Người Chứt - Câu chuyện bảo tồn giữa thời hội nhập

6 giờ trướcBài gốc

Giao lưu văn nghệ giữa đồng bào Chứt ở vùng núi phía Tây tỉnh Quảng Trị và tỉnh Hà Tĩnh

Giữ gìn bản sắc giữa núi rừng

Dân tộc Chứt gồm 5 nhóm: Sách, Mày, Rục, Arem, Mã Liềng. Họ sinh sống rải rác nơi thung lũng, bao đời gắn bó với nương rẫy, với rừng và núi – những biểu tượng linh thiêng trong tâm thức. Từ chỗ sống biệt lập, nay người Chứt đã hòa nhập với đời sống cộng đồng, từng bước tiếp cận giáo dục, y tế và các hoạt động văn hóa – du lịch.

Ngôn ngữ Chứt thuộc nhóm Việt–Mường, với hệ thống âm tiết, từ vựng riêng biệt, là dấu ấn của quá trình sinh tồn độc lập hàng trăm năm. Những nghi lễ cúng thần rừng, thần đất, lễ cầu mùa… vẫn được duy trì, thể hiện niềm tin con người – thiên nhiên hòa quyện, là sợi dây kết nối cộng đồng.

Chúng tôi ưu tiên giữ gìn các giá trị truyền thống tốt đẹp, đồng thời giúp người dân cải thiện sinh kế từ chính bản sắc văn hóa của mình…

Ông Mai Xuân Thành, Phó giám đốc Sở VHTTDL Quảng Trị

“Người Chứt có kho tàng tri thức bản địa phong phú, từ kỹ năng canh tác trên đất dốc đến dân ca, dân vũ mang đậm màu sắc miền sơn cước. Tuy nhiên, nhiều giá trị ấy đang dần bị mai một do tác động của kinh tế thị trường và quá trình hội nhập,” ông Tạ Đình Hà, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian, chia sẻ.

Nhờ sự hỗ trợ của các cấp, những giá trị truyền thống ấy đang được hồi sinh. Lễ hội được phục dựng, tiếng nói Chứt được truyền dạy, mô hình du lịch cộng đồng bước đầu có những ý tưởng hình thành. Trong một tương lai gần, cộng đồng người Chứt sẽ là điểm dừng chân thú vị, nơi du khách có thể trải nghiệm ẩm thực, văn hóa và nhịp sống bản địa một cách chân thực.

Đồng bào Chứt tự tin trở thành “người giữ lửa” văn hóa bản làng

VHO - Đối với người dân tộc Chứt ở khu vực xã Tuyên Lâm (tỉnh Quảng Trị), những lớp tập huấn, truyền dạy văn hóa phi vật thể không chỉ mang lại kỹ năng mà còn khơi dậy niềm tự hào, tình yêu và ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa của mình…

Bảo tồn để phát triển, hướng tới tương lai

Theo ông Mai Xuân Thành, Phó Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Quảng Trị cho hay: Chúng tôi phối hợp với các địa phương hỗ trợ cộng đồng Chứt triển khai những mô hình bảo tồn văn hóa gắn với phát triển du lịch.

Tái hiện lễ cúng Giang Sơn của đồng bào Rục

Để đạt được mục tiêu đó, cần chú trọng đầu tư hạ tầng du lịch, đào tạo kỹ năng phục vụ du khách và xây dựng trung tâm giới thiệu văn hóa bản địa. Đáng chú ý là việc tài liệu hóa ngôn ngữ, nghi lễ, dân ca dân vũ của người Chứt được xem là nền tảng quan trọng cho công tác nghiên cứu, quảng bá và giáo dục di sản.

Song hành với bảo tồn văn hóa là bảo vệ môi trường sinh thái – “ngôi nhà chung” của đồng bào. Khi rừng được gìn giữ, không gian sinh tồn và tri thức bản địa cũng được bảo toàn. Nếu chỉ giữ lại hình thức mà đánh mất linh hồn văn hóa, thì công tác bảo tồn sẽ không còn ý nghĩa… ông Mai Xuân Thành khẳng định.

Những năm gần đây, tỉnh Quảng Trị đã đẩy mạnh quảng bá di sản thông qua các chương trình như Tuần lễ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vùng dân tộc thiểu số, giới thiệu ẩm thực, làn điệu dân ca, trò chơi dân gian của người Chứt. Những hoạt động ấy không chỉ thu hút du khách mà còn khơi dậy niềm tự hào, ý thức gìn giữ di sản trong thế hệ trẻ.

Tham quan phòng trưng bày các dụng cụ, đồ vật sinh hoạt hàng ngày của người Chứt

Sự kết hợp hài hòa giữa bảo tồn văn hóa và phát triển du lịch cộng đồng chính là con đường bền vững giúp người Chứt vừa giữ được bản sắc truyền thống, vừa nâng cao đời sống. Nếu được đầu tư đúng hướng, cộng đồng Chứt sẽ trở thành “điểm sáng văn hóa” trên bản đồ du lịch sinh thái – văn hóa Quảng Trị, góp phần xây dựng vùng đất “hội tụ và tỏa sáng” giai đoạn 2025 – 2030.

VĨNH QUÝ

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/dan-toc-ton-giao/nguoi-chut-cau-chuyen-bao-ton-giua-thoi-hoi-nhap-174100.html