Nghệ thuật bonsai - Nâng tầm giá trị cây cảnh

một giờ trướcBài gốc

Nghệ thuật bonsai không chỉ là thú vui tao nhã hay hoạt động làm vườn đơn thuần, mà còn là nơi nghệ nhân sử dụng thời gian, sự kiên nhẫn và óc sáng tạo để khắc họa vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên trong không gian thu nhỏ. Hành trình biến những cây phôi thô ráp thành những tuyệt tác mang giá trị tinh thần và kinh tế cao là những câu chuyện đầy cảm hứng.

Từ đất Nam Điền lên Lào Cai lập nghiệp

Ông Nguyễn Văn Triền, 52 tuổi, hiện sinh sống tại xã Gia Phú, được kế thừa nghề làm cây cảnh từ vùng quê Nam Điền, Nam Trực, tỉnh Nam Định (cũ), nay là phường Vị Khê, tỉnh Ninh Bình. Hơn 20 năm gắn bó với vùng cao Lào Cai, ông Triền được nhiều người đánh giá cao bởi sự cần mẫn và kinh nghiệm trong giới bonsai. Anh Trần Hoàng Nam ở phường Cam Đường cho biết: "Ông Triền có kinh nghiệm và con mắt thẩm mỹ trong tạo dáng cho cây, đặc biệt là với các loại tùng. Những tác phẩm nghệ thuật do ông Triền hoàn thiện rất đẹp mắt, ấn tượng".

Việc tạm biệt quê hương có nghề làm cây cảnh truyền thống để lên Lào Cai lập nghiệp không phải là quyết định dễ dàng. Tuy nhiên, chính sự thiếu vắng các nghệ nhân chuyên nghiệp ở vùng đất mới đã mở ra cơ hội cho ông Triền phát huy tay nghề. Với kinh nghiệm có được từ quê nhà, ông Triền nhanh chóng trở thành người chuyên tạo dáng, tạo thế cho cây cảnh trên vùng đất Lào Cai.

Công việc của ông Triền không gói gọn trong khuôn viên mà di chuyển liên tục. Ông được mời tới những địa danh du lịch nổi tiếng như phường Sa Pa, xã Bắc Hà, hay những vùng đất xa xôi như xã Y Tý. Di chuyển liên tục, đối diện với nhiều loại địa hình và điều kiện khí hậu khác nhau của cây phôi đã giúp ông trở thành người thợ lành nghề, hiểu rõ đặc tính của hầu hết các loại cây cảnh phổ biến.

Mức thù lao của ông Triền dao động từ 600.000 - 1.000.000 đồng/ngày. Đây là mức thu nhập không nhỏ ở khu vực vùng cao, nhưng hoàn toàn xứng đáng với kinh nghiệm và công sức ông Triền bỏ ra. Ông Triền chia sẻ: "Nghề uốn cây cảnh đòi hỏi nhiều yếu tố. Đầu tiên phải có kinh nghiệm và kỹ năng đã được rèn giũa hàng chục năm. Khi nhìn vào cây phôi, tôi phải xác định được hình dáng, thế của cây, hình dung được tương lai của tác phẩm. Đó là “mắt thẩm mỹ”, nhưng được tích lũy trên nền tảng của kinh nghiệm làm nghề. Thứ hai là sự khéo léo và tỉ mỉ. Tôi dùng dây, dùng lực để dẫn dắt sự sinh trưởng của cây theo ý tưởng nghệ thuật. Chỉ cần sai một ly, cành cây có thể gãy hoặc vết sẹo không thể phục hồi, làm giảm giá trị của tác phẩm. Yếu tố cuối cùng và cũng quan trọng nhất, đó là óc sáng tạo. Công việc tuy không nặng nhọc nhưng đòi hỏi phải “đổ” cả tâm hồn và tư duy vào đó. Chỉ khi có sự sáng tạo, mình mới có thể truyền cảm hứng được vào tác phẩm bonsai, làm cho cây trở nên độc đáo và mang lại giá trị kinh tế cao".

Ngoài công việc uốn cây thuê, ông Triền còn duy trì một vườn cây nhỏ tại xã Gia Phú để bán cho khách hàng yêu cây. Đây là nơi ông thực hành những ý tưởng táo bạo hơn, không bị can thiệp bởi yêu cầu của khách hàng, hoàn toàn tự do sáng tạo theo ý muốn của bản thân.

Những tác phẩm giá trị

Anh Trần Văn Thực ở phường Cam Đường là người đưa những tác phẩm bonsai đạt tới đỉnh cao của giá trị kinh tế và nghệ thuật, đặc biệt qua loài cây duối. Trong vườn cây của anh Thực, duối chiếm vị trí chủ đạo. Anh say mê loài cây này bởi đặc tính sinh trưởng mãnh liệt, khả năng thích nghi cao và nhất là vẻ đẹp cổ kính, thâm trầm của lớp vỏ sần sùi theo thời gian.

Được biết, nhiều năm qua, anh Thực dành thời gian và công sức lớn để sưu tầm cây duối phôi từ khắp các địa phương. Anh tìm kiếm những cây duối lâu năm, có thế, dáng độc đáo. Quá trình sưu tầm này không chỉ là công việc mà còn được ví như những cuộc "thám hiểm", tìm kiếm "kho báu". Hiện trong vườn nhà anh Thực có hàng chục cây duối với đủ loại kích thước, đang được giâm ủ, cắt giật thành những tác phẩm nghệ thuật mang lại giá trị kinh tế cao.

Từ những cây phôi thô ráp, anh Thực áp dụng kỹ thuật cắt giật (làm cho cành, thân cây trở nên già dặn, co rút lại), uốn nắn cẩn thận và chăm sóc đặc biệt, tạo ra tác phẩm bonsai hoàn hảo. Mỗi lần cắt giật là một lần cây “đau” và cần thời gian để hồi phục, nhưng chính những vết cắt đó lại là đường nét tạo nên sự già cỗi và uyển chuyển của tác phẩm.

Sản phẩm nổi bật nhất của anh Thực là cây duối dáng trực ôm đá. Đây là tác phẩm được tạo tác công phu, tái hiện cảnh cây cổ thụ bám rễ sâu vào vách đá, thể hiện sức sống bền bỉ, thách thức thời gian và thiên nhiên. Tác phẩm này đã thu hút sự chú ý của giới sưu tầm cây cảnh cả nước và có người đã trả giá lên đến gần 1 tỷ đồng. Tuy nhiên, anh Thực đã từ chối giao dịch.

Lý giải về quyết định này, anh Thực chia sẻ: "Cây duối ôm đá không còn là một cây hay mặt hàng nữa mà là tác phẩm tinh thần, kết quả của nhiều năm tôi chăm sóc và chỉnh sửa. Giá trị tiền bạc chỉ là một phần, nhưng giá trị tinh thần và thời gian đã bỏ ra là vô giá. Với tôi, đó như một “đứa con tinh thần”.

Câu chuyện của hai nghệ nhân làm cây cảnh Nguyễn Văn Triền và Trần Văn Thực là minh chứng rõ nét cho giá trị của nghệ thuật bonsai, không chỉ mang lại giá trị tinh thần cho người chơi mà còn là nghề mang lại giá trị kinh tế cao. Từ những cây phôi vài triệu đồng, qua nhiều năm chăm sóc và tạo tác của nghệ nhân, sản phẩm này có thể đạt giá trị hàng trăm triệu, thậm chí hàng tỷ đồng. Qua bàn tay của các nghệ nhân, sản phẩm cây cảnh góp phần bảo tồn những giống cây quý, đồng thời tạo ra nét văn hóa đặc sắc trong đời sống người dân trên vùng đất Lào Cai.

Trung Nguyên

Nguồn Lào Cai : https://baolaocai.vn/nghe-thuat-bonsai-nang-tam-gia-tri-cay-canh-post887395.html