Đồng xu 1 cent đang biến mất khỏi thị trường Mỹ nhanh hơn dự kiến sau quyết định của Tổng thống Donald Trump hồi đầu năm nay về việc chấm dứt sản xuất loại tiền mệnh giá thấp nhất này.
Vài tháng sau lệnh của ông Trump, Bộ Tài chính Mỹ đã đặt đơn hàng cuối cùng cho phôi đồng 1 cent vào tháng 5. Nhiều chi nhánh của Cục Dự trữ Liên bang (Fed) cũng đã ngừng cung cấp đồng này cho các ngân hàng và tổ chức tín dụng. Hiện có khoảng 114 tỷ đồng penny đang lưu hành tại Mỹ, song phần lớn sử dụng rất ít. Đồng penny là một trong những đồng tiền đầu tiên được Sở Đúc tiền Mỹ phát hành sau khi thành lập năm 1792.
KHAN HIẾM ĐỒNG 1 CENT
Theo chính phủ Mỹ, chi phí sản xuất một đồng 1 cent hiện cao hơn giá trị thực của nó, lên tới khoảng 3,69 cent mỗi đồng trong những năm gần đây. Việc ngừng sản xuất được kỳ vọng sẽ giúp tiết kiệm khoảng 56 triệu USD mỗi năm.
Những người ủng hộ việc duy trì đồng penny cho rằng nó giúp giữ giá tiêu dùng ổn định và là nguồn quyên góp từ thiện hữu ích. Nhưng những người phản đối lại coi đây là gánh nặng, vì đa phần bị bỏ quên trong ngăn kéo, gạt tàn hay ống tiết kiệm. “Tôi thậm chí không nhớ lần cuối cùng mình mang theo tiền xu, dù chỉ là vài đồng lẻ, khi ra khỏi nhà là khi nào. Tôi nghĩ phần lớn mọi người cũng sẽ chẳng bận tâm khi đồng 1 cent biến mất”, bà Sandy Berger, 45 tuổi, sống tại bang Pennsylvania, chia sẻ ý kiến.
Tuy nhiên, đối với doanh nghiệp, đây lại là một thách thức mới trong hoạt động kinh doanh của họ.
Nhiều hiệp hội bán lẻ cho biết họ thất vọng vì chính quyền Trump và các nhà lập pháp chưa đưa ra những phương án hướng dẫn cụ thể, do đó khiến hàng loạt doanh nghiệp như cửa hàng xăng dầu, chuỗi đồ ăn nhanh và siêu thị lớn buộc phải gấp rút điều chỉnh giá, làm tròn xuống giao dịch tiền mặt để tránh khiến khách hàng phật ý hoặc vi phạm luật tại một số bang. Và điều này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của họ, đặc biệt là những doanh nghiệp có lượng giao dịch lớn.
Theo Liên đoàn Bán lẻ Quốc gia Mỹ (National Retail Federation - NRF), tình trạng khan hiếm đồng xu 1 cent đang ảnh hưởng đến cả các nhà bán lẻ ở khu vực thành thị lẫn nông thôn, không hề có sự khác biệt rõ rệt về địa lý. Thành viên của NRF bao gồm các “ông lớn” như Walmart, Target, Macy’s và Old Navy.
“Bất kỳ doanh nghiệp nào còn chấp nhận thanh toán tiền mặt đều gặp khó”, ông Dylan Jeon, Giám đốc cấp cao phụ trách quan hệ chính phủ của NRF cho biết.
Một số chuỗi cửa hàng tiện lợi lớn đã sớm cảnh báo khách hàng. Tại bang Pennsylvania, chuỗi cửa hàng tiện lợi Sheetz dán thông báo: “Sở Đúc tiền Mỹ (U.S. Mint) sẽ ngừng sản xuất đồng 1 cent, nên chúng tôi đang thiếu tiền lẻ!” đồng thời khuyến khích khách sử dụng thanh toán không tiền mặt, làm tròn hóa đơn để ủng hộ quỹ từ thiện, hoặc đổi tiền xu cho cửa hàng và nhận một ly nước miễn phí.
Nhiều chuỗi cửa hàng bán lẻ tại Mỹ đã phải đăng biển thông báo điều chỉnh giá bán hàng do thiếu tiền lẻ trả lại
Trong khi đó, chuỗi Kwik Trip tại bang Wisconsin thông báo 850 cửa hàng của mình trên khắp vùng Trung Tây sẽ làm tròn giao dịch tiền mặt xuống mức 5 cent gần nhất. Một cửa hàng tại Dallas (Texas) cũng treo biển: “Bộ Tài chính Mỹ đã ngừng sản xuất đồng xu 1 cent, nên có thể xảy ra tình trạng thiếu tiền lẻ”.
Chuỗi siêu thị Kroger, với 2.700 cửa hàng, cho biết vẫn đang đánh giá tác động của việc thiếu đồng 1 cent. Nhiều cửa hàng đã treo biển yêu cầu khách chuẩn bị số tiền chính xác khi thanh toán. Các chuỗi khác như CVS cũng có động thái tương tự.
Bộ Tài chính Mỹ hiện chưa đưa ra phản hồi.
DOANH NGHIỆP LÊN TIẾNG
Đáng chú ý, nhiều quốc gia khác như Canada, Australia, Ireland và New Zealand trước đó đã loại bỏ đồng tiền mệnh giá thấp nhất, chuyển sang làm tròn giao dịch tiền mặt lên hoặc xuống 5 cent, trong khi vẫn giữ nguyên giá trị chính xác cho thanh toán điện tử. Những thay đổi này giúp tiết kiệm chi phí đúc tiền và đơn giản hóa việc xử lý tiền mặt cho các nhà bán lẻ.
Tại Mỹ, việc loại bỏ đồng 1 cent sẽ khiến các cửa hàng phải điều chỉnh lại hệ thống tính tiền, máy tính tiền và truyền thông rõ ràng đến người tiêu dùng nhưng đổi lại nó có thể mang lại hiệu quả và tiết kiệm tương tự.
Tuy nhiên, một số bang như California, New York và Illinois lại có luật bảo vệ người tiêu dùng, yêu cầu cửa hàng phải trả đúng tiền thừa trong các giao dịch tiền mặt. Điều này tạo ra sự mập mờ pháp lý, khi đồng 1 cent đang dần biến mất khỏi lưu thông. Nhiều hiệp hội bán lẻ cho rằng những quy định này khiến họ khó điều chỉnh giá hoặc làm tròn hóa đơn mà không lo bị phạt hoặc bị khách hàng khiếu nại.
Dù chỉ thị chấm dứt sản xuất đồng xu được khởi xướng từ Tổng thống Trump, nhưng Quốc hội Mỹ mới là cơ quan có quyền quyết định cuối cùng về việc phát hành tiền xu. Vì vậy, để việc loại bỏ đồng 1 cent trở thành chính sách lâu dài, có thể vẫn cần đến luật mới.
NRF hiện đang vận động chính quyền và Quốc hội ban hành một hướng dẫn thống nhất, đặc biệt về cách làm tròn giao dịch.
“Điều cấp thiết nhất lúc này là sự rõ ràng. Liệu doanh nghiệp có thể làm tròn lên hay xuống khi tính tổng hóa đơn hoặc tiền thừa”, ông Dylan Jeon, Giám đốc cấp cao phụ trách quan hệ chính phủ của NRF nhấn mạnh.
Một nhóm hiệp hội đại diện cho doanh nghiệp xăng dầu, cửa hàng tiện lợi, trung tâm dịch vụ và chuỗi siêu thị cũng đã gửi thư cho Quốc hội Mỹ, trong đó cảnh báo rằng nếu không sớm có giải pháp, việc thực hiện giao dịch tiền mặt hợp pháp với khách hàng sẽ trở nên ngày càng khó khăn trên khắp nước Mỹ.
Tập đoàn Love’s Travel Stops, vận hành hơn 640 cửa hàng tại 42 bang, cho biết việc ngừng sản xuất đồng 1 cent đang ảnh hưởng đến hoạt động của họ: “Nếu một cửa hàng của chúng tôi hết đồng xu, mọi giao dịch tiền mặt sẽ được làm tròn có lợi cho khách hàng và Love’s sẽ chịu phần chênh lệch. Đây chỉ là biện pháp tạm thời trong khi chúng tôi tìm kiếm giải pháp lâu dài”.
Hạnh Chi