Một đồng chi cho môi trường hôm nay sẽ giảm hàng chục đồng chi trả y tế, khắc phục thiên tai ngày mai

3 giờ trướcBài gốc

Cả nước còn 38 cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng chưa xử lý triệt để

Sáng 28/10, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Mạnh trình bày báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội về việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường (BVMT) năm 2020 có hiệu lực thi hành.

Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Mạnh.

Theo Tổng Thư ký Quốc hội, kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường (BVMT) năm 2020 có hiệu lực thi hành, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương đã ban hành hơn 500 văn bản hướng dẫn và triển khai thi hành. Công tác BVMT đã có nhiều chuyển biến, đạt và vượt nhiều mục tiêu, chỉ tiêu quan trọng.

Đến nay, đã có 3/5 chỉ tiêu đã vượt kế hoạch đặt ra cho năm 2025, gồm: tỷ lệ thu gom và xử lý chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) đô thị bảo đảm tiêu chuẩn, quy chuẩn; tỷ lệ khu công nghiệp, khu chế xuất đang hoạt động có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt tiêu chuẩn môi trường; tỷ lệ che phủ rừng. Ngân sách nhà nước (NSNN) chi cho sự nghiệp môi trường được bảo đảm không thấp hơn 1% tổng chi NSNN và tăng qua các năm (năm 2024 đạt 1,12%). Nguồn lực xã hội hóa và đầu tư từ doanh nghiệp cho BVMT cũng có những chuyển biến tích cực.

Giai đoạn 2022-2024, Bộ TN&MT đã thanh tra 812 cơ sở, xử phạt 348 cơ sở với tổng số tiền 96,7 tỷ đồng. Các địa phương đã xử phạt 14.863 vụ với tổng số tiền 643 tỷ đồng. Kiểm toán nhà nước đã thực hiện 12 cuộc kiểm toán, chỉ ra nhiều hạn chế, bất cập trong quản lý môi trường. Bên cạnh đó, lực lượng Cảnh sát môi trường đã tích cực điều tra, phát hiện, khởi tố 2.336 vụ/2.935 bị can.

Công tác quản lý chất thải có nhiều chuyển biến, tỷ lệ thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt tăng dần qua các năm, đến hết năm 2024 đạt 97,26% ở đô thị, 80,5% ở nông thôn, giảm hình thức chôn lấp; việc tái chế, tái sử dụng, tận dụng giá trị tài nguyên từ chất thải được tăng cường…

Dù vậy, Đoàn giám sát nhận thấy, việc tổ chức thực hiện Luật BVMT năm 2020 còn một số hạn chế, bất cập.

Thứ nhất, tình trạng ô nhiễm môi trường còn xảy ra, vẫn còn diễn biến phức tạp, có thời điểm ở mức độ nghiêm trọng, đặc biệt là ô nhiễm không khí (do bụi mịn) tại các thành phố lớn; chỉ số chất lượng không khí có thời điểm vượt ngưỡng an toàn, ảnh hưởng xấu tới sức khỏe người dân, có những lúc Hà Nội, TP.HCM rơi vào nhóm đô thị ô nhiễm nhất thế giới.

Chất lượng môi trường một số đoạn sông tập trung tại khu vực đông dân cư, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, làng nghề trên lưu vực sông Cầu, sông Nhuệ - Đáy, hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải chậm được cải thiện.

Chưa hoàn thành chỉ tiêu về tỷ lệ cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng được xử lý. Theo Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, đến năm 2025, 100% cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng phải được xử lý, nhưng đến tháng 9/2025, cả nước vẫn còn 38/435 cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng chưa hoàn thành xử lý triệt để.

Thứ hai, hạ tầng kỹ thuật về BVMT, nhất là trong thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt, nước thải còn lạc hậu, chưa đáp ứng được yêu cầu (hiện nay chỉ có khoảng 18% tổng lượng nước thải đô thị được thu gom, xử lý; tỷ lệ chôn lấp trực tiếp tuy đã giảm nhưng vẫn chiếm tỷ lệ cao, nhiều bãi chôn lấp gây ô nhiễm môi trường chậm được xử lý).

Mặc dù Luật BVMT năm 2020 và các văn bản hướng dẫn đã có quy định về thu gom chất thải đặc thù (điện tử, pin, tấm quang năng) gắn với trách nhiệm tái chế của nhà sản xuất (EPR) nhưng thực tế hạ tầng thu gom, tái chế cho các loại chất thải này vẫn còn hạn chế.

Thứ ba, việc tuần hoàn, tái sử dụng nước thải, tái chế một số loại chất thải rắn công nghiệp vẫn còn hạn chế; một số loại chất thải nguy hại, bao bì hóa chất bảo vệ thực vật phát sinh từ hộ gia đình... chưa được thu gom, xử lý riêng mà lẫn trong chất thải rắn sinh hoạt; tại một số địa phương, cơ sở y tế gặp khó khăn trong việc thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn y tế nguy hại.

Thứ tư, một số mục tiêu chính sách của Luật BVMT thể hiện trong các pháp luật khác có liên quan chưa đạt hiệu quả mong muốn như: mục tiêu thúc đẩy thay đổi hành vi, thói quen tiêu dùng thông qua pháp luật về thuế, phí về BVMT; mục tiêu nâng cao hiệu quả hoạt động của Quỹ BVMT Việt Nam để thúc đẩy các dự án về BVMT thông qua pháp luật về NSNN; mục tiêu nâng cao chất lượng hoạt động dịch vụ tư vấn lập hồ sơ về môi trường.

Thứ năm, tình trạng đơn thư khiếu nại, tố cáo về môi trường, tội phạm, vi phạm pháp luật về BVMT còn xảy ra tại một số địa phương, có vụ việc diễn biến phức tạp, gây mất trật tự an toàn xã hội.

Theo báo cáo của Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội, có các vụ việc khiếu nại, tố cáo, kiến nghị liên quan đến hoạt động của một số cơ sở chăn nuôi quy mô tập trung xả thải ra môi trường; hoạt động tập kết, xử lý rác thải tại một số địa phương; hoạt động của một số cơ sở sản xuất có phát sinh khí thải gây ô nhiễm môi trường; dự án công viên nghĩa trang… đã gây tác động lớn đến sinh hoạt của người dân trong khu vực.

Tăng chi cho môi trường để giảm áp lực chi phí y tế, khắc phục thiên tai

Đại biểu Chu Thị Hồng Thái (Lạng Sơn) cho rằng, hiện nay, ô nhiễm môi trường ở nước ta vẫn hết sức phức tạp, đặc biệt là ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước. Tỷ lệ rác thải rắn sinh hoạt chôn lấp trực tiếp cao và không thực hiện được phân loại rác tại nguồn là một trong những nguyên nhân dẫn tới tình trạng này.

Theo đó, đại biểu đề nghị phải đổi mới toàn diện công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt, ưu tiên áp dụng công nghệ hiện đại trong xử lý rác, giảm chôn lấp trực tiếp. Đồng thời, quyết liệt hơn trong phân loại rác để tránh lãng phí nguồn lực, thu phí theo lượng rác thải phát sinh, thanh kiểm tra, xử lý nghiêm cơ sở ô nhiễm kéo dài...

Đại biểu Hoàng Quốc Khánh (Lai Châu) cũng cho rằng, hiện nay khung pháp lý về phân loại rác tại nguồn đã rất rõ ràng nhưng thực tiễn thi hành đáng báo động. Theo đó, báo cáo giám sát cho thấy mới chỉ có 32/63 tỉnh thành (trước sáp nhập) triển khai phân loại rác, đồng nghĩa với việc còn 31 địa phương chưa thực hiện. Mỗi ngày cả nước phát sinh khoảng 69.400 tấn rác thải sinh hoạt. Phần lớn trong số này không được phân loại mà được xử lý theo phương thức chôn lấp (chiếm tới 62,97%) và đốt. Ngay cả ở các đô thị lớn đã thí điểm phân loại rác tại nguồn, kết quả vẫn hạn chế do thiếu tính đồng bộ giữa các khâu từ phân loại, thu gom đến xử lý.

Đi sâu phân tích những nguyên nhân cốt lõi khiến một chủ trương đúng đắn như phân loại rác tại nguồn chưa thể đi vào cuộc sống, Đại biểu Hoàng Quốc Khánh khẳng định phân loại rác tại nguồn là giải pháp căn cơ, lâu dài, hướng tới xây dựng lối sống xanh, tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ môi trường bền vững. Để đạt được mục tiêu này, theo Đại biểu, cần có một sự vào cuộc đồng bộ và mạnh mẽ của cả hệ thống.

Đặc biệt, đại biểu cũng cảnh báo về ô nhiễm rác thải nhựa là rất lớn, lượng rác thải nhựa phát sinh mỗi năm lên tới hàng triệu tấn nhưng chỉ có khoảng 27% là được tái chế. Người dân vẫn còn có thói quen sử dụng đồ nhựa một lần, trong khi các doanh nghiệp, chợ, siêu thị, các khu du lịch... vẫn chưa chuyển đổi sang khuyến khích sử dụng bao bì thân thiện với môi trường.

Đại biểu Thạch Phước Bình (Vĩnh Long)

Cũng bày tỏ lo ngại về môi trường, đại biểu Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) cảnh báo, ô nhiễm môi trường ở nước ta đang ở ngưỡng báo động, nếu không cẩn thận, chi phí khắc phục sẽ lớn hơn nhiều chi phí phòng ngừa và đề nghị tăng chi cho công tác bảo vệ môi trường ở các địa phương.

"Một đồng chi cho môi trường hôm nay sẽ làm giảm bớt chi phí y tế và chi phí thiên tai hàng chục đồng ngày mai", đại biểu nhấn mạnh và đề nghị Chính phủ có các giải pháp đột phá về bảo vệ môi trường, đặc biệt là đột phá về tư duy, về quỹ "xanh" của các địa phương và về công nghệ.

Thùy Liên

Nguồn Đầu Tư : https://baodautu.vn/mot-dong-chi-cho-moi-truong-hom-nay-se-giam-hang-chuc-dong-chi-tra-y-te-khac-phuc-thien-tai-ngay-mai-d423938.html