Trong 3 ngày từ 20 đến 22-10, đồng bào Chăm ở các xã, phường: Phước Hữu, Phước Hậu, Ninh Phước, Thuận Nam, Ninh Hải, Bảo An, Đô Vinh lại náo nức đón mừng lễ hội Katê. Không khí Katê rộn ràng trong mỗi gia đình, ở khắp các làng Chăm và những đền, tháp Chăm.
Vui hội làng Chăm
Chiều 20-10, chúng tôi có mặt tại làng Chăm thôn Hữu Đức (xã Phước Hữu) để tham gia lễ rước y trang của người Chăm từ cộng đồng người Raglai ở xã Phước Hà. Đoàn bộ hành với những vị chức sắc của đồng bào Chăm theo đạo Bàlamôn dẫn đầu đã trang nghiêm đi đến địa điểm tiếp nhận y trang. Sau phần nghi lễ do các vị chức sắc và những người có uy tín trong cộng đồng chủ trì, người dân tập trung về khu vực sân vận động thôn để xem màn đồng diễn những điệu múa Chăm do hơn 200 người thực hiện. Lời ca, tiếng nhạc sôi động hòa quyện với những điệu múa Chăm uyển chuyển, nhịp nhàng, duyên dáng có sức thu hút, lôi cuốn người dân, du khách đến xem và hòa cùng niềm vui. “Năm nào cũng vậy, cứ đến mùa lễ hội Katê, người dân trong làng lại náo nức, vui mừng tham gia vào các đoàn rước, những buổi biểu diễn văn nghệ. Mọi người gửi cho nhau những lời chúc tốt đẹp, nguyện cầu cho gia đình bình an, may mắn”, ông Lỗ Bền (thôn Hữu Đức) cho biết.
Các thiếu nữ Chăm trong điệu múa quạt.
Đi vào các làng Chăm những ngày lễ hội Katê, đâu đâu cũng thấy không khí rộn ràng, vui tươi. Đường làng rộn rã tiếng nói cười, chào hỏi thân tình, chúc tụng của người dân dành cho nhau. Trong mỗi gia đình đều tổ chức những bữa cơm ấm cúng để mọi người cùng quây quần trò chuyện, kể cho nhau nghe những câu chuyện, ôn lại những kỷ niệm đẹp. “Lễ hội Katê năm nay gia đình tôi tổ chức mời họ hàng, bạn bè đến nhà dự tiệc trong cả 3 ngày. Cùng với đó, gia đình còn bày biện lễ vật để đến cúng thần linh tại tháp Pô Klong Garai, tháp Pô Rômê để cầu mong các vị thần che chở, bảo vệ sức khỏe, ban cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt, bội thu”, bà Quảng Thị Kim Hạnh (thôn Tân Đức, xã Phước Hữu) chia sẻ.
Các vị chức sắc người Chăm tham gia lễ rước y trang về tháp Pô Klong Garai.
Ở làng Chăm thôn Hậu Sanh (xã Phước Hậu), bà Trương Thị Thúy Kiều cùng các con gái đến xem văn nghệ tại sân vận động thôn và cổ vũ cho trận đấu bóng của thanh niên trong thôn. Năm nay, gia đình bà đón Katê lớn hơn năm trước vì có nhiều chuyện vui. “Năm nay, gia đình có một cháu vào đại học, một cháu vào trường cấp 3 nên lễ Katê này, gia đình tổ chức đãi khách 3 ngày liền, rất đông vui”, bà Kiều cho biết.
Những ngày lễ hội Katê rộn ràng trong các xóm làng có đông đồng bào Chăm theo đạo Bàlamôn sinh sống. Đây là lễ hội truyền thống mà những người Chăm xa xứ lại trở về đoàn viên, sum họp với gia đình.
Nhộn nhịp ở các đền, tháp
Trong lễ hội Katê cũng như các lễ hội khác của đồng bào Chăm, người dân thường tổ chức nghi lễ tại các khu vực đền, tháp. Từ đền Pô Inư Nưgar, đến tháp Pô Rômê, tháp Pô Klong Garai trong buổi sáng 21-10 đều tổ chức lễ mở cửa đền, tháp. Từ sáng sớm, đồng bào Chăm khắp nơi lại mang lễ vật là những sản phẩm do gia đình tự trồng trọt, chăn nuôi như: Gà, trái cây, nông sản, các món bánh dân gian... để dâng cúng lên các vị thần linh. "Đến hành lễ tại các đền, tháp là cách để mỗi người Chăm thể hiện tín ngưỡng văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Năm nay Lễ hội Katê lần đầu tiên diễn ra trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa sau sáp nhập nên được tổ chức trọng thể, quy mô hơn”, Phó Cả sư Lưu Sanh Thanh - Hội đồng Chức sắc Chăm Bàlamôn tỉnh cho biết.
Đồng bào Chăm tấp nập trẩy hội Katê ở tháp Pô Klong Garai.
Năm nay là năm đầu tiên thực hiện Đề án Bảo tồn và phát huy giá trị Lễ hội Katê của đồng bào Chăm tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2025 - 2030. Chính vì thế, bên cạnh những hoạt động do chính cộng đồng người Chăm thực hiện còn có sự tham gia của ngành văn hóa tỉnh. Theo ông Nguyễn Tấn An - Phó Trưởng phòng Quản lý Văn hóa và Gia đình - Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, tính đến thời điểm hiện tại, ngành văn hóa tỉnh đã tổ chức thành công các hoạt động như: Chương trình nghệ thuật đặc biệt tại làng Chăm thôn Hữu Đức; biểu diễn nghệ thuật truyền thống, trình diễn nghệ thuật làm gốm và dệt thổ cẩm tại tháp Pô Klong Garai; triển lãm chuyên đề về văn hóa Chăm gắn với lễ hội Katê tại 2 tháp Pô Rômê và Pô Klong Garai. Đặc biệt, nhằm tôn vinh và giới thiệu chữ viết của đồng bào Chăm, lần đầu tiên Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức hội thi viết chữ Chăm với chủ đề “Sáng nét chữ - Giữ hồn Chăm” thu hút gần 120 thanh thiếu niên tham gia. Qua đó, đã lựa chọn những bài thi tốt để trao giải thưởng nhằm động viên giới trẻ quan tâm tìm hiểu và yêu hơn chữ viết của dân tộc mình. Em Quảng Nữ Huyền My (học sinh Trường Tiểu học Tân Đức, xã Phước Hữu) cho biết: “Cháu rất vui khi được tham gia cuộc thi viết chữ Chăm. Qua đây, cháu không chỉ thể hiện khả năng viết các câu thơ ngắn bằng chữ viết của đồng bào mình mà còn thấy tự hào khi được giới thiệu những nét chữ Chăm đến với mọi người”.
Màn biểu diễn múa quạt của đồng bào Chăm.
Khung cảnh nhộn nhịp ở khu vực đền tháp còn thu hút sự quan tâm của các vị khách nước ngoài. “Chúng tôi vừa bay từ Hàn Quốc đến Sân bay quốc tế Cam Ranh vào sáng 21-10 và lập tức di chuyển bằng ô tô để đến xem lễ hội
ở tháp Pô Klong Garai. Tôi rất ấn tượng với không khí lễ hội nơi đây. Lễ hội thật nhiều màu sắc đẹp mắt, các nghi lễ truyền thống rất độc đáo và người dân rất thân thiện”, chị Hee Young - du khách Hàn Quốc cho biết.
Lễ hội Katê năm 2025 đã thực sự mang đến không khí vui tươi, phấn khởi cho cộng đồng người Chăm theo đạo Bàlamôn. Không khí lễ hội rộn ràng với nhiều sinh hoạt văn hóa, nghệ thuật độc đáo. Tất cả hướng đến việc phát triển thành công lễ hội Katê trong những năm tới sẽ là một sự kiện văn hóa cộng đồng thu hút khách du lịch.
GIANG ĐÌNH