Mục tiêu 1 triệu căn nhà ở xã hội: Hành trình 5 năm, liệu có kịp?

5 giờ trướcBài gốc

Theo Bộ Xây dựng, trong 7 tháng qua, cả nước đã hoàn thành 36.962/100.275 căn nhà ở xã hội (NOXH), đạt 37% kế hoạch. Dự kiến đến hết năm 2025, sẽ có thêm 36.700 căn được đưa vào sử dụng, nâng tổng số căn hoàn thành trong năm lên 73.671, tương đương 73% kế hoạch. Cả nước đang triển khai xây dựng 127.261 căn khác, dự kiến sẽ hoàn thành trong những năm tiếp theo.

Trong số 31 địa phương được giao chỉ tiêu, có 9 địa phương được đánh giá có khả năng hoàn thành và vượt kế hoạch, gồm: Hải Phòng, Thừa Thiên Huế, Tuyên Quang, Hưng Yên, Bắc Ninh, Quảng Ninh, Nghệ An, Tây Ninh và Cà Mau. Các địa phương còn lại nhiều khả năng không hoàn thành mục tiêu.

Ngoài hệ thống chính quyền địa phương, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cũng đang tích cực tham gia, triển khai nhiều dự án NOXH phục vụ cán bộ, chiến sĩ và người lao động có hoàn cảnh khó khăn về nhà ở.

1 triệu căn nhà ở xã hội 2030: Khả thi nhưng còn nhiều rào cản (Ảnh minh họa)

Không thể phủ nhận những nỗ lực đáng kể của cơ quan quản lý Nhà nước thời gian qua khi liên tục ban hành các chính sách tháo gỡ vướng mắc, khuyến khích doanh nghiệp tham gia phát triển NOXH. Tuy nhiên, câu hỏi lớn đặt ra là liệu mục tiêu xây dựng 1 triệu căn NOXH đến năm 2030 có khả thi hay không, khi việc thực thi chính sách vẫn chưa đạt hiệu quả như mong muốn, doanh nghiệp còn gặp nhiều trở ngại trong quá trình triển khai. Khoảng cách giữa chủ trương và thực tiễn đang là rào cản lớn nhất khiến tiến độ phát triển NOXH khó đạt được kỳ vọng.

1 triệu căn nhà ở xã hội 2030: Khả thi nhưng còn nhiều rào cản

GS. Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, theo thông tin từ các hội thảo và cuộc họp gần đây, số lượng dự án đang triển khai có thể đáp ứng mục tiêu xây dựng 1 triệu căn NOXH vào năm 2030. Ông khẳng định con số này hoàn toàn có thể đạt được, nhưng đặt câu hỏi, liệu 1 triệu căn nhà có đủ để giải quyết nhu cầu thực tế về NOXH hay không? Đây là vấn đề cần được rà soát và đánh giá kỹ lưỡng.

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, chỉ tiêu 1 triệu căn NOXH hoàn thành vào năm 2030 hoàn toàn khả thi. Tất cả các dự án đã được khởi công hoặc chuẩn bị đầu tư đều hướng tới mục tiêu này, vì vậy không có gì phải băn khoăn về khả năng hoàn thành. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh, con số 1 triệu căn chỉ phản ánh về lượng, còn nhiều vấn đề khác liên quan đến NOXH vẫn chưa được giải quyết cụ thể.

Một trong những vấn đề lớn là giá bán. Ông dẫn chứng, giai đoạn thực hiện gói tín dụng 30.000 tỷ đồng, giá NOXH dao động 11-15 triệu đồng/m2. Hiện nay, các dự án đã hoàn thành đều có mức giá từ 20 triệu đồng/m2 trở lên, tức là tăng gấp đôi chỉ sau một thập kỷ. Trong khi đó, tại các hội nghị bàn về phát triển NOXH, câu hỏi giải quyết bài toán giá cả vẫn chưa được đề cập rõ ràng.

GS. Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường

Ông Võ cũng cho rằng, cần xác định rõ tiêu chí thụ hưởng chính sách. Hiện nay, việc căn cứ vào thu nhập hay diện tích nhà ở của người dân đều còn mơ hồ, chưa có tiêu chuẩn cụ thể. Nếu chỉ dựa vào tiền lương chính thức để xác định người thu nhập thấp thì không phản ánh đúng thực tế, bởi nhiều trường hợp thu nhập chính không đủ sống, trong khi nguồn thu “tay trái” mới là chủ yếu. Ông nhận định, nếu không quản lý rõ ràng, việc xác định đối tượng thụ hưởng sẽ thiếu chính xác và làm méo mó chính sách.

Theo ông, các dự án hiện tại đều mang tính khả thi, việc hoàn thành 1 triệu căn nhà trong thời hạn đến 2030 không phải điều khó khăn. Tuy nhiên, vấn đề không nằm ở số lượng mà ở chỗ con số này có thực sự giải quyết được bài toán NOXH cho đúng đối tượng hay không. Ông Võ phân tích, khái niệm NOXH như ở Việt Nam chỉ xuất hiện ở một số quốc gia có dân số nhỏ hoặc thu nhập rất cao, như Singapore, Brunei, Hàn Quốc. Trong khi đó, các nước đông dân và phát triển như Mỹ, Anh, Pháp, Nhật Bản không áp dụng mô hình này theo hướng bao cấp, mà thay bằng khái niệm, nhà ở có giá phù hợp với thu nhập từng nhóm dân cư. Đây là mô hình dựa vào cơ chế thị trường, Nhà nước chỉ hỗ trợ thông qua thuế hoặc chính sách khuyến khích.

Tại Việt Nam, Nhà nước không đủ nguồn lực để bao cấp toàn diện mà chủ yếu hỗ trợ về đất đai. Việc phát triển NOXH phần lớn dựa vào doanh nghiệp tư nhân. Khi dự án được bán cho người không thuộc diện thụ hưởng, người mua phải nộp tiền sử dụng đất. Cách làm này khác với mô hình ở các nước giàu có và dân số ít, nơi Nhà nước trực tiếp xây dựng và bán cho người dân. Vì vậy, vấn đề quan trọng hiện nay không chỉ là xây dựng đủ số lượng căn hộ mà còn là đảm bảo đúng đối tượng thụ hưởng.

Ông Đặng Hùng Võ chỉ ra điểm nghẽn lớn nhất là cơ chế tiếp cận. Nhiều trường hợp người có điều kiện kinh tế khá giả, thậm chí sở hữu ô tô sang, vẫn mua được nhà ở xã hội. Ngược lại, nhiều dự án NOXH lại khó bán do không đến được tay người thực sự có nhu cầu. Thực tế này phản ánh tình trạng đầu cơ, mua để tích trữ thay vì để ở. Trong khi đó, nhiều người thu nhập thấp đúng nghĩa lại chưa tiếp cận được, một phần do quản lý thu nhập chưa chặt chẽ.

Vị Giáo sư này cũng lưu ý, giá NOXH đang tăng mạnh, hiện đã lên tới 20 triệu đồng/m2. Nguyên nhân là do phần lớn dự án do doanh nghiệp tư nhân thực hiện, trong khi Nhà nước chưa có cơ chế kiểm soát giá chặt chẽ. Nếu không có giải pháp hữu hiệu, đến năm 2030, dù số lượng căn hộ đạt mục tiêu, nhưng giá cả và tính chất “xã hội” có nguy cơ bị biến dạng.

“Đừng nghĩ rằng không thể hoàn thành chỉ vì tư nhân làm. Nhưng khi tư nhân tham gia, họ sẽ tìm cách biến báo để đạt mục tiêu lợi nhuận. Đeo tấm biển “nhà ở xã hội” không có nghĩa dự án thực sự mang đúng ý nghĩa xã hội. Đây mới là vấn đề cần đặc biệt quan tâm,” ông Võ nhấn mạnh.

Trong bối cảnh nhu cầu nhà ở xã hội ngày càng bức thiết, thực sự cần sự chung tay của tất cả các bên. Nếu làm được điều đó, giấc mơ an cư của hàng triệu người thu nhập thấp sẽ không còn xa vời và mục tiêu 1 triệu căn NOXH vào năm 2030 sẽ được hiện thực hóa.

Kết luận tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết việc thực hiện chỉ tiêu phát triển NOXH trong 7 tháng năm 2025 và triển khai nhiệm vụ những tháng còn lại, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định: phát triển NOXH là nhiệm vụ thể hiện rõ đặc trưng, bản chất tốt đẹp của chế độ, “khó mấy cũng phải làm”.

Người đứng đầu Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương và các chủ thể liên quan phải khẩn trương khắc phục ngay những tồn tại, hạn chế theo thẩm quyền, quán triệt lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Việc gì lợi cho dân ta phải hết sức làm. Việc gì hại đến dân ta phải hết sức tránh”. Việc triển khai phải đảm bảo hài hòa lợi ích, với tinh thần “3 có”: có lợi cho đất nước, có lợi cho nhân dân, có lợi cho doanh nghiệp; và “2 không”: không có động cơ cá nhân, tham nhũng, tiêu cực; không để thất thoát, lãng phí tài sản, tài nguyên, nguồn lực.

Thủ tướng nhấn mạnh, từ nay đến cuối năm, còn nhiều phần việc cần quyết liệt triển khai để hoàn thành các mục tiêu đã đề ra. Mục tiêu xây dựng tối thiểu 100.000 căn NOXH trong năm 2025 là không thay đổi và đã được giao cho các địa phương ngay từ đầu năm.

Để đạt được mục tiêu này, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tiếp tục xác định phát triển NOXH là nhiệm vụ chính trị quan trọng của cả hệ thống chính trị, thực hiện theo đúng tinh thần Chỉ thị 34 của Ban Bí thư. Các cơ quan chức năng cần tập trung cao độ, cụ thể và sâu sát đến từng dự án, đặt quyết tâm chính trị cao nhất nhằm hoàn thành chỉ tiêu NOXH trong năm 2025.

Chung Thủy/VOV.VN

Nguồn VOV : https://vov.vn/xa-hoi/muc-tieu-1-trieu-can-nha-o-xa-hoi-hanh-trinh-5-nam-lieu-co-kip-post1234075.vov