Manh mối hé lộ sau hơn hai thập kỷ
Năm 1997, Cẩu Tĩnh – học sinh ưu tú tại một trường trung học ở tỉnh Sơn Đông, đứng thứ 4 toàn huyện trong kỳ thi thử đại học. Ai cũng tin chắc cô sẽ dễ dàng trúng tuyển. Thế nhưng, khi kết quả chính thức được công bố, Cẩu Tĩnh bàng hoàng khi biết mình trượt.
Cô chỉ đạt 355 điểm, thấp hơn nhiều bạn học lực yếu hơn tới hàng chục điểm, và chỉ đủ để nộp vào hệ trung cấp nghề ở thành phố Tế Ninh. Trước cú sốc quá lớn, Cẩu Tĩnh suy sụp. Hiệu trưởng kiêm giáo viên chủ nhiệm của cô, ông Khưu Ẩn Lâm, lúc đó khuyên nên kiên nhẫn ôn tập thêm một năm, rồi thi lại để thực hiện ước mơ đại học.
Gia đình nghèo khó vẫn cố gắng chắt chiu cho cô đi học thêm. Năm sau, Cẩu Tĩnh trúng tuyển Trường Trung cấp Thủy lợi Điện lực Hoàng Cương (tỉnh Hồ Bắc). Sau khi tốt nghiệp, vì bằng cấp hạn chế, cô chỉ tìm được việc làm tại một công ty mỹ phẩm rồi chuyển sang ngành thương mại điện tử ở Chiết Giang.
Sau khi tốt nghiệp, vì bằng cấp hạn chế, cô chỉ tìm được việc làm tại một công ty mỹ phẩm rồi chuyển sang ngành thương mại điện tử ở Chiết Giang. (Ảnh: Baidu)
Cô chọn sống lặng lẽ, không mấy khi nhắc lại nỗi đau năm xưa. Nhưng một nghi ngờ vẫn luôn day dứt trong lòng: phải chăng có chuyện mờ ám đằng sau kết quả thi bất thường ấy?
Năm 2019, bước ngoặt bất ngờ xảy ra. Một người bạn học cũ gọi điện thông báo vừa gặp một giáo viên mới ở trường, được giới thiệu với cái tên “Cẩu Tĩnh”. Nhưng khi nhìn kỹ, anh nhận ra đó chính là Khưu Tiểu Huệ, con gái thầy hiệu trưởng Khưu Ẩn Lâm.
Thông tin này như mũi dao xoáy vào những nghi ngờ bấy lâu. Cẩu Tĩnh nhận ra cơ hội đại học của mình đã bị người khác chiếm đoạt, và kẻ đứng sau không ai khác chính là thầy hiệu trưởng, người từng an ủi cô khi biết điểm thi.
Một năm sau, trong bối cảnh Trung Quốc rúng động bởi hàng loạt vụ bê bối mạo danh trong thi cử, Cẩu Tĩnh quyết định công khai câu chuyện trên mạng xã hội và gửi đơn tố cáo đến Sở Giáo dục tỉnh Sơn Đông cũng như công an địa phương.
Hiệu trưởng tráo danh tính để đưa con vào đại học
Kết quả điều tra xác nhận những gì cô tố cáo là sự thật. Năm 1997, ông Khưu Ẩn Lâm đã lợi dụng chức vụ để tráo đổi hồ sơ cá nhân, sửa ảnh, làm giả giấy tờ thi cử nhằm đưa con gái mình, Khưu Tiểu Huệ, nhập học bằng danh nghĩa của Cẩu Tĩnh.
Họ còn thay đổi thông tin hộ khẩu, giả mạo địa chỉ nhận giấy báo nhập học và thậm chí năm 2002 giúp Khưu Tiểu Huệ đổi tên hợp pháp, “tẩy trắng” danh phận. Nhờ đó, Khưu Tiểu Huệ tốt nghiệp đại học và trở thành giáo viên, sống cuộc đời đáng lẽ thuộc về người khác.
Cựu hiệu trưởng Khưu Ẩn Lâm sau đó bị khai trừ Đảng, tước toàn bộ quyền lợi hưu trí. Con gái ông bị khai trừ công tác, còn cả hai cha con đều bị khởi tố điều tra hình sự. 13 cán bộ, công an liên quan tiếp tay cho việc mạo danh cũng bị xử lý kỷ luật.
Đáng chú ý, trong quá trình bị tố cáo, Khưu Ẩn Lâm còn tìm đến mẹ Cẩu Tĩnh để gây áp lực, dọa sẽ cản trở em gái cô trong kỳ thi đại học nếu sự việc không được “dàn xếp êm đẹp”. Ông còn đề nghị bồi thường 10.000 nhân dân tệ (tương đương khoảng 36 triệu đồng) để đổi lấy sự im lặng.
Trong quá trình bị tố cáo, Khưu Ẩn Lâm còn tìm đến mẹ Cẩu Tĩnh để gây áp lực, dọa sẽ cản trở em gái cô trong kỳ thi đại học nếu sự việc không được “dàn xếp êm đẹp”. (Ảnh: Baidu)
Khi câu chuyện được công khai, dư luận Trung Quốc bùng nổ tranh cãi. Một bộ phận ủng hộ Cẩu Tĩnh, cho rằng bị cướp mất danh phận và cơ hội học tập là hành vi không thể tha thứ. Nhiều người nhấn mạnh, một lời xin lỗi hay vài đồng tiền bồi thường không thể bù đắp cho những năm tháng tuổi trẻ bị đánh cắp.
Tuy nhiên, cũng có không ít ý kiến đặt nghi vấn về động cơ của Cẩu Tĩnh. Họ cho rằng việc cô im lặng suốt hơn 20 năm rồi mới lên tiếng có thể xuất phát từ toan tính cá nhân hoặc mong muốn gây chú ý.
Trước áp lực, Cẩu Tĩnh chọn cách đối diện. Trong một buổi livestream, cô nói: “Nếu chưa từng rơi vào hoàn cảnh đó, bạn sẽ không hiểu được cảm giác bị tước mất cả tương lai và danh phận”. Cô khẳng định, mục tiêu duy nhất là đòi lại sự thật và danh dự đã mất.
Vụ việc của Cẩu Tĩnh không phải là trường hợp duy nhất. Chỉ riêng tại tỉnh Sơn Đông, từ khi chiến dịch rà soát được triển khai năm 2018, đã có 242 trường hợp mạo danh trong tuyển sinh bị xử lý. Phần lớn xảy ra trước năm 2006, khi hệ thống quản lý dữ liệu và công nghệ còn lạc hậu, dễ bị lợi dụng.
Bộ Giáo dục Trung Quốc sau đó đã ban hành quy định siết chặt, khẳng định sẽ xử lý nghiêm mọi hành vi gian lận và đảm bảo công bằng trong thi cử.
Câu chuyện của Cẩu Tĩnh khép lại bằng nỗi đau không thể xóa nhòa, nhưng cũng là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ về sự minh bạch trong giáo dục và giá trị của công bằng xã hội.
Phương Anh (Theo Sohu)