Thảo luận tại Tổ, các ĐBQH tán thành với sự cần thiết phải sửa đổi luật này nhằm điều chỉnh mô hình tổ chức hệ thống thi hành án hình sự phù hợp với tổ chức bộ máy mới, đồng thời bổ sung các quy định bảo đảm quyền con người, quyền công dân, ứng dụng khoa học - công nghệ, dữ liệu sinh trắc học trong quản lý, thi hành án. Tuy nhiên, nhiều đại biểu bày tỏ băn khoăn với quy định tại Điều 53 về giải quyết trường hợp phạm nhân có nguyện vọng hiến mô, bộ phận cơ thể người.
ĐBQH Hoàng Văn Liên (Tây Ninh) phát biểu. Ảnh: Khánh Duy
Góp ý vào dự thảo luật, ĐBQH Hoàng Văn Liên (Tây Ninh) nhận định, quy định về quyền hiến mô, bộ phận cơ thể, lưu trữ trứng, tinh trùng của phạm nhân là quy định có tính nhân văn, nhân đạo, tạo cơ hội để nạn nhân được cống hiến, làm những điều có ích cho xã hội. Tuy nhiên, để bảo đảm tính khả thi và “thận trọng” khi áp dụng trong thực tiễn, đại biểu đề nghị ban soạn thảo cần sửa đổi theo hướng giới hạn phạm vi hiến mô/bộ phận cơ thể. Cụ thể, chỉ cho phép phạm nhân hiến mô, bộ phận cơ thể trong trường hợp nhằm cứu chữa thân nhân của họ.
Bên cạnh đó, đại biểu Hoàng Văn Liên cũng đề nghị quy định thêm các điều kiện chặt chẽ khi thực hiện, bao gồm: phạm nhân tự nguyện hoàn toàn, không vì mục đích lợi nhuận; phạm nhân phải tự chịu chi phí; phạm nhân đủ điều kiện sức khỏe; thời gian chấp hành án còn lại là ngắn, không quá 3 năm. Đối với việc lưu trữ trứng, tinh trùng cũng cần làm rõ trách nhiệm về chi phí và thời gian thực hiện và việc thực hiện; đồng thời, các quy trình thủ tục thực hiện cần bảo đảm chặt chẽ.
ĐBQH Cao Mạnh Linh (Thanh Hóa) phát biểu. Ảnh: Khánh Duy
Về vấn đề này, ĐBQH Cao Mạnh Linh (Thanh Hóa) đặt ra vấn đề: nếu như sau khi hiến mô, bộ phận cơ thể người mà phạm nhân không đủ sức khỏe để chấp hành án thì sẽ xử lý như thế nào? Do đó, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc và đánh giá kỹ tác động của chính sách; đồng thời, quan tâm đến việc bảo đảm sức khỏe của phạm nhân sau khi hiến tạng để không ảnh hưởng đến quá trình chấp hành án phạt tù và bảo đảm thực hiện đầy đủ quyền, nghĩa vụ của họ trong thời gian thi hành án.
“Tôi cũng cho rằng, dự thảo luật nên quy định hạn chế bớt phạm vi hiến mô, tạng, có thể là hiến trong trường hợp cứu chữa thân nhân của phạm nhân kèm theo điều kiện như phạm nhân đó tự nguyện tự chịu chi phí, không vì mục đích lợi nhuận mà thời gian chấp hành án phạt tù còn ngắn. Quy định như vậy sẽ vừa bảo đảm thực hiện được chính sách nhân đạo, vừa bảo đảm để phạm nhân thực hiện nghĩa vụ chấp hành án hình sự”.
ĐBQH Lê Thanh Hoàn (Thanh Hóa) phát biểu. Ảnh: Khánh Duy
Đồng tình với các quan điểm nêu trên, ĐBQH Lê Thanh Hoàn (Thanh Hóa) cũng đề nghị ban soạn thảo cân nhắc kỹ và sửa đổi quy định theo hướng chỉ cho phép phạm nhân hiến mô, bộ phận cơ thể người cho người thân của họ, trong phạm vi 3 đời. “Nếu mở rộng quá thì sẽ phát sinh rất nhiều yếu tố phức tạp mà chúng ta khó có thể kiểm soát được” - đại biểu nhấn mạnh.
ĐBQH Huỳnh Thanh Phương (Tây Ninh) phát biểu thảo luận. Ảnh: Khánh Duy
Cho rằng quy định về hiến mô, bộ phận cơ thể người đối với phạm nhân là nhân văn, tuy nhiên, đại biểu Huỳnh Thanh Phương (Tây Ninh) cũng đề nghị cần quy định chặt chẽ, cụ thể về các điều kiện thực hiện hiến mô. Cụ thể như: người hiến phải có văn bản tự nguyện; việc hiến phải có xác nhận của cơ sở y tế chuyên khoa về việc người đó đủ điều kiện để hiến; nghiêm cấm chuyện lợi dụng để mua bán hoặc thực hiện hành vi ép buộc người đó hiến mô phận; đồng thời, cần quy định rõ cơ quan nào, đơn vị nào được quyền giám sát việc thực hiện quy định này, vì hiện nay trong luật chưa có.
Toàn cảnh thảo luận tổ. Ảnh: Khánh Duy
Liên quan đến quy định về thân nhân của phạm nhân, đại biểu Huỳnh Thanh Phương cũng đề xuất nên bổ sung thêm các đối tượng là thím dâu, mợ dâu, dượng rể vào định nghĩa về người thân của phạm nhân. Bởi, trong thực tế, có những phạm nhân không còn người thân thích nào khác ngoài những đối tượng này. Việc quy định hiện nay đang hạn chế quyền của phạm nhân, trong khi việc có người thân đến thăm, động viên, chia sẻ sẽ rất có ích cho việc chấp hành án.
Đào Cảnh