Người khai khẩn vùng quê cách mạng

6 giờ trướcBài gốc

Mở đất, lập làng

Theo nhiều cụ cao niên họ Cao trên địa bàn huyện Minh Hóa (cũ), vào thế kỷ XVII, có hai anh em tên là Cao Hiến và Cao Hách, quê ở tỉnh Thanh Hóa di cư vào Quảng Bình để lập nghiệp. Đến Quảng Trạch (khu vực phường Ba Đồn bây giờ), người em Cao Hiến ở lại còn người anh Cao Hách dẫn vợ con ngược sông Gianh, theo đường Cây Khế lên mạn phía Tây khai khẩn vùng đất mới. Đến làng Cổ Liêm, thấy vùng đất này bằng phẳng, trù phú, ông quyết định dừng chân lại đây.

Vợ ông Cao Hách là bà Nguyễn Thị Thanh sinh được 7 người con trai. Để vượt qua khó khăn, gia đình ông bắt tay vào khai khẩn đất hoang để trồng lúa nước, sắn, ngô, khoai và đánh bắt cá dưới sông Rào Nậy. Nhờ chăm chỉ làm ăn nên đời sống gia đình ông ngày càng khấm khá. Các con ông cưới vợ xong đều được cha định hướng đến những vùng đất mới sinh sống, như: Tân Kiều, Kim Bảng, Trung Hóa, Thượng Hóa…

Đình làng Kim Bảng và hang lèn Cây Quýt - Ảnh: X.V

Ông Cao Ngọc Uyên (70 tuổi), ở thôn 2 Kim Bảng là hậu duệ đời thứ 13 của ông Cao Hách, kể: “Trong số các con của ông thủy tổ chúng tôi, chỉ có người con trai đầu tên là Cao Ư ở lại làng Cổ Liêm để phụng dưỡng ông bà lúc tuổi già. Những người còn lại đều tự đi mở đất lập nghiệp, phát triển kinh tế, lập làng, lập xóm. Nhờ đó mà con cháu họ Cao sinh sống khắp huyện Minh Hóa (cũ). Sau này, ông mất vì tuổi cao, sức yếu. Một thời gian sau, bà qua làng Kim Bảng chơi với gia đình người con trai khác rồi lâm bệnh qua đời”.

Sau này, hậu duệ của ông Cao Hách có nhiều người tài giỏi, thành đạt trên nhiều lĩnh vực. Con cháu ông luôn sống thủy chung son sắt, một lòng theo Đảng, theo cách mạng. Ngày giỗ của ông bây giờ vẫn được hậu bối tổ chức tại thôn Cổ Liêm, xã Kim Phú5 năm một lần vào ngày 25/7 âm lịch các năm có số 3 và số 8 sau cùng.

Ông Cao Văn Minh, 89 tuổi, hậu duệ đời thứ 12 của ông Cao Hách, là người cúng trong dịp giỗ kể: “Mỗi lần giỗ ông thủy tổ, bà con họ Cao trên địa bàn tập trung về đông lắm. Những dịp đó, tôi thường kể cho các thế hệ sau về quá trình khai khẩn, lập làng của ông để hậu duệ thấy đó mà tự hào, học tập, noi gương”…

Những “mốc son” lịch sử

Để xây dựng các tổ chức đảng ở cơ sở tại vùng sâu, vùng xa, đầu năm 1947, đoàn cán bộ huyện do đồng chí Dương Viết Nặc, Bí thư Huyện ủy Tuyên Hóa (thời điểm đó, Tuyên Hóa và Minh Hóa đang chung một huyện) làm trưởng đoàn đã về xã Tân Hóa (cũ) tìm hiểu và bồi dưỡng cảm tình Đảng cho những công dân ưu tú. Đến ngày 31/8/1947, Huyện ủy Tuyên Hóa tuyên bố thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên ở vùng tổng Kim Linh (cũ) tại thôn Cổ Liêm và gọi là Chi bộ Minh Khai. Sau khi thành lập, chi bộ đã kết nạp 5 đồng chí vào Đảng Cộng sản Đông Dương do đồng chí Đinh Xuân Vỵ làm Bí thư.

Chi bộ Minh Khai ra đời là sự kiện có ý nghĩa lịch sử to lớn đối với phong trào đấu tranh cách mạng trên địa bàn mà trực tiếp là cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp; chứng minh sự chuyển biến về chất trong quá trình tổ chức xây dựng cơ sở đảng, phát triển phong trào cách mạng chống thực dân Pháp trên địa bàn miền núi của tỉnh thời điểm đó...

Làng Cổ Liêm do ông Cao Hách khai khẩn giờ đã trở thành làng quê trù phú, ấm no - Ảnh: X.V

Cách làng Cổ Liêm không xa, ngày 19/5/1949, Đại hội đại biểu lần thứ II của Đảng bộ tỉnh Quảng Bình (cũ) diễn ra tại đình Kim Bảng. Đây là đại hội có ý nghĩa rất quan trọng, thể hiện vai trò lãnh đạo của Đảng trong kháng chiến chống thực dân Pháp. Thời gian diễn ra đại hội, dân làng Kim Bảng, trong đó có nhiều hậu thế của ông Cao Hách đã tạm gác mọi công việc đồng áng để phục vụ, như: Nhường nhà cho đại biểu ở; góp gạo, thực phẩm, lo cơm nước cho đại biểu. Một số thanh niên, trai tráng thì theo lực lượng dân quân canh gác, bảo vệ an toàn cho đại hội…

Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Đảng bộ khóa mới gồm 20 đồng chí, đồng chí Võ Thúc Đồng làm Bí thư. Đại hội ra nghị quyết “rời chiến khu, thực hiện hạ sơn, bám dân, bám làng hoạt động”. Nghị quyết do đại hội thông qua đã đáp ứng kịp thời cho cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của quân và dân Quảng Bình, đưa phong trào kháng chiến chuyển sang bước ngoặt lịch sử mới. Tại nơi đây, Hội nghị Tỉnh ủy bất thường (tháng 6/1949) quyết định lấy ngày 15/7/1949 làm ngày mở đầu tuần lễ “Quảng Bình quật khởi”…

Theo ông Đinh Xuân Sang, nguyên Phó Trưởng ban Tuyên giáo Huyện ủy Minh Hóa, “làng Cổ Liêm và làng Kim Bảng được chọn để tổ chức các sự kiện lịch sử vì ngoài các yếu tố chính trị thì hai làng này có vị trí địa lý rất thuận lợi, nhất là về mặt giao thông, địa hình. Đặc biệt, người dân nơi đây rất yêu nước, sẵn sàng bảo vệ cách mạng, nhường cơm sẻ áo, nhà cửa để che chở cho cán bộ, đảng viên khi về đây hoạt động”…

Khi chiến tranh đi qua, đình Kim Bảng và hang lèn Cây Quýt trở thành nơi sinh hoạt văn hóa, giáo dục truyền thống yêu nước và cách mạng cho các thế hệ. Cổ Liêm, Kim Bảng giờ đây là những làng quê trù phúvới những cánh đồng lúa, rừng keo xanh ngát. Những ngôi nhà mới khang trang đang dần mọc lên. Điện-đường-trường-trạm đang được đầu tư đồng bộ…, góp phần làm thay đổi diện mạo nông thôn trên vùng quê cách mạng.

Bí thư Đảng ủy xã Kim PhúNguyễn Bắc Việt chia sẻ: “Để có được ngày hôm nay, bà con thôn Cổ Liêm và các thôn Kim Bảng nói riêng, Đảng bộ, chính quyền, Nhân dân xã Kim Phúnói chung luôn biết ơn công lao to lớn của những bậc tiền nhân đã có công lao to lớn trong việc mở đất, lập làng; sự hy sinh cao cả của các thế hệ cha ông trong suốt quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước. Phát huy truyền thống của vùng quê cách mạng, Đảng bộ xã tiếp tục bám sát nhiệm vụ chính trị, khắc phục khó khăn, thi đua lao động sản xuất, tập trung phát triển kinh tế, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới”…

Xuân Vương

Nguồn Quảng Trị : https://baoquangtri.vn/dat-va-nguoi-quang-tri/202509/nguoi-khai-khan-vung-que-cach-mang-4d542e0/