Tìm đường sống
Những “gã khổng lồ” trong ngành công nghiệp xe hơi Trung Quốc như SAIC, BAIC, Dongfeng và Changan lại thuộc về nhóm gặp nhiều rủi ro nhất trên thị trường hiện nay. Đơn cử như liên doanh giữa SAIC và tập đoàn ôtô Mỹ General Motors. Liên doanh này chỉ bán được 435.000 xe tại Trung Quốc trong năm 2024, giảm 1,4 triệu xe so với 2020. Sự xuống dốc nhanh chóng trên liên quan trực tiếp đến việc các công ty xe hơi điện như BYD lên ngôi.
Chiếc Jetour T-2 trong một buổi triển lãm xe hơi tại Ba Lan
Ông Giles Taylor, phó giám đốc thiết kế cho thị trường toàn cầu của Tập đoàn FAW, cho biết thêm: “Nhiều công ty ôtô Trung Quốc chỉ cần “sảy chân” một bước thôi là phá sản ngay. Tôi chưa từng thấy thị trường xe hơi nào cạnh tranh gay gắt hơn Trung Quốc... Nhiều doanh nghiệp Trung Quốc hiểu rằng nếu họ muốn sống thì không thể chỉ dựa vào thị trường nội địa”.
Hiện Trung Quốc sản xuất hơn 20 triệu ôtô chạy bằng xăng mỗi năm. SAIC, BAIC, Dongfeng hoặc Changan không thể nào để cho những dây chuyền khổng lồ của họ “đắp chiếu” được. Giữa lúc những “gã khổng lồ” trên loay hoay tìm cách chuyển dịch sang thị trường xe điện, việc xuất khẩu xe xăng là giải pháp tình thế tối ưu nhất.
Mục tiêu lâu dài của Bắc Kinh luôn là thống trị được thị trường xe điện và xe hybrid toàn cầu. Nhưng ôtô chạy xăng hiện vẫn chiếm phần lớn doanh số xe hơi toàn thế giới. Chỉ riêng trong số 6,5 triệu ôtô được Trung Quốc xuất khẩu trong năm 2024 thì có đến 76% là xe xăng. Việc xuất khẩu xe xăng không chỉ đáp ứng nhu cầu cấp bách của những nhà sản xuất xe truyền thống mà còn giúp họ xây dựng thương hiệu ở nước ngoài.
Tập đoàn có vốn nhà nước Chery hiện là đơn vị xuất khẩu xe hơi nhiều nhất Trung Quốc. Họ đã xuất khẩu được 2,6 triệu xe trong năm 2024. Tốc độ tăng xuất khẩu của họ hiện đạt mức 1 triệu xe/năm, con số tưởng như là không thể. Ngay cả như Úc, đất nước từ trước đến nay xe Trung Quốc khó có cửa vào, mà Chery cũng đã chiếm đến gần 3,5% thị phần. Gần như tất cả các mẫu ôtô Chery xuất khẩu là xe xăng, và họ chỉ mới bắt đầu xuất khẩu xe điện trong vài năm trở lại đây.
Trong số 10 nhà xuất khẩu xe hơi sản xuất tại Trung Quốc nhiều nhất thì chỉ có hai cái tên dựa 100% vào xe điện. Thứ nhất là tập đoàn Tesla của Mỹ. Chỉ có BYD là công ty Trung Quốc duy nhất nằm trong top 10. Mặt khác doanh số xuất khẩu xe hybrid của BYD lại đang tăng nhanh hơn doanh số xe điện. Tập đoàn này phải đối mặt với thực tế rằng các quốc gia ngoài Trung Quốc vẫn còn rất thiếu cơ sở hạ tầng sạc pin để hỗ trợ hệ sinh thái xe điện của họ.
Cạnh tranh gay gắt
Ông Nic Thomas, giám đốc marketing khu vực Châu Âu của Tập đoàn Changan, giải thích: “Mỗi mẫu xe của Changan trước khi mở bán tại Châu Âu bao giờ cũng được điều chỉnh chi tiết để đáp ứng thật chính xác nhu cầu của khách hàng địa phương. Sản phẩm của chúng tôi không chỉ cạnh tranh về giá mà còn sẵn sàng cạnh tranh về tính năng với các hãng xe truyền thống”.
Ông Felipe Munoz, chuyên gia ngành xe hơi tại công ty nghiên cứu thị trường JATO Dyanmics (Anh Quốc), có cùng ý kiến như trên: “Các tập đoàn ôtô của Mỹ, Nhật Bản và Châu Âu đã “ngủ quên” quá lâu. Họ không có đúng tâm thế để cạnh tranh với những nhà sản xuất xe hơi Trung Quốc ở ngay quê hương của mình chứ chưa nói gì tại các thị trường mới nổi... Volkswagen mới công bố rằng họ sẽ sớm bắt đầu xuất khẩu xe hơi sản xuất tại các nhà máy Trung Quốc của họ. Rồi sẽ còn nhiều tập đoàn xe hơi phương Tây “sao chép” chiến lược kinh doanh của người Trung Quốc như Volkswagen”.
Ba Lan nói riêng và Đông Âu nói chung đang là thị trường quan trọng của các hãng xe Trung Quốc. Ông Duncan Tait, CEO công ty phân phối và bán lẻ ô tô Inchcape, cho biết: “90% các hợp đồng phân phối ôtô được Inchcape ký kết trong năm qua là với các tập đoàn xe Trung Quốc. Hiện nay ở Ba Lan có 33 hãng xe Trung Quốc khác nhau đang cùng cạnh tranh. Xe SUV Trung Quốc phổ biến đến mức xe của các hãng từ Mỹ và Nhật Bản lại trở thành thiểu số. Chỉ còn là vấn đề thời gian trước khi các hãng xe Trung Quốc thâu tóm xong một số phân khúc thị trường ôtô Ba Lan về mặt nhận diện thương hiệu”.
Ngay cả Mexico, quốc gia ở “sát nách” Mỹ, cũng đang chứng kiến sự tăng triển vượt bậc của xe hơi Trung Quốc. Ước tính đến cuối năm 2025, các nhà xuất khẩu ôtô Trung Quốc sẽ bán được hơn 200.000 xe tại Mexico, chiếm 14% thị phần quốc gia này. Trong khi đó các tập đoàn xe hơi của Mỹ như Ford và Chevrolet lại đang “mất đất” ở Mexico. Hãng xe Mỹ mới chỉ xuất khẩu được 57.292 xe sang Mexico trong năm 2025, giảm 17% so với 2 năm trước.
Các quốc gia Nam Mỹ và miền nam Châu Phi hiện là thị trường xuất khẩu tiềm năng nhất của xe hơi Trung Quốc. Các hãng xe Trung Quốc đang chiếm 16% thị phần xe hơi Nam Phi, gần 30% thị phần Chile. Phần lớn các mẫu xe Trung Quốc bán chạy ở các thị trường trên là xe chạy xăng phục vụ mục đích kinh doanh. Lấy ví dụ xe bán tải Dongfeng Rich 6. Rich 6 thực chất là tên Trung Quốc của mẫu xe Nissan Frontier sản xuất bởi liên doanh Dongfeng - Nissan. Nếu tính về mặt thiết kế và động cơ thì chiếc Dongfeng Rich 6 đều thua thiệt mẫu xe Nissan Frontier mới nhất. Vậy nhưng doanh số bán xe của Rich 6 tại Uruguay lại cao gấp đôi so với xe Frontier.
Điểm đáng chú ý là tuy xuất khẩu xe với giá rẻ như vậy nhưng nhiều tập đoàn xe hơi Trung Quốc vẫn có tỷ suất lợi nhuận trên thị trường nước ngoài cao hơn so với thị trường nội địa. Vẫn còn rất nhiều “khoảng trống” trên thị trường ôtô tại các nước đang phát triển. Mục tiêu của Jetour là chiếm lĩnh và lấp đầy được những khoảng trống này”.
Lê Công Vũ