Nâng cấp cảng biển đáp ứng nhu cầu tăng trưởng
Hạ tầng cảng biển Nghệ An đã được quan tâm đầu tư và đưa vào khai thác đồng bộ, song dư địa phát triển vẫn còn rất lớn, trong khi nhu cầu của doanh nghiệp ngày càng tăng. Vì vậy, các cảng biển trên địa bàn cần được đầu tư, nâng cấp mang tính đột phá hơn để đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng hóa bằng đường biển cho các khu công nghiệp lớn như VSIP, WHA, Hoàng Mai…
Cảng Cửa Lò (Nghệ An) hiện đang được đề xuất đầu tư nâng cấp và đồng bộ hóa hệ thống luồng lạch.
Hiện nay, cảng Cửa Lò đang khai thác tàu 20.000–30.000 DWT giảm tải, với sản lượng khoảng 6 triệu tấn/năm. Trong khi đó, nhu cầu xuất nhập khẩu hàng hóa của Nghệ An giai đoạn tới dự kiến đạt 20-30 triệu tấn/năm. Nếu hạ tầng không được nâng cấp kịp thời, nhiều doanh nghiệp có thể phải chuyển hàng qua các cảng Nghi Sơn (Thanh Hóa), Vũng Áng (Hà Tĩnh) hoặc Hải Phòng.
Riêng khu bến Nam Cửa Lò, 3 năm gần đây đạt trung bình 5 triệu tấn/năm (vượt 10% công suất thiết kế), trong đó hàng container đạt 90.000 TEU (tương đương 1,35 triệu tấn/năm). Năm 2024, sản lượng đạt 5,5 triệu tấn (bằng 125% công suất thiết kế), với 100.000 TEU hàng container (tương đương 1,5 triệu tấn).
Trước thực tế đó, để đáp ứng nhu cầu xuất nhập khẩu hàng hóa của Nghệ An và khu vực, Bộ Xây dựng đã đưa Dự án cải tạo, nâng cấp luồng Cửa Lò (cho tàu 30.000 tấn đầy tải, 50.000 tấn giảm tải, kè đê chắn sóng phía Bắc) vào danh mục đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030.
Tháng 6/2025, Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam đã đề nghị UBND tỉnh Nghệ An giới thiệu, chấp thuận vị trí đổ đất nạo vét duy tu luồng hàng hải Cửa Lò từ năm 2026 và các năm tiếp theo. Đồng thời, Bộ Xây dựng đề nghị tỉnh sớm phê duyệt các vị trí tiếp nhận chất nạo vét để thuận lợi cho công tác duy tu hoặc triển khai dự án nâng cấp luồng tàu khi được bố trí vốn.
Khu bến cảng Cửa Lò hiện là cảng biển tổng hợp quốc tế, đầu mối giao thông quan trọng trong nhóm cảng biển Bắc Trung Bộ, với sản lượng hàng hóa thông qua tiếp tục tăng trưởng tích cực.
Cảng tổng hợp Quốc tế Sông Lam, đang được đầu tư nâng cấp đồng bộ, hiện đại.
Tạo lợi thế cạnh tranh thu hút đầu tư, phát triển kinh tế biển
Bên cạnh đó, Dự án Cảng tổng hợp Quốc tế Sông Lam do Tập đoàn Vissai đầu tư tại xã Hải Lộc (huyện Nghi Lộc cũ) có tổng vốn khoảng 2.198 tỷ đồng, khởi công từ tháng 6/2021. Đến nay, các hạng mục chính như bến chuyên dùng số 1, đê chắn sóng, hệ thống băng tải, tuyến kè bảo vệ bờ và nhiều hạng mục phụ trợ khác đã hoàn thành, đưa vào khai thác.
Tính đến quý III/2025, cảng đã đón 627 lượt tàu, với tổng sản lượng gần 6 triệu tấn hàng hóa; riêng bến tổng hợp đạt hơn 1,5 triệu tấn, tương ứng 88 lượt tàu cập cảng. Giá trị sản xuất công nghiệp năm 2025 ước đạt 5.500 tỷ đồng.
Ông Nguyễn Văn Toại, cán bộ Ban điều hành Cảng tổng hợp Quốc tế Sông Lam - Tập đoàn Vissai cho biết, với hơn 1.000 tỷ đồng vốn đầu tư từ giữa năm 2023, cảng đã đủ năng lực đón tàu đến 70.000 DWT. Cảng có lợi thế lớn khi khoảng cách từ cầu cảng đến khu đón trả hoa tiêu chỉ khoảng 2,7 km, thuận lợi cho tàu trọng tải lớn ra vào.
Hiện doanh nghiệp đã kiến nghị UBND tỉnh Nghệ An sớm chấp thuận vị trí nhận chìm vật chất nạo vét để duy tu luồng và vũng quay, đồng thời cho phép nạo vét cảng số 1 nhằm bảo đảm độ sâu, phục vụ khai thác ổn định và hiệu quả cho các tàu trọng tải lớn.
Việc Cảng tổng hợp Quốc tế Sông Lam đón tàu đến 7 vạn tấn đã khơi thông được luồng hàng xuất khẩu dăm gỗ tại Nghệ An.
Ông Trần Quang Luận, Tổng giám đốc Công ty TNHH Thanh Thành Đạt, cho biết: Là doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu gỗ dăm tại Nghệ An, nhu cầu vận chuyển hàng hóa qua đường biển của công ty rất lớn. Việc Cảng tổng hợp Quốc tế Sông Lam đủ năng lực đón tàu đến 70.000 DWT đã giúp khơi thông luồng hàng xuất khẩu dăm gỗ ngay từ năm 2023.
Từ đầu năm 2025 đến nay, Hiệp hội Gỗ và công ty đã nộp 12 tỷ đồng tiền thuế, dự kiến đến cuối năm con số này sẽ đạt khoảng 20 tỷ đồng, thông qua hoạt động xuất hàng qua Cảng Sông Lam và Cảng Cửa Lò.
Ông Nguyễn Đức An, Phó giám đốc Sở Xây dựng Nghệ An, nhấn mạnh: Thời gian qua, Sở đã tích cực tham mưu cho UBND tỉnh đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng trọng điểm, tạo động lực thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và kết nối giao thông, công nghiệp, logistics.
Việc nâng cấp, mở rộng hệ thống cảng biển luôn nằm trong kế hoạch ưu tiên của tỉnh, với chính sách tạo điều kiện và hướng dẫn nhà đầu tư thực hiện đúng quy định theo Nghị định 08/2021/NĐ-CP của Chính phủ. Đây là bước đi quan trọng nhằm nâng cao năng lực hạ tầng cảng biển, tăng sức cạnh tranh và thúc đẩy phát triển kinh tế biển của Nghệ An.
Quang Hợp