Những phát pháo hiệu mở màn cho làn sóng ngoại giao

4 giờ trướcBài gốc

Khi phương Tây hết kiên nhẫn với cuộc chiến ở Gaza

Trong một tuyên bố được cả Anh, Australia và Canada đưa ra gần như đồng thời ngay trước thềm cuộc họp thường niên của Đại hội đồng Liên hợp quốc tại New York (Mỹ), 3 quốc gia này cho biết họ chính thức công nhận Nhà nước Palestine. Cùng ngày, Bồ Đào Nha cũng xác nhận họ sẽ làm điều tương tự. Phát biểu với báo giới tại New York, Ngoại trưởng Bồ Đào Nha Paulo Rangel tuyên bố rằng nước này hiện đã công nhận nhà nước Palestine. “Bồ Đào Nha ủng hộ giải pháp hai nhà nước như con đường duy nhất dẫn đến hòa bình công bằng và lâu dài”, ông Rangel nói thêm.

Thủ tướng Anh Keir Starmer tuyên bố Anh công nhận Nhà nước Palestine.

Những quyết định kể trên là một sự thay đổi đáng kể trong chính sách đối ngoại lâu nay của các chính phủ phương Tây và có thể xem như bước tiến quan trọng trong nỗ lực tìm kiếm giải pháp hai nhà nước cho vấn đề Israel - Palestine cũng như phản ánh sự thất vọng ngày càng tăng của các nước phương Tây đối với Israel sau gần 2 năm chiến tranh ở Gaza.

Thủ tướng Australia Anthony Albanese cho biết nước này mong muốn công nhận nguyện vọng lâu nay của người Palestine về một nhà nước riêng và cố gắng thổi luồng sinh khí mới vào giải pháp hai nhà nước cho cuộc xung đột dai dẳng. Chính phủ Anh cũng bày tỏ quan điểm tương tự. “Chúng tôi đang hành động để duy trì khả năng hòa bình”, Thủ tướng Anh Keir Starmer phát biểu. “Điều đó có nghĩa là một Israel an toàn và bảo đảm bên cạnh một Nhà nước Palestine khả thi... Để khơi dậy hy vọng về hòa bình và giải pháp hai nhà nước, tôi xin tuyên bố rằng, Vương quốc Anh chính thức công nhận Nhà nước Palestine”.

Động thái của Chính phủ Anh đặc biệt mang tính biểu tượng cho người Palestine, vì họ là đồng minh lâu năm của Israel và đóng vai trò quan trọng trong quá trình xây dựng đất nước này. Chính phủ của ông Starmer đã đưa ra tối hậu thư vài tháng trước, tuyên bố sẽ công nhận một Nhà nước Palestine trừ khi Israel chấm dứt giao tranh ở Gaza và chấm dứt việc sáp nhập đất đai dần dần ở Bờ Tây thông qua việc xây dựng các khu định cư mới. Nhưng, Thủ tướng Starmer cho biết, những điều kiện đó đã không được đáp ứng.

Tuyên bố của Anh, Australia, Canada và Bồ Đào Nha có thể xem như những là phát pháo hiệu mở màn cho một tuần lễ sẽ mang đến bước ngoặt trong quan hệ quốc tế giữa Israel và các cường quốc. Bởi lẽ, nó được đưa ra ngay trước thềm hội nghị thượng đỉnh đặc biệt về cuộc chiến ở Gaza do Đại hội đồng Liên hợp quốc tổ chức ngày 22/9. Cuộc họp này là một phần trong sáng kiến ngoại giao do Pháp và Saudi Arabia dẫn đầu nhằm khôi phục giải pháp hai nhà nước, coi đó là con đường khả thi duy nhất để chấm dứt cuộc xung đột kéo dài hàng thập kỷ tại khu vực. Tuần trước, Pháp, Bỉ, Luxembourg và Malta cũng tuyên bố họ sẽ tham gia cùng hơn 145 thành viên Liên hợp quốc đã công nhận Nhà nước Palestine.

Cuộc chiến của Israel tại Gaza đã làm hàng triệu người Palestine mất nhà cửa và phải trú ẩn trong một vùng lãnh thổ ngày càng thu hẹp.

Những quyết định từ London, Canberra, Ottawa và Lisbon được dự báo cũng sẽ làm sâu sắc thêm sự cô lập ngoại giao đối với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cũng như Chính phủ Israel, vốn ngày càng cứng rắn và tỏ ra ít quan tâm đến một thỏa thuận hai nhà nước hay việc tái khởi động các cuộc đàm phán hướng tới mục tiêu đó. Làn sóng công nhận mới từ Anh, Australia, Canada và một số nước phương Tây là một bước ngoặt về mặt biểu tượng và ngôn ngữ ngoại giao, nó phá vỡ thế đơn tuyến “Phương Tây ủng hộ Israel, Á - Phi - Mỹ Latinh ủng hộ Palestine” vốn đã kéo dài nhiều thập kỷ.

“Đây là một thất bại về mặt ngoại giao và chính trị đối với Israel, ít nhất là theo cách chính phủ hiện tại đang thể hiện chính sách của Israel”, ông Yuval Shany, giáo sư luật tại Đại học Hebrew ở Jerusalem và là thành viên cấp cao tại Viện Dân chủ Israel, nhận định. Theo giáo sư Shany, sự cô lập ngày càng tăng của cộng đồng quốc tế sẽ khiến cuộc sống của người dân Israel trở nên khó khăn hơn về lâu dài và điều đó có thể tạo ra tác động không nhỏ tới quan điểm của công chúng nước này về cuộc chiến tại Gaza.

Phản ứng gay gắt của Israel

Ngay lập tức, Bộ Ngoại giao Israel cho biết họ bác bỏ cái mà họ gọi là sự công nhận “một chiều” của Anh, Canada và Australia đối với Nhà nước Palestine, cảnh báo rằng sự công nhận này có thể làm mất ổn định hơn nữa khu vực. “Israel kiên quyết bác bỏ tuyên bố một chiều về việc công nhận Nhà nước Palestine của Vương quốc Anh và một số quốc gia khác”, Bộ Ngoại giao Israel cho biết trong một thông cáo báo chí. “Tuyên bố này không thúc đẩy hòa bình, mà ngược lại còn làm mất ổn định khu vực và làm suy yếu cơ hội đạt được một giải pháp hòa bình trong tương lai”.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu phản ứng gay gắt trước sự công nhận Nhà nước Palestine.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cũng chỉ trích gay gắt các động thái công nhận Nhà nước Palestine khi cho rằng đó là sự đền đáp cho Hamas, lực lượng vẫn đang giam giữ hàng chục người Israel làm con tin sau vụ tấn công ngày 7/10/2023. Ông Netanyahu cũng đưa ra thông điệp thách thức, với tuyên bố sẽ ngăn chặn việc thành lập một Nhà nước Palestine tại nơi mà ông gọi là “trái tim đất nước chúng ta” và có thể được sử dụng để phát động các cuộc tấn công khủng bố mới chống lại Israel.

“Tôi có một thông điệp rõ ràng cho các bạn. Điều đó sẽ không xảy ra. Một Nhà nước Palestine sẽ không được thành lập ở phía Tây sông Jordan”, Thủ tướng Netanyahu nói, đồng thời cho biết thêm ông tự hào rằng Israel đã tăng gấp đôi số lượng khu định cư Do Thái ở Bờ Tây. “Chúng tôi sẽ tiếp tục con đường này”, nhà lãnh đạo 75 tuổi nhấn mạnh.

Theo Wall Street Journal, nhiều người Israel lo ngại rằng đất nước đang trở thành một quốc gia bị ruồng bỏ, nhưng cũng thất vọng trước động thái công nhận Nhà nước Palestine, điều mà họ cho là phần thưởng cho Hamas. Một số thành viên trong liên minh của Thủ tướng Netanyahu thậm chí lập tức thúc giục biện pháp trả đũa bằng cách sáp nhập một số phần Bờ Tây.

Bộ trưởng An ninh Quốc gia Israel Itamar Ben-Gvir cho biết ông sẽ thúc đẩy việc sáp nhập ngay lập tức Bờ Tây bị chiếm đóng, đồng thời mô tả sự công nhận Nhà nước Palestine là “phần thưởng cho những kẻ khủng bố Nukhba giết người”, ám chỉ đơn vị Hamas đã chỉ huy cuộc tấn công vào miền Nam Israel ngày 7/10/2023. Ông Ben-Gvir cam kết “giải tán hoàn toàn Chính quyền 'Palestine” và nói thêm rằng ông dự định “đệ trình đề xuất áp dụng chủ quyền tại cuộc họp nội các sắp tới”.

Lúc này, Israel vẫn đang đẩy mạnh chiến dịch tấn công trên bộ tại thành phố Gaza, nơi họ đã tăng cường các cuộc không kích và các hoạt động quân sự khác, làm hàng trăm nghìn người phải di dời. Israel hiện đã kiểm soát ít nhất 75% diện tích Dải Gaza, khiến gần 2 triệu người Palestine phải trú ẩn trong một vùng lãnh thổ ngày càng thu hẹp. Nhiều người dân ở thành phố Gaza cho biết họ không còn nơi nào để đi. Theo các cơ quan y tế địa phương, hơn 65.000 người Palestine đã thiệt mạng trong cuộc chiến ở Gaza, và nhiều vùng đất rộng lớn của vùng đất này đã bị biến thành đống đổ nát.

Hy vọng về một làn sóng ngoại giao

Bất chấp thái độ cứng rắn của Israel, những động thái công nhận Nhà nước Palestine vẫn có thể xem như tia hy vọng cho hòa bình tại Trung Đông, hoặc chí ít là thúc đẩy một làn sóng ngoại giao tương tự để gia tăng sức ép lên Israel.

Tất nhiên, trong diễn ngôn của mình, cả Canada cũng như Anh, Australia hay Bồ Đào Nha đều tỏ rõ mong muốn tránh dẫn tới những góc nhìn rằng đây là phần thưởng cho Hamas. “Việc công nhận Nhà nước Palestine, do Chính quyền Palestine lãnh đạo, trao quyền cho những người tìm kiếm sự chung sống hòa bình và chấm dứt Hamas. Điều này không hề hợp pháp hóa chủ nghĩa khủng bố, cũng không phải là phần thưởng cho chủ nghĩa khủng bố”, Thủ tướng Canada, Mark Carney nhấn mạnh.

Israel vẫn đẩy mạnh chiến dịch trên bộ vào thành phố Gaza.

Tương tự, Thủ tướng Anh Keir Starmer cũng tuyên bố Hamas là một tổ chức khủng bố và không nên có bất kỳ vai trò nào trong việc quản lý Nhà nước Palestine trong tương lai. Chính phủ Anh cũng cho biết sẽ áp đặt thêm một loạt biện pháp trừng phạt kinh tế nhắm vào Hamas. Ông nói thêm rằng các con tin phải được thả ngay lập tức. “Chúng tôi khẳng định rõ ràng rằng giải pháp này không phải là phần thưởng cho Hamas”, ông Starmer nói.

Đại hội đồng Liên hợp quốc đã công nhận Palestine là một quốc gia phi thành viên vào năm 2012 và nâng cấp thành quốc gia quan sát viên thường trực vào năm 2024, chỉ có quyền phủ quyết của Mỹ tại Hội đồng Bảo an mới ngăn cản Palestine trở thành thành viên chính thức.

Cơ quan quản lý hiện tại của Palestine, Chính quyền Palestine (PA), thiếu quyền kiểm soát chủ quyền đối với các đường biên giới được quốc tế công nhận và không có quân đội. Tuy nhiên, mặc dù việc công nhận này có những tác động thực tế hạn chế - như chính Thủ tướng Anh Starmer đã thừa nhận trước đây rằng nó khó có thể thay đổi tình hình ở thực địa cho người dân Gaza - nhưng nó lại mang lại tính chính danh hơn cho tuyên bố về một nhà nước của Palestine. Ví dụ, nó sẽ cho phép Palestine mở một đại sứ quán chính thức tại Anh, Canada, Australia và Bồ Đào Nha. Cuối cùng, nó cũng có thể cho phép một Nhà nước Palestine kiện Israel ra Tòa án Quốc tế vì hành vi chiếm đóng của nước này.

Trong một kịch bản lạc quan hơn với người Palestine, chẳng hạn như Mỹ điều chỉnh dần lập trường với Israel (chẳng hạn như gắn viện trợ Israel với điều kiện dừng mở rộng khu định cư, quay lại đàm phán), khi đó sự công nhận từ Anh, Australia, Canada, Bồ Đào Nha hoặc các nước phương Tây tiếp theo sẽ trở thành “đòn bẩy bổ sung”, thúc đẩy Israel phải cân nhắc nghiêm túc giải pháp hai nhà nước.

Chính vì thế, phát biểu với báo giới, các chính trị gia Palestine hy vọng làn sóng công nhận này sẽ giúp mở ra một kỷ nguyên mới - rằng họ sẽ có sức nặng ngoại giao lớn hơn, Israel sẽ phải đối mặt với sự kiềm chế lớn hơn và ngày càng nhiều quốc gia sẽ làm theo. “Muộn còn hơn không”, bà Varsen Aghabekian, Bộ trưởng Ngoại giao của Chính quyền Palestine, nói với Sky News. “Với ảnh hưởng lớn của mình, Anh có thể tác động để các quốc gia khác tiến lên và công nhận, vì đó là điều đúng đắn cần làm”.

Quang Anh

Nguồn ANTG : https://antg.cand.com.vn/su-kien-binh-luan-antg/nhung-phat-phao-hieu-mo-man-cho-lan-song-ngoai-giao-i782323/