vị ngọt nhẹ.
Nguyên liệu dân dã cho nhiều món ngon
Nhờ hương vị đặc biệt và dễ chế biến, cá kèo trở thành nguyên liệu “đa năng” trong ẩm thực miền Tây. Một trong những món nổi tiếng nhất là lẩu cá kèo lá giang. Sự kết hợp giữa vị chua thanh của lá giang và vị ngọt đậm của cá, tạo nên món ăn dân dã nhưng hấp dẫn.
Ngoài ra, cá kèo nướng muối ớt, cá kèo kho tộ hay chiên giòn cũng được nhiều người yêu thích.
Cá kèo nấu lẩu được cho là món ăn đặc sản của người miền Tây. (Ảnh minh họa)
Món cá kèo nướng muối ớt cũng được nhiều người ưa thích. (Ảnh minh họa)
Trong cách sơ chế, người dân thường dùng muối hoặc tro bếp để làm sạch lớp nhớt, tránh làm vỡ mật để không ảnh hưởng đến hương vị.
Ở các nhà hàng, cá kèo được chế biến cầu kỳ hơn, thường nướng mọi để giữ nguyên vị ngọt, chấm cùng muối ớt xanh. Trong bữa cơm gia đình, cá kèo kho tiêu hoặc kho quẹt ăn với cơm trắng, rau luộc lại mang hương vị giản dị nhưng đậm đà.
Từ một loài cá gắn liền với ký ức khó khăn của người miền Tây, cá kèo nay đã trở thành đặc sản có mặt trong thực đơn của nhiều nhà hàng. Dù ở vị thế nào, cá kèo vẫn giữ trọn nét mộc mạc vốn có, vừa dân dã, vừa đậm đà hương vị quê hương.
Sự thay đổi trong giá trị của cá kèo không chỉ phản ánh sự phát triển của ẩm thực miền Tây, mà còn là minh chứng cho sức sống bền bỉ của những món ăn giản dị mà chứa đựng cả ký ức và bản sắc vùng sông nước Nam Bộ.
Minh Huy