Tổng thống Mỹ Donald Trump - Ảnh: Reuters.
Nhà chức trách Mỹ khởi động nỗ lực nhằm áp thuế quan mới lên Trung Quốc và ông Trump tiếp tục chỉ trích Canada sau khi cắt đàm phán thương mại với quốc gia láng giềng này một ngày trước.
Văn phòng Đại diện thương mại Mỹ (USTR) đã bắt đầu một cuộc điều tra có thể mở đường cho việc áp thêm thuế quan lên hàng hóa nhập khẩu từ Trung QUốc vào Mỹ. Tuyên bố này được đưa ra ngay trước khi ông Trump dự kiến lên đường công du châu Á để có những cuộc gặp gỡ quan trọng, bao gồm cuộc gặp thượng đỉnh với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
USTR cho biết sẽ điều tra xem liệu Trung Quốc có tuân thủ đầy đủ thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung ký kết trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông Trump hay không. Động thái này được giới phân tích nhận định có thể làm nóng thêm căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới trước thềm cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Trung vào ngày thứ Năm tuần tới.
Kết quả điều tra có thể cho phép ông Trump áp thuế quan mới lên hàng hóa Trung Quốc ngay cả khi Tòa án Tối cao Mỹ bác bỏ các thuế quan mà ông đã áp lên Trung Quốc trong năm nay trên cơ sở viện dẫn thẩm quyền của tổng thống trong trường hợp khẩn cấp.
USTR nói sẽ điều tra “liệu Trung Quốc có tuân thủ đầy đủ các cam kết, và Mỹ có cần phải có hành động gì để phản ứng lại hay không”.
Theo dự kiến, ông Trump sẽ tới Malaysia vào cuối tuần này để gặp lãnh đạo một số quốc gia đồng minh và đối tác của Mỹ ở khu vực Thái Bình Dương. Sau đó, ông sẽ tới Nhật Bản vào ngày thứ Hai, và tiếp đó là Hàn Quốc trong tuần tới.
Chuyến công du này của ông chủ Nhà Trắng diễn ra sau khi ông quyết định đóng băng đàm phán thương mại với Canada, một đối tác thương mại lớn khác của Mỹ, vì không hài lòng với một quảng cáo truyền hình của nước này. Ngày 24/10, ông Trump gia tăng các cáo buộc nhằm vào Canada, nói rằng nước này “từ lâu đã lừa dối” về thuế quan và “bây giờ, họ cùng với các quốc gia khác, sẽ không thể lợi dụng Mỹ thêm được nữa”.
Việc ông Trump dừng đàm phán thương mại với Canada, vì một quảng cáo của bang Ontario, làm dấy lên lo ngại về sự khó lường trong chính sách của ông. Đàm phán thương mại giữa hai quốc gia láng giềng Bắc Mỹ bất ngờ ngừng lại sau mấy tháng Thủ tướng Canada Mark Carney có nhiều nỗ lực cải thiện quan hệ với Washington.
“Chúng tôi không thể kiểm soát chính sách thương mại của Mỹ. Chúng tôi nhận thấy rằng chính sách đó đã thay đổi một cách căn bản”, ông Carney nói với báo giới ở Ottawa ngày 24/10. Ông nói thêm rằng giới chức Canada sẵn sàng thúc đẩy tiến trình đàm phán thương mại với Mỹ “khi phía Mỹ sẵn sàng thảo luận”, đồng thời nhấn mạnh ở thời điểm hiện tại Canada sẽ tập trung vào “các mối quan hệ đối tác và các cơ hội với các nền kinh tế lớn ở châu Á”.
Cùng ngày, Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Nhà Trắng, ông Kevin Hassett, nói Canada là một đối tác “rất khó đàm phán” và ông Trump đã mất kiên nhẫn trong đàm phán với nước này.
Tuyên bố dừng đàm phán thương mại với Canada được ông Trump đưa ra vào buổi tối ngày 23/10, với lý do ông không hài lòng với một quảng cáo của Canada dẫn lời cựu Tổng thống Mỹ Ronald Reagan “đánh giá tiêu cực về thuế quan”. Ông Trump miêu tả quảng cáo này - dẫn lời Tổng thống Reagan trên sóng radio vào tháng 4/1987 rằng “hàng rào thuế quan gây tác hại cho người lao động và người tiêu dùng Mỹ” trong dài hạn - là giả mạo.
Quỹ Tổng thống Ronald Reagan, một tổ chức của Mỹ, nói rằng Ontario đã “diễn giải sai” phát biểu của ông Reagan và cho rằng bang này “chưa xin phép hay được cho phép” sử dụng phát biểu đó trong quảng cáo, đồng thời cho biết đang xem xét hành động pháp lý trong vụ này.
Ngày 24/10, ông Trump cũng tuyên bố rằng chính sách thương mại của ông có công trong việc đưa thị trường chứng khoán Mỹ tăng điểm, với mức tăng hơn 15% từ đầu năm đến nay. “Thị trường chứng khoán đang mạnh hơn bao giờ hết nhờ thuế quan”, ông viết trong một bài đăng trên mạng xã hội Truth Social.
Trong nhiệm kỳ này, ông Trump đã áp mức thuế quan 35% lên hàng hóa Canada không thuộc diện thỏa thuận thương mại tự do giữa Mỹ, Mexico và Canada (USMCA). Ông cũng áp mức thuế quan 50% đối với thép và nhôm, cùng thuế chống bán phá giá và thuế quan lên gỗ mềm. Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum cho biết bà đang theo dõi sát sao các diễn biến giữa Mỹ và Canada, trong lúc Chính phủ của bà cũng đang tiến hành đàm phán thương mại với Washington.
“Chúng tôi sẽ chờ xem sao”, bà nói, và cho biết Mexico đã “đi được rất xa” trong đàm phán thương mại với Mỹ.
An Huy