Mỹ khởi động cuộc điều tra mới về việc Trung Quốc vi phạm thỏa thuận thương mại. Ảnh: Reuters
Động thái này diễn ra ngay trước thềm cuộc gặp dự kiến giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bên lề Hội nghị Cấp cao APEC tại Hàn Quốc tuần tới và trong bối cảnh hai bên đang chuẩn bị bước vào vòng đàm phán mới về kiểm soát xuất khẩu đất hiếm tại Kuala Lumpur.
Phát ngôn viên Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) Jamieson Greer cho biết cuộc điều tra được thực hiện theo Mục 301 của Đạo luật Thương mại 1974, nhằm đánh giá việc Trung Quốc có thực hiện đầy đủ các cam kết trong thỏa thuận hay không, cũng như “xác định gánh nặng hay hạn chế mà các hành động của Bắc Kinh gây ra cho doanh nghiệp Mỹ”. Cuộc điều tra mở ra khả năng để Washington tái áp đặt hoặc mở rộng các mức thuế trừng phạt đối với hàng hóa Trung Quốc.
Phía Trung Quốc lập tức phản ứng gay gắt, gọi đây là “cáo buộc sai lệch” và “biện pháp điều tra phi pháp”. Người phát ngôn Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington khẳng định: “Trung Quốc đã nghiêm túc thực hiện nghĩa vụ của mình trong Thỏa thuận Kinh tế và Thương mại Giai đoạn Một. Các hành động của chúng tôi mang lại lợi ích cho nhà đầu tư toàn cầu, bao gồm cả doanh nghiệp Mỹ.”
Một tàu container tại Cảng Nam Sa ở Quảng Châu, Trung Quốc. Ảnh: Bloomberg
Thỏa thuận Giai đoạn Một ký tháng 1/2020 yêu cầu Bắc Kinh tăng mua hàng hóa và dịch vụ Mỹ thêm 200 tỷ USD mỗi năm trong hai năm, song mục tiêu này không đạt được do tác động của đại dịch COVID-19. USTR cho biết cuộc điều tra sẽ tập trung vào các lĩnh vực như bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ, nông nghiệp và dịch vụ tài chính – những vấn đề từng là trọng tâm của các vòng áp thuế trước đây.
Phân tích của giới quan sát cho rằng cả Washington và Bắc Kinh đều đang “tăng nhiệt” trước cuộc đối thoại sắp tới. Trong khi Mỹ mở rộng trừng phạt nhắm vào các công ty công nghệ Trung Quốc, Bắc Kinh siết kiểm soát xuất khẩu đất hiếm và cắt giảm nhập khẩu nông sản Mỹ – những mặt hàng vốn là chỗ dựa kinh tế cho tầng lớp cử tri ủng hộ ông Trump.
Các nhà kinh tế cảnh báo, chuỗi động thái trả đũa lẫn nhau giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới có thể thổi bùng lại làn sóng căng thẳng thương mại, đe dọa triển vọng tăng trưởng toàn cầu vốn đang mong manh.
Bích Hồng
Nguồn: Reuters, SCMP