Năm 2025 - Khoa học và công nghệ đã trở thành động lực tăng trưởng quan trọng của nền kinh tế

3 giờ trướcBài gốc

Đó là những thông tin được đưa ra tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2025 và triển khai nhiệm vụ năm 2026 của Bộ Khoa học và Công nghệ diễn ra sáng nay, 26/12.

Đổi mới tư duy xây dựng và hoàn thiện pháp luật về khoa học công nghệ

Phát biểu khai mạc, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định, năm 2025 là năm 3 trụ cột: khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số về chung một nhà và được chính thức hóa ở tầm cao mới tại Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị và các Luật chuyên ngành về khoa học công nghệ. Đây là lời tuyên bố của Đảng ta rằng “Phát triển đất nước từ nay sẽ chủ yếu dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số”. Đây là tầm nhìn vĩ mô, ngang tầm thế giới và điều này cũng tạo ra sự thay đổi lớn trong sứ mệnh và vận mệnh của Bộ Khoa học và Công nghệ trên hành trình đưa Việt Nam trở thành nước phát triển có thu nhập cao, hùng cường, thịnh vượng và hạnh phúc.

Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu khai mạc hội nghị

Bộ trưởng chia sẻ, trong 5 năm qua, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Khoa học và Công nghệ nay là bộ hợp nhất đã hình thành và lan tỏa một hệ thống khái niệm mới, qua đó từng bước làm thay đổi căn bản cách tư duy về ngành, về vai trò của nhà nước và về con đường phát triển của đất nước trong kỷ nguyên số và tri thức. Năm 2025, năm tổng kết giai đoạn này không chỉ là mốc thời gian mà là bước chuyển về chất trong nhận thức và tư duy phát triển. “Từ đây nhiệm vụ của chúng ta không chỉ là nói đúng khái niệm mà biến các khái niệm đó thành năng lực thực tế, kết quả cụ thể và giá trị đo lường cho đất nước” - Bộ trưởng nhấn mạnh.

Năm 2025 là năm kết thúc một giai đoạn 5 năm, đất nước bước sang một trang mới để hiện thực hóa khát vọng hùng cường; 40 năm sau đổi mới, Việt Nam từ một nước nghèo thành nước thu nhập trung bình thấp; một năm bằng mấy chục năm về đổi mới thể chế; năm xây trụ phát triển, thay đổi tư duy phát triển, kết thúc logic của mô hình phát triển cũ”.

Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng

Trình bày báo cáo tổng kết công tác năm 2025 tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương cho biết, năm 2025 là năm, đánh dấu việc ngành KHCN đã có những đổi mới căn bản trong tư duy xây dựng và hoàn thiện hệ thống thể chế pháp luật: từ quản lý sang kiến tạo, dẫn dắt. Thể chế là đột phá của đột phá, là điều kiện tiên quyết để khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành động lực tăng trưởng thực chất.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương trình bày báo cáo tổng kết

Chỉ trong vòng 10 tháng sau hợp nhất, Bộ KHCN đã tham mưu Chính phủ, trình Quốc hội ban hành 10 Luật và 1 Nghị quyết. Bên cạnh đó, Bộ đã tham mưu, trình Chính phủ ban hành 23 Nghị định, 16 Nghị quyết, 41 Quyết định, 1 Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ; Bộ cũng ban hành 50 Thông tư để hướng dẫn thi hành, kịp thời tháo gỡ các điểm nghẽn về cơ chế, chính sách, tạo hành lang pháp lý thuận lợi, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Các văn bản này đã hình thành khung pháp lý bao trùm đầy đủ các trụ cột chiến lược về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, bưu chính, viễn thông, chuyển đổi số, công nghiệp công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, công nghệ cao, năng lượng nguyên tử, tiêu chuẩn - quy chuẩn, chất lượng, chuyển giao công nghệ và sở hữu trí tuệ.

Khoa học công nghệ trở thành động lực tăng trưởng quan trọng của nền kinh tế

Bên cạnh công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế, ngành KHCN cũng đạt được nhiều thành tựu nổi bật. Trong đó, quy mô và hiệu quả kinh tế của toàn ngành tiếp tục được mở rộng mạnh mẽ: doanh thu đạt 5 triệu 465 nghìn tỷ đồng, tăng 25% so với cùng kỳ; đóng góp ngân sách nhà nước đạt 115 nghìn tỷ đồng, tăng 11% so với cùng kỳ; đóng góp trực tiếp vào GDP đạt 1 triệu 400 nghìn tỷ đồng, tăng 35% so với cùng kỳ. Các chỉ số này cho thấy khoa học và công nghệ đã trở thành một trong những động lực tăng trưởng quan trọng của nền kinh tế.

Các đại biểu tham dự hội nghị

Trong công tác khoa học và công nghệ, lần đầu tiên Việt Nam đã ban hành Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược quốc gia. Đây là cách tiếp cận mới bắt đầu từ việc đưa ra các bài toán, vấn đề của cuộc sống để hình thành giải pháp, sản phẩm, rồi từ đó tìm ra công nghệ và tri thức mới.

Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Việt Nam tiếp tục phát triển với sự ra mắt của Sàn Giao dịch KHCN quốc gia với vai trò là “bàn tay nối dài” giữa nghiên cứu, sản xuất và thị trường, kết nối với các sàn giao dịch tại địa phương trên phạm vi toàn quốc. Năm 2025, Việt Nam xếp hạng 44/139 quốc gia về Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu; Hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo của Việt Nam xếp hạng thứ 55/100 toàn cầu.

Năm 2025 ghi dấu bước chuyển căn bản trong bức tranh chuyển đổi số quốc gia, khi hạ tầng số, dữ liệu số, các cơ sở dữ liệu quốc gia và các nền tảng dùng chung được hình thành đồng bộ, tạo nền móng vững chắc cho quốc gia số.

Toàn cảnh hội nghị

Lĩnh vực bưu chính vẫn giữ vững tốc độ tăng trưởng cao trong bối cảnh nền kinh tế còn nhiều khó khăn. Lĩnh vực viễn thông, phủ sóng 5G đạt trên 90% dân số; tốc độ Internet cố định của Việt Nam vào Top 10 thế giới; tỷ lệ triển khai IPv6 trên 67%, đứng thứ 7 thế giới, Hệ thống tên miền quốc gia.

Lĩnh vực công nghiệp công nghệ số hiện có hơn 80.000 doanh nghiệp, trong đó trên 2.000 doanh nghiệp đã mở rộng ra thị trường nước ngoài. Nhiều doanh nghiệp đang từng bước nghiên cứu, thiết kế và sản xuất các sản phẩm công nghệ chiến lược. Các chỉ tiêu chủ yếu của lĩnh vực đều tăng trưởng cao và vượt kế hoạch. Công nghiệp công nghệ số đang khẳng định vai trò là ngành công nghiệp nền tảng và động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế.

Công tác tiêu chuẩn, đo lường chất lượng năm 2025 chuyển mạnh sang quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa dựa trên mức độ rủi ro, giúp giảm chi phí tuân thủ của doanh nghiệp và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước. Bên cạnh đó, công tác xây dựng tiêu chuẩn quốc gia được định hướng tập trung, có chọn lọc, ưu tiên cho các lĩnh vực trọng điểm, công nghệ chiến lược có tác động lan tỏa lớn. Đến nay đã công bố trên 14.000 TCVN, gần 900 QCVN, tỷ lệ hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế, khu vực đạt 65%.

Hoạt động sở hữu trí tuệ trong năm 2025 đã đạt được những thành tích nổi bật, trong đó có việc trình Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SHTT; Xử lý toàn bộ các đơn sở hữu công nghiệp tồn đọng từ 2024 trở về trước với khối lượng gần 250 nghìn đơn; Công tác chuyển đổi số được thúc đẩy mạnh mẽ với tỷ lệ nộp đơn trực tuyến từ 30% trong năm 2024 đến nay đã đạt trên 80%.

Tập trung nguồn lực cho các nhiệm vụ trọng điểm, cốt lõi gắn với mục tiêu tăng trưởng 2 con số

Trên cơ sở những kết quả nổi bật đó, năm 2026, Bộ Khoa học và Công nghệ xác định sẽ tập trung vào các nhiệm vụ nền tảng, chiến lược và tạo tác động lan tỏa lớn, đóng góp ngày càng lớn cho tăng trưởng nhanh và bền vững của đất nước.

Nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân phát biểu tại hội nghị

Bên cạnh triển khai nghiêm túc các chủ trương, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tập trung nguồn lực nhất là nguồn lực tài chính cho một số nhiệm vụ trọng điểm, cốt lõi của quốc gia, các công nghệ/sản phẩm chiến lược có tính lan tỏa, đột phá thay vì dàn trải; ưu tiên các nhiệm vụ mũi nhọn, có sản phẩm đầu ra cuối cùng rõ ràng, cụ thể, gắn với bài toán phát triển 2 con số của đất nước.

Bộ sẽ tăng cường đầu tư phát triển hạ tầng khoa học và công nghệ, ưu tiên xây dựng các phòng thí nghiệm trọng điểm, trung tâm nghiên cứu hiện đại, làm nền tảng cho nghiên cứu và phát triển các công nghệ chiến lược; đồng thời thúc đẩy cơ chế dùng chung, liên thông hạ tầng nghiên cứu giữa các viện, trường và doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả đầu tư.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương nhấn mạnh: Bộ sẽ thúc đẩy việc hình thành thị trường đầu ra thông qua cơ chế nhà nước mua kết quả nghiên cứu, nhà nước là khách hàng đầu tiên; thay vì chủ yếu chi ngân sách theo đầu vào và theo quy trình cho các nhiệm vụ nghiên cứu, thì cần chuyển mạnh sang đặt hàng sản phẩm/giải pháp, mua sắm và thanh toán theo kết quả đầu ra cụ thể, đo đếm được; chuyển trọng tâm từ tài trợ quá trình nghiên cứu sang mua kết quả cuối cùng.

Bên cạnh đó, thúc đẩy việc hoàn thiện nền tảng số quốc gia và các cơ sở dữ liệu dùng chung, bảo đảm kết nối, liên thông, khai thác hiệu quả phục vụ quản lý, điều hành và phát triển kinh tế - xã hội; phục vụ hiệu quả mô hình chính quyền hai cấp; hướng đến mục tiêu 100% TTHC sẽ thực hiện trên môi trường điện tử.

Đồng thời, triển khai chính sách đãi ngộ, thu hút nhân tài, nhân lực chất lượng cao; giao nhiệm vụ lớn, việc khó, đặc biệt là các bài toán khoa học và công nghệ tầm quốc gia cho đội ngũ nhà khoa học, kỹ sư trẻ đủ năng lực, trình độ. Chủ động thu hút chuyên gia Việt Nam ở nước ngoài và chuyên gia quốc tế tham gia các chương trình, dự án trọng điểm bằng cơ chế đặc thù, linh hoạt, phù hợp thông lệ quốc tế.

Tập trung 5 nhóm nhiệm vụ trọng tâm

Phát biểu tại hội nghị, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng đề nghị Bộ KH và CN, các bộ, ngành và địa phương tập trung thực hiện tốt 5 nhóm nhiệm vụ trọng tâm.

Thứ nhất, quán triệt sâu sắc ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2025 và phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm năm 2026.

Tiếp tục phát huy vai trò cơ quan Thường trực của Ban Chỉ đạo Chính phủ về phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số và Đề án 06, tăng cường công tác theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện các nhiệm vụ được giao; tổ chức sơ kết, tổng kết định kỳ để đánh giá kết quả, rút kinh nghiệm; kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai.

Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng phát biểu

Khẩn trương rà soát, xây dựng Chương trình công tác của Chính phủ năm 2026 triển khai thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, trong đó cập nhật kịp thời đầy đủ các nhiệm vụ mà đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm và Ban Chỉ đạo Trung ương giao; báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trước ngày 10/1/2026.

Thứ hai, khẩn trương đưa thể chế vào cuộc sống; ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành đầy đủ, kịp thời các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành các luật vừa được Quốc hội thông qua, hoàn thành chậm nhất trong quý I/2026.

Đồng thời, tiếp tục rà soát điều chỉnh, bổ sung những cơ chế, chính sách để tháo gỡ điểm nghẽn, hướng đến đưa thể chế trở thành "lợi thế cạnh tranh" và kiến tạo phát triển để phát triển KH và CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Thứ ba, tập trung chỉ đạo những nhiệm vụ trọng tâm, cốt lõi. Theo đó, xác định cụ thể lộ trình những nhiệm vụ trọng tâm, cốt lõi cần tập trung và bố trí nguồn lực thực hiện phù hợp để đầu tư cho hạ tầng, dữ liệu, công nghệ chiến lược và nhân lực chất lượng cao; có cơ chế kiểm soát bảo đảm hiệu quả trong đầu tư thực hiện.

"Năm 2026, Bộ KH và CN cần tiếp tục tái cơ cấu lại các Chương trình KH&CN quốc gia, tập trung nguồn lực (cả ngân sách và xã hội hóa) vào các lĩnh vực cốt lõi mà Việt Nam có tiềm năng bứt phá, đặc biệt là 6 nhóm sản phẩm công nghệ chiến lược đã được lựa chọn để triển khai ngay; phát huy các chính sách thu hút, đãi ngộ nhân tài, chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước tham gia các chương trình, dự án trọng điểm tại Việt Nam, phục vụ ngành công nghệ chiến lược" - Phó Thủ tướng lưu ý.

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng trao Huân chương Lao động hạng Ba cho Cục Chuyển đổi số quốc gia

Thủ tướng cũng đề nghị cần lấy doanh nghiệp làm trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia. Tiếp tục thực hiện phương châm hỗ trợ, lấy doanh nghiệp là trung tâm. Nhà nước không làm thay, không bao cấp, mà Nhà nước đóng vai trò kiến tạo môi trường, tạo bệ đỡ và chia sẻ rủi ro với doanh nghiệp.

Cùng với đó là triển khai hiệu quả Quỹ Phát triển KH&CN quốc gia, Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia; khuyến khích hình thành các viện nghiên cứu tư nhân, các trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) của các doanh nghiệp trong và ngoài nước tại Việt Nam; đẩy mạnh mô hình doanh nghiệp khởi nguồn từ các trường đại học, viện nghiên cứu; tăng cường thúc đẩy hoạt động chuyển giao công nghệ cho doanh nghiệp Việt Nam.

Thứ năm, gắn kết chặt chẽ giữa KHCN với chuyển đổi số và Đề án 06. Bộ KHCN cần phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an và các bộ, ngành liên quan để khai thác nguồn tài nguyên dữ liệu; cung cấp các giải pháp bảo mật, an toàn thông tin và các tiêu chuẩn kỹ thuật cho hạ tầng số quốc gia.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh: Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đặt trọn niềm tin vào đội ngũ trí thức, các nhà khoa học, thế hệ cán bộ, công chức, viên chức ngành KHCN trong việc thực hiện sứ mệnh quan trọng của ngành mình đối với tiến trình phát triển của đất nước.

Trước vận hội phát triển mới, Phó Thủ tướng tin tưởng rằng, với truyền thống đoàn kết, trí tuệ, bản lĩnh và khát vọng cống hiến, ngành KHCN Việt Nam sẽ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ năm 2026, tạo nền tảng và động lực cho sự bứt phá của cả giai đoạn 2026-2030, xứng đáng với vai trò là quốc sách hàng đầu, là động lực then chốt đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững, vững bước tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên hùng cường và thịnh vượng.

Đào Cảnh

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/nam-2025-khoa-hoc-va-cong-nghe-da-tro-thanh-dong-luc-tang-truong-quan-trong-cua-nen-kinh-te-10401876.html