Ngân 98 có thể đối mặt án tù chung thân

3 giờ trướcBài gốc

Ngày 13.10, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an TP.HCM cho biết đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, thi hành lệnh bắt tạm giam Võ Thị Ngọc Ngân (Ngân 98) để điều tra về tội "sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm".

Theo cơ quan công an, từ năm 2021, Ngân bắt đầu hợp tác với một số nhà máy tại Hà Nội để đặt gia công các sản phẩm thực phẩm "bảo vệ sức khỏe giảm cân" như Super Detox X3, X7, X1000…

Trên giấy tờ, đây đều là các sản phẩm được cấp phép lưu hành. Tuy nhiên, Ngân đã lợi dụng hình thức "hàng tặng kèm" để tiêu thụ thêm một loại sản phẩm khác mang tên "viên rau củ Collagen".

Qua điều tra, "viên rau củ Collagen" này không được cấp phép lưu hành, không có hồ sơ công bố sản phẩm, nhưng Ngân vẫn cho đóng gói, dán nhãn trùng thương hiệu X3 - X7 - X1000, rồi quảng cáo có công dụng tăng hiệu quả giảm cân khi dùng kèm với các sản phẩm chính.

Phóng viên Một Thế Giới đã có cuộc trao đổi với Luật sư Nguyễn Văn Tuấn - Giám đốc Công ty Luật TNHH TGS (Đoàn Luật sư TP.Hà Nội) - về vấn đề này.

- Thưa ông, với cáo buộc “sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm” với Ngân 98, khung pháp lý đối với hành vi này thế nào?

- Luật sư Nguyễn Văn Tuấn: Hành vi “sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm” mà Ngân 98 bị cáo buộc là một trong những tội danh nghiêm trọng quy định tại Điều 193 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Theo quy định này, người nào sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức phạt tù từ 2 - 20 năm, hoặc tù chung thân, tùy vào mức độ hậu quả và tính chất của hành vi.

Cụ thể, nếu hành vi mới dừng ở mức chuẩn bị, sản xuất hoặc buôn bán hàng giả chưa gây hậu quả nghiêm trọng, người phạm tội có thể bị phạt tù từ 2 - 7 năm. Tuy nhiên, nếu việc tiêu thụ thực phẩm giả gây thiệt hại lớn về tài sản, ảnh hưởng đến sức khỏe của nhiều người, hoặc dẫn đến chết người, thì khung hình phạt sẽ tăng nặng, có thể lên đến tù chung thân, thậm chí tịch thu toàn bộ tài sản theo khoản 4 Điều 193.

Công an TP.HCM đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, thi hành lệnh bắt tạm giam Võ Thị Ngọc Ngân (Ngân 98)

Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 - 5 năm, hoặc bị phạt tiền đến 100 triệu đồng.

Yếu tố then chốt quyết định mức độ nghiêm trọng của tội danh này nằm ở mục đích, quy mô và hậu quả. Cơ quan tiến hành tố tụng sẽ xem xét liệu người bị cáo buộc có chủ đích trục lợi, có biết rõ sản phẩm là hàng giả hay không, đồng thời đánh giá mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng người tiêu dùng.

Nếu hành vi được thực hiện có tổ chức, có tính chất chuyên nghiệp, hoặc sử dụng mạng xã hội để quảng cáo, phân phối hàng giả với phạm vi rộng thì sẽ bị xem là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 52 Bộ luật Hình sự 2015.

- Trong trường hợp sản phẩm của Ngân 98 chỉ “ghi nhãn sai”, không chứa chất cấm, thì có được xem là hàng giả hay không? Hành vi này bị xử lý theo pháp luật như thế nào?

- Luật sư Nguyễn Văn Tuấn: Nếu sản phẩm của Ngân 98 chỉ “ghi nhãn sai”, ví dụ như ghi sai thành phần, nguồn gốc, nơi sản xuất, hoặc công dụng vượt quá thực tế, nhưng bản thân sản phẩm vẫn là thực phẩm thật, không chứa chất cấm, không gây hại đến sức khỏe người tiêu dùng, thì hành vi này chưa đủ yếu tố cấu thành tội “sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm”. Hành vi này chỉ là vi phạm hành chính trong lĩnh vực ghi nhãn hàng hóa hoặc quảng cáo sai sự thật, chứ chưa bị truy cứu hình sự.

Cụ thể, nếu ghi nhãn sai về nguồn gốc, xuất xứ, thành phần, hạn sử dụng, mức phạt có thể từ 10 - 30 triệu đồng tùy mức độ, đồng thời buộc thu hồi, sửa nhãn hoặc tiêu hủy sản phẩm vi phạm.

Nếu quảng cáo sai sự thật, gây hiểu lầm về công dụng hoặc có dấu hiệu “thổi phồng”, thì có thể bị phạt đến 100 triệu đồng (theo khoản 5 Điều 51 Nghị định 38/2021/NĐ-CP về xử phạt vi phạm trong lĩnh vực văn hóa và quảng cáo).

Tuy nhiên, cần lưu ý, trong thực tế, ranh giới giữa “ghi nhãn sai” và “làm giả nhãn hàng hóa” là rất mong manh. Nếu Ngân 98 cố tình in nhãn ghi công dụng, thành phần, xuất xứ sai nhằm đánh lừa người tiêu dùng hoặc tạo niềm tin sai lệch về chất lượng, thì cơ quan điều tra có thể xem xét yếu tố “gian dối thương mại”. Nếu hành vi có tính có tổ chức, trục lợi lớn, gây thiệt hại nghiêm trọng, vẫn có thể bị truy cứu hình sự về tội “Lừa dối khách hàng” (Điều 198 BLHS) hoặc tội “Quảng cáo gian dối” (Điều 197 BLHS).

Tựu trung, nếu sản phẩm chỉ sai sót về nhãn và chưa gây hậu quả nguy hiểm, Ngân 98 sẽ bị xử phạt hành chính, không bị khởi tố hình sự. Nhưng nếu cơ quan chức năng chứng minh được mục đích trục lợi, tính gian dối, hoặc hậu quả đối với sức khỏe cộng đồng, vụ việc có thể chuyển sang xử lý hình sự.

- Nếu doanh nghiệp của Ngân 98 (ZuBu Shop, ZuBu Company) đã ngừng hoạt động nhưng vẫn sử dụng pháp nhân này để lưu hành sản phẩm, thì trách nhiệm pháp lý sẽ được xác định ra sao? Trách nhiệm thuộc về cá nhân hay pháp nhân thương mại?

- Luật sư Nguyễn Văn Tuấn: Pháp nhân thương mại chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự nếu đáp ứng đồng thời các điều kiện: (1) Hành vi phạm tội được thực hiện nhân danh pháp nhân; (2) Hành vi đó được thực hiện vì lợi ích của pháp nhân; (3) Có sự chỉ đạo, điều hành hoặc chấp thuận của người có thẩm quyền trong pháp nhân; và (4) Pháp nhân đó chưa bị giải thể tại thời điểm thực hiện hành vi phạm tội.

Luật sư Nguyễn Văn Tuấn – Giám đốc Công ty Luật TNHH TGS

Do đó, nếu ZuBu Company hoặc ZuBu Shop của Ngân 98 đã ngừng hoạt động hoặc bị giải thể hợp pháp trước khi hành vi vi phạm xảy ra, thì pháp nhân thương mại không còn tư cách chủ thể chịu trách nhiệm hình sự. Khi đó, trách nhiệm sẽ chuyển sang cá nhân, cụ thể là Ngân 98 hoặc những người trực tiếp chỉ đạo, tổ chức, tham gia vào hoạt động sản xuất, quảng bá, buôn bán sản phẩm vi phạm.

Ngược lại, nếu công ty chưa hoàn tất thủ tục chấm dứt pháp nhân, vẫn đứng tên trên bao bì, hóa đơn, tài khoản hoặc website bán hàng, thì cơ quan điều tra có thể xác định hành vi được thực hiện nhân danh pháp nhân, từ đó truy cứu cả trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại theo Điều 193 và Điều 76 BLHS.

Trong trường hợp bị truy tố với tư cách pháp nhân thương mại phạm tội “sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm”, doanh nghiệp có thể bị áp dụng hình phạt chính là phạt tiền từ 1 đến 9 tỷ đồng, đình chỉ hoạt động có thời hạn hoặc vĩnh viễn, đồng thời bị tịch thu tang vật, phương tiện phạm tội và cấm kinh doanh trong một số lĩnh vực nhất định (khoản 6 Điều 193 BLHS).

- Ngoài Ngân 98, liệu những đối tượng nào có nguy cơ bị xử lý?

- Luật sư Nguyễn Văn Tuấn: Ngoài cá nhân Ngân 98 - nếu giữ vai trò người điều hành, đại diện pháp luật hoặc trực tiếp quảng bá, kinh doanh sản phẩm - thì các đối tượng khác cùng tham gia vào chuỗi cung ứng cũng có thể bị xử lý tùy mức độ liên quan.

Cụ thể, người sản xuất, pha chế, đóng gói: nếu biết rõ sản phẩm không đạt tiêu chuẩn hoặc giả mạo nhãn hiệu mà vẫn tham gia, có thể bị coi là đồng phạm về tội sản xuất hàng giả.

Người cung cấp nguyên liệu, nhãn mác, bao bì: nếu biết mục đích sử dụng để làm hàng giả, cũng có thể bị truy cứu hình sự theo vai trò giúp sức.

Người phân phối, bán lẻ, KOL, Influencer, đại lý online: nếu biết rõ sản phẩm vi phạm nhưng vẫn tiếp tay quảng cáo, phân phối, có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự về tội “Buôn bán hàng giả là thực phẩm” (Điều 193) hoặc “Quảng cáo gian dối” (Điều 197).

Đơn vị thuê gia công hoặc nhãn hàng hợp tác: nếu có hợp đồng hoặc thỏa thuận chứng minh vai trò điều hành, định hướng công thức, nhưng không kiểm soát quy trình sản xuất, thì có thể bị xử phạt hành chính về thiếu trách nhiệm trong quản lý sản phẩm.

Tóm lại, việc xác định trách nhiệm pháp lý trong vụ việc này phụ thuộc vào tình trạng pháp lý thực tế của ZuBu Company, vai trò của Ngân 98 trong quá trình vận hành, mức độ nhận thức, tham gia của các cá nhân liên quan. Nếu pháp nhân đã ngừng hoạt động, Ngân 98 - với tư cách người điều hành, chủ sở hữu hoặc người được hưởng lợi trực tiếp từ hoạt động kinh doanh vi phạm sẽ chịu trách nhiệm hình sự chính.

- Cơ quan điều tra cho biết Ngân 98 “đổ lỗi cho người khác” và không thừa nhận hành vi. Vậy việc không hợp tác khai báo có thể ảnh hưởng như thế nào đến quá trình điều tra và việc xem xét tình tiết giảm nhẹ?

- Luật sư Nguyễn Văn Tuấn: Một trong những tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự là “người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải”.

Ngược lại, nếu bị can phủ nhận hành vi, đổ lỗi cho người khác hoặc không hợp tác điều tra, thì họ sẽ không được xem xét tình tiết giảm nhẹ này. Thậm chí còn bị đánh giá là không thành khẩn, né tránh trách nhiệm, ảnh hưởng trực tiếp đến mức án và chính sách khoan hồng của tòa.

Ngân 98 quảng cáo sản phẩm

Trong thực tế tố tụng, việc không thừa nhận hành vi phạm tội không đồng nghĩa với việc bị coi là tình tiết tăng nặng, bởi người bị buộc tội có quyền im lặng và quyền không buộc phải đưa ra lời khai chống lại mình. Tuy nhiên, sự thiếu hợp tác sẽ khiến quá trình điều tra kéo dài, khó xác định bản chất vụ án, đồng thời làm giảm thiện chí của bị can trong mắt cơ quan tố tụng.

Khi xét xử, tòa án thường đánh giá cao thái độ thành khẩn, tự giác khắc phục hậu quả, bồi thường thiệt hại hơn là sự chối bỏ hoặc đổ lỗi cho người khác, nhất là trong các vụ án gây ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng.

Trong trường hợp của Ngân 98, nếu cô phủ nhận toàn bộ trách nhiệm và cho rằng người khác chịu trách nhiệm sản xuất, dán nhãn hoặc phân phối sản phẩm, thì cơ quan điều tra sẽ phải xác minh vai trò cụ thể của từng cá nhân trong chuỗi cung ứng, từ khâu sản xuất, quảng cáo đến tiêu thụ.

Nếu có căn cứ chứng minh Ngân 98 đồng phạm có tổ chức hoặc giữ vai trò chủ mưu, điều hành, thì dù không thừa nhận, bằng chứng khách quan (như hóa đơn, hợp đồng, dữ liệu quảng cáo, lời khai nhân chứng, kết quả giám định…) vẫn có thể đủ để buộc tội.

Ngược lại, nếu cơ quan điều tra xác định cô chỉ là người quảng bá sản phẩm, không tham gia trực tiếp vào quy trình sản xuất, dán nhãn và không biết rõ bản chất hàng hóa, thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự.

- Xin cảm ơn ông!

Lam Thanh (thực hiện)

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/ngan-98-co-the-doi-mat-an-tu-chung-than-238829.html