Ngành đường sắt trước 'cơn khát' nhân lực chất lượng cao

2 giờ trướcBài gốc

Trong tương lai gần, ngành đường sắt Việt Nam đứng trước nhu cầu rất lớn về nguồn nhân lực có trình độ cao, đủ khả năng làm chủ công nghệ hiện đại và công nghệ số. Đây vừa là cơ hội mở rộng cho các cơ sở đào tạo, vừa là thách thức lớn trong bối cảnh nguồn nhân lực hiện nay còn thiếu và yếu, đặc biệt ở các lĩnh vực then chốt như đường sắt tốc độ cao, điện khí hóa và đường sắt đô thị.

Theo Bộ Xây dựng, Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển đột phá của ngành đường sắt với hàng loạt dự án hạ tầng quy mô lớn, trong đó có tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam và tuyến Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng. Cùng với đó, quy hoạch đến năm 2045 đặt mục tiêu xây dựng 9 tuyến đường sắt mới, nâng cấp 7 tuyến hiện hữu và phát triển 28 tuyến đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM, với tổng chiều dài hơn 1.100 km.

Sinh viên chuyên ngành Đường sắt và Metro tham quan học tập tại tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông-Ảnh: UTT

Các dự án này đòi hỏi nguồn vốn lớn, công nghệ phức tạp, yêu cầu đội ngũ nhân lực có trình độ chuyên môn, kỹ năng và năng lực quản lý cao. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nguồn nhân lực đường sắt hiện nay thiếu cả về số lượng lẫn chất lượng. Đáng chú ý, nhân lực cho đường sắt tốc độ cao gần như bằng “0”. Trong khi phần lớn các kỹ sư đang làm việc tại các tuyến metro ở Hà Nội và TP.HCM chủ yếu xuất thân từ các ngành gần, vừa làm vừa tự học để đáp ứng yêu cầu công việc.

Bộ Xây dựng cho biết, hiện nay nhiều công nghệ cốt lõi của ngành như thiết kế đầu máy, chế tạo toa xe, tín hiệu – điều khiển, tự động hóa, điện khí hóa… vẫn phụ thuộc vào nước ngoài, năng lực nội địa hóa còn hạn chế. Nếu không chủ động đào tạo nhân lực từ sớm, Việt Nam sẽ gặp khó khăn trong việc tiếp nhận, làm chủ công nghệ và có nguy cơ phụ thuộc trong suốt vòng đời các dự án.

Đào tạo đồng bộ 140.000 nhân lực cho đường sắt hiện đại

Trước yêu cầu cấp bách đó, Bộ Xây dựng đã trình Chính phủ dự thảo Đề án “Đào tạo, phát triển nguồn nhân lực đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”. Mục tiêu chung của đề án là xây dựng đội ngũ nhân lực đường sắt đồng bộ, có trình độ chuyên môn và năng lực công nghệ cao, đáp ứng yêu cầu triển khai và vận hành các tuyến đường sắt tốc độ cao, điện khí hóa và đường sắt đô thị.

Phát triển đường sắt, đặc biệt là đường sắt tốc độ cao là một trong những định hướng chiến lược đã được Đảng, Nhà nước quan tâm, chỉ đạo trong nhiều năm qua-Ảnh: AI

Cụ thể, giai đoạn 2025–2030, ngành đường sắt cần đào tạo tối thiểu 35.000 nhân lực, tập trung cho các dự án trọng điểm như tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam và các tuyến metro đô thị. Giai đoạn 2031–2035, quy mô đào tạo tăng lên ít nhất 70.000 nhân lực, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Định hướng đến năm 2045, tổng quy mô đào tạo đạt khoảng 140.000 nhân lực chất lượng cao, đồng thời hình thành các trung tâm đào tạo và chuyển giao công nghệ đường sắt hiện đại mang tầm khu vực.

Riêng với vận hành và bảo trì đường sắt đô thị, đề án đặt mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho khoảng 5.000 người. Theo báo cáo tiền khả thi, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam cần hơn 13.000 lao động, trong khi tuyến Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng cần hơn 2.400 lao động cho công tác vận hành và bảo trì.

Ở góc độ đào tạo, PGS.TS Nguyễn Quang Tuấn, Phó trưởng khoa Công trình Giao thông Vận tải, Trường ĐH Giao thông Vận tải, cho rằng: "Điểm yếu hiện nay là thiếu giảng viên chất lượng cao, chương trình đào tạo chưa chuẩn hóa và chưa hình thành được hệ sinh thái đào tạo chuyên sâu về đường sắt. Để khắc phục, Bộ GD-ĐT đã xây dựng bộ tiêu chuẩn, tiêu chí lựa chọn các cơ sở đào tạo tham gia đề án, bao gồm năng lực đội ngũ, chuẩn đào tạo, chuẩn tuyển sinh và khả năng chuyển giao công nghệ".

Trong khi đó, PGS.TS Tạ Văn Lợi, Hiệu trưởng Trường Kinh doanh, ĐH Kinh tế Quốc dân, cho biết: "Đào tạo nhân lực đường sắt cần được nhìn ở góc độ rộng hơn, không chỉ giới hạn trong các chuyên ngành kỹ thuật. Các lĩnh vực như logistics, kinh tế vận tải, quản lý ga cảng, doanh thu vận chuyển hành khách… cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành chuỗi giá trị và hệ sinh thái ngành đường sắt".

Việc triển khai hiệu quả đề án đào tạo nguồn nhân lực được xem là nền tảng then chốt để Việt Nam từng bước làm chủ công nghệ, vận hành an toàn các tuyến đường sắt hiện đại và hướng tới xây dựng ngành công nghiệp đường sắt tự chủ, có khả năng cạnh tranh trong khu vực và quốc tế.

Nguyễn Tuyết

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/nganh-duong-sat-truoc-con-khat-nhan-luc-chat-luong-cao-242936.html