Những 'chiêu bài' giả tạo của ngành công nghiệp thuốc lá

3 giờ trướcBài gốc

WHO khuyến cáo các quốc gia tăng cường các biện pháp giám sát và kiểm soát nghiêm ngặt các hoạt động quảng bá thuốc lá nhằm đối phó với các chiêu bài của ngành công nghiệp thuốc lá. Ảnh: ST

Che đậy các tác động tiêu cực, thu hút người dùng thuốc lá

Nhân Ngày Thế giới không thuốc lá 31/5/2025, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phát động chiến dịch truyền thông toàn cầu với chủ đề “Vạch trần sự hấp dẫn giả tạo”, kêu gọi các quốc gia chung tay bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ, trước sự tấn công ngày càng tinh vi của ngành công nghiệp thuốc lá.

Theo WHO, đây là dịp để phơi bày các chiêu thức quảng cáo lừa dối, làm sai lệch nhận thức và đánh bóng hình ảnh các sản phẩm thuốc lá, đặc biệt là các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Trên toàn cầu, ngành công nghiệp thuốc lá bán hàng nghìn tỷ điếu thuốc lá mỗi năm. Ngoài thuốc lá điếu thông thường, các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và túi nicotine được các công ty quảng bá với tên gọi là "sản phẩm giảm hại". Điều này đã làm cho nhiều người, đặc biệt là giới trẻ hiểu lầm rằng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng không có hại, không gây nghiện.

Một trong những tuyên bố gây hiểu lầm phổ biến là, ngành công nghiệp thuốc lá đóng góp cho nghiên cứu khoa học về tác hại của thuốc lá để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Tuy nhiên, sự thật là ngành công nghiệp này có lịch sử lâu dài trong việc tạo ra các tranh luận về hút thuốc và sức khỏe để bác bỏ hoặc làm giảm giá trị của các nghiên cứu khoa học về tác hại của thuốc lá.

Trước đây, họ tập trung phủ nhận các tác động tiêu cực của thuốc lá truyền thống. Gần đây, khi nhận thức cộng đồng đã tăng lên, ngành công nghiệp thuốc lá chuyển hướng sang quảng bá các sản phẩm mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng như là giải pháp “an toàn hơn” để thu hút người dùng; dù không có cơ sở khoa học đáng tin cậy. Các nghiên cứu được viện dẫn thường do chính các công ty thuốc lá tài trợ và thiếu tính khách quan, minh bạch.

Một tuyên bố khác là, các công ty thuốc lá đang tuân thủ các quy định cấm quảng cáo, tiếp thị sản phẩm.

Trên thực tế, các tập đoàn thuốc lá quốc tế vẫn sử dụng nhiều chiến lược tiếp thị tinh vi để tiếp cận người tiêu dùng, chủ yếu nhằm vào thanh thiếu niên, phụ nữ và trẻ em gái thông qua các phương tiện truyền thông hiện đại, người có ảnh hưởng trong cộng đồng, tài trợ các sự kiện thể thao như đua xe, bóng đá…

Những hình thức quảng bá gián tiếp này vẫn diễn ra hàng ngày và có sức ảnh hưởng lớn đến hành vi tiêu dùng của giới trẻ. Tháng 2/2025, cơ quan tư pháp bang New York (Hoa Kỳ) đã đệ đơn kiện 13 nhà sản xuất, phân phối và bán thuốc lá điện tử vì đã góp phần thúc đẩy "đại dịch thuốc lá điện tử" trong thanh thiếu niên.

Một chiêu bài khác được ngành công nghiệp thuốc lá sử dụng là họ đã thực hiện các chương trình trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR) và mang lại hiệu quả cho cộng đồng.

Tuy nhiên, theo WHO, đây là hành động nhằm xây dựng hình ảnh để quảng bá, nhằm che đậy các tác động tiêu cực, làm bình thường hóa một sản phẩm gây nghiện nguy hiểm để thu hút người sử dụng

Ngoài ra, ngành công nghiệp thuốc lá còn tuyên bố rằng họ “ủng hộ chính phủ các nước trong phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Tuy nhiên, sự thật là, họ thường xuyên sử dụng các hành động pháp lý để ngăn chặn hoặc trì hoãn, làm suy yếu các chính sách phòng, chống tác hại thuốc lá thuốc lá.

Các sản phẩm thuốc lá mới đang nhằm vào giới trẻ

Một trong những tuyên bố đáng chú ý khác của ngành công nghiệp thuốc lá là sản phẩm thuốc lá nung nóng (IQOS) chỉ dành cho người lớn và giúp cai nghiện thuốc lá điếu thông thường.

Thuốc lá điện tử đang "tấn công" giới trẻ. Ảnh: ST

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, các sản phẩm thuốc lá mới đang nhằm vào giới trẻ. Báo cáo phân tích mới đây của Tổ chức toàn cầu giám sát ngành công nghiệp thuốc lá (STOP) cho thấy công ty Philip Morris Japan (PMJ) đã lập kế hoạch nhằm tạo ra sự chấp nhận rộng rãi của cộng đồng đối với IQOS (một sản phẩm thuốc lá nung nóng), trong đó bao gồm cả giới trẻ và thậm chí là học sinh chứ không chỉ nhắm tới những người trưởng thành đang hút thuốc.

Các sản phẩm thuốc lá mới không phải là sản phẩm giảm hại. Cục Quản lý dược phẩm và thực phẩm Hoa Kỳ (DFA) chỉ xác nhận IQOS là sản phẩm giảm mức độ tiếp xúc với một số chất trong sản phẩm, không xác nhận đây là sản phẩm giúp giảm nguy cơ về sức khỏe, không công nhận thuốc lá nung nóng là sản phẩm an toàn cho sức khỏe hơn so với thuốc lá điếu thông thường.

WHO khẳng định, việc các công ty thuốc lá khuyến khích người nghiện thuốc lá điếu chuyển sang hút thuốc lá nung nóng để giảm hại là không có cơ sở khoa học. Thuốc lá nung nóng có chứa nicotine và cũng gây nghiện tương tự như thuốc lá điếu thông thường; không thể coi là giảm tác hại thuốc lá điếu bằng cách cho sử dụng một sản phẩm gây nghiện khác, đồng thời tạo ra một thế hệ người nghiện mới (bao gồm cả trẻ em và phụ nữ).

Bằng chứng từ các nước cho thấy, việc người hút thuốc lá điếu chuyển sang thuốc lá nung nóng không làm cho họ có thể bỏ thuốc lá, mà ngược lại tiếp tục duy trì tình trạng nghiện nicotine và phơi nhiễm với nhiều hóa chất độc hại khi sử dụng đồng thời nhiều loại thuốc lá.

“Không có bằng chứng nào chứng minh rằng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ít gây hại hơn các sản phẩm thuốc lá điếu thông thường. Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng chứa nicotine là chất gây nghiện cao, gây hại đến sức khỏe đặc biệt là sự phát triển não bộ ở trẻ em và thanh thiếu niên” - WHO khẳng định.

Một trong những giải pháp then chốt được WHO đề xuất là tăng thuế thuốc lá ở mức đủ cao, sao cho giá thuốc lá tăng tương ứng với thu nhập bình quân đầu người và hướng tới mục tiêu thuế chiếm 75% giá bán lẻ. Đây là biện pháp đã được chứng minh là hiệu quả trong việc giảm tiêu dùng thuốc lá, đặc biệt trong giới trẻ và người thu nhập thấp.

Để đối phó với chiến lược của ngành công nghiệp thuốc lá, WHO khuyến cáo các quốc gia cần tăng cường các biện pháp giám sát và kiểm soát nghiêm ngặt các hoạt động quảng bá thuốc lá, đặc biệt trên các nền tảng số và mạng xã hội; đồng thời, ngăn chặn sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá trong quá trình xây dựng chính sách y tế công cộng.

NGUYÊN AN

Nguồn Kiểm Toán : http://baokiemtoan.vn/nhung-chieu-bai-gia-tao-cua-nganh-cong-nghiep-thuoc-la-40495.html