Theo Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam (VPSA), nếu duy trì mức thuế VAT 5% với mặt hàng hồ tiêu, Nhà nước chỉ thu được 1 đồng nhưng phải hoàn lại đến 39 đồng. Thực tế này không chỉ làm giảm hiệu quả quản lý thuế mà còn gây áp lực tài chính lớn cho doanh nghiệp xuất khẩu.
VPSA cho biết, sản lượng hồ tiêu của Việt Nam hiện vào khoảng 200.000 tấn mỗi năm, trong đó có đến 190.000 tấn (chiếm 95%) được xuất khẩu. Phần còn lại khoảng 10.000 tấn tiêu thụ nội địa, trong đó chỉ 5.000 tấn (2,5%) là chế biến sâu và tiêu thụ trong nước, tức là chịu thuế VAT thực tế.
Với kim ngạch xuất khẩu đạt 1,3 tỉ USD, thuế VAT 5% tương đương 65 triệu USD. Tuy nhiên, do chỉ khoảng 1,6 triệu USD doanh thu đến từ thị trường trong nước (tương đương 42 tỷ đồng), phần còn lại (khoảng 63,4 triệu USD) sẽ được hoàn thuế cho doanh nghiệp xuất khẩu.
Nhóm cây gia vị khác như quế, hồi, gừng… cũng trong tình trạng tương tự, với hơn 200.000 tấn xuất khẩu và chỉ vài nghìn tấn được tiêu thụ nội địa. Tính chung toàn ngành gia vị, lượng hàng tiêu thụ trong nước chỉ khoảng 10.000 tấn, khiến nguồn thu VAT thực tế chỉ khoảng 55 tỷ đồng, trong khi số thuế hoàn lại lên tới hơn 2.135 tỷ đồng - chênh lệch gần 39 lần.
Trước tình hình đó, VPSA kiến nghị áp dụng mức thuế VAT 0% đối với nguyên liệu đầu vào phục vụ sản xuất hàng xuất khẩu. Thay vì hoàn thuế VAT cho hàng xuất khẩu, VPSA đề xuất cơ chế thuế khoán 0,5% thu ngay tại khâu giao dịch, giúp doanh nghiệp chủ động dòng tiền, giảm thủ tục hành chính và rủi ro gian lận thuế.
Hiệp hội cũng đề xuất tiếp tục duy trì thuế VAT 5% cho hàng hóa tiêu thụ nội địa để đảm bảo công bằng và ổn định ngân sách. Đồng thời, kiến nghị lùi thời điểm thực hiện Luật Thuế VAT sửa đổi để có thêm thời gian đánh giá tác động và hoàn thiện cơ chế phù hợp với đặc thù các ngành nông sản xuất khẩu.
“Chính sách thuế cần bảo đảm sự hài hòa giữa nghĩa vụ tài chính với ngân sách và mục tiêu phát triển bền vững cho ngành nông sản. Việc áp dụng cơ chế thuế hợp lý sẽ hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, góp phần thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu và gia tăng giá trị cho nông sản Việt Nam”, VPSA nhấn mạnh.
Kim Ngân