Phân tích tên lửa đạn đạo và hành trình: khác biệt kỹ thuật

2 giờ trướcBài gốc

Tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình là hai họ vũ khí tấn công tầm xa khác nhau về động lực bay, quỹ đạo, dẫn hướng và hiệu quả chiến đấu. Tên lửa đạn đạo dựa trên động cơ tên lửa đa tầng để đạt quỹ đạo dạng vòng cung, còn tên lửa hành trình dùng động cơ phản lực bay trong bầu khí quyển ở độ cao thấp. Sự khác biệt này tạo ra chênh lệch rõ rệt về tốc độ, độ chính xác, trọng lượng phần chiến đấu và khả năng đối phó phòng thủ.

Tổng quan khác biệt chính

Tên lửa đạn đạo có thể sử dụng một hoặc nhiều động cơ hoạt động tuần tự theo từng giai đoạn để đạt quỹ đạo mong muốn. Chúng bay lên hàng chục km trong bầu khí quyển; các loại lớn như ICBM rời khỏi bầu khí quyển, sau đó phần chiến đấu tách ra và lao xuống mục tiêu theo đường đạn. Thông thường, chúng có ba giai đoạn: tăng tốc, giữa hành trình và giai đoạn cuối (phần chiến đấu lướt tới mục tiêu). Một số hệ có giai đoạn thứ tư để triển khai nhiều đầu đạn độc lập MIRV và thả mồi bẫy, nhằm gây nhiễu và vô hiệu hóa phòng thủ tên lửa.

Tên lửa hành trình là vũ khí dùng động cơ phản lực, bay hoàn toàn trong bầu khí quyển, thường ở độ cao rất thấp và bám địa hình để giảm khả năng bị phát hiện. Chúng hướng tới tấn công chính xác vào mục tiêu mặt đất hoặc trên biển; khi mang đầu đạn hạt nhân có thể nhắm vào khu vực rộng hoặc nhóm tác chiến tàu sân bay (ví dụ P-800 Oniks). Với đầu đạn thông thường, tên lửa hành trình có thể hiệu chỉnh để đánh trúng mục tiêu nhỏ như tòa nhà hoặc boongke.

Đạn đạo: quỹ đạo, giai đoạn bay và khả năng cơ động

Nhiều tên lửa đạn đạo có thể điều chỉnh quỹ đạo trong giới hạn nhiên liệu còn lại để tăng khó khăn cho nỗ lực đánh chặn. Ví dụ, Avangard được phóng bằng ICBM thông thường, nhưng trở nên cơ động sau khi tách khỏi tên lửa mẹ. Các đầu đạn MIRV thường dùng dẫn hướng quán tính và động cơ nhỏ để điều chỉnh đường bay trước khi tách thành các đầu đạn riêng biệt.

Ưu thế chính của đạn đạo là phần chiến đấu nặng và tốc độ tiếp cận rất cao trong giai đoạn cuối (thường siêu thanh), khiến việc đánh chặn khó khăn hơn và tạo ra năng lượng động đáng kể khi va chạm.

Hành trình: dẫn hướng, độ cao bay và tấn công chính xác

Tên lửa hành trình duy trì tốc độ cận âm trong phần lớn quãng đường, bám địa hình và sử dụng GPS, dẫn đường quán tính, lập bản đồ địa hình hoặc công cụ khác để dẫn hướng. Một số thiết kế cho phép người vận hành tự tay dẫn đường ở giai đoạn cuối. Cách thức phóng tên lửa hành trình thường khó bị phát hiện hơn so với đạn đạo.

Nhờ hệ dẫn tiên tiến và đường bay ổn định trong khí quyển, tên lửa hành trình có độ chính xác cao (CEP tính theo mét). Tuy nhiên, hỏa lực thường thấp hơn nếu không dùng đầu đạn hạt nhân.

Sức công phá, độ chính xác và chi phí

Về hỏa lực, tên lửa đạn đạo có ưu thế rõ rệt. Ví dụ, RS-28 Sarmat có đầu đạn 10.000 kg. Trong khi đó, phần chiến đấu của tên lửa hành trình thường nhẹ hơn: hầu hết khoảng 500 kg; AGM-86 ALCM có phần chiến đấu lớn nhất trong nhóm này là 1.362 kg. Đổi lại, tên lửa hành trình thường rẻ hơn nhiều, chỉ tốn khoảng 15% so với tên lửa đạn đạo chiến thuật thông thường.

Về độ chính xác, đạn đạo thường kém hơn, với CEP đo bằng hàng chục hoặc hàng trăm mét, so với đơn vị mét của tên lửa hành trình.

Tốc độ, khả năng sống còn và đánh chặn

Phương pháp tạo vòng cung cho phép đầu đạn đạn đạo đạt tốc độ rất cao ở pha cuối, tăng khả năng xuyên thủng phòng thủ. Ngược lại, tên lửa hành trình thường cận âm nên dễ bị đánh chặn hơn, dù đường bay thấp giúp giảm xác suất bị phát hiện từ sớm.

Bảng so sánh nhanh

Ví dụ minh họa theo nguồn

Iskander-M: tên lửa đạn đạo chiến thuật.
Avangard: phương tiện siêu vượt âm phóng bằng ICBM, cơ động sau tách.
AGM-86 ALCM: tên lửa hành trình phóng từ trên không với phần chiến đấu tối đa 1.362 kg.
RS-28 Sarmat: tên lửa đạn đạo liên lục địa với đầu đạn 10.000 kg.
P-800 Oniks: tên lửa hành trình có thể mang đầu đạn hạt nhân để tấn công mục tiêu biển.

Tên lửa đạn đạo chiến thuật Iskander-M.

Kết luận kỹ thuật

Tên lửa đạn đạo mang lại sức công phá và tốc độ tiếp cận vượt trội, trong khi tên lửa hành trình nổi bật về độ chính xác, chi phí và khả năng tiếp cận mục tiêu ở độ cao thấp. Lựa chọn hệ vũ khí phụ thuộc yêu cầu nhiệm vụ: ưu tiên hỏa lực và xuyên phá phòng thủ (đạn đạo) hay ưu tiên chính xác, chi phí và linh hoạt tấn công mục tiêu điểm (hành trình).

CTVX

Nguồn Lâm Đồng : https://baolamdong.vn/phan-tich-ten-lua-dan-dao-va-hanh-trinh-khac-biet-ky-thuat-400860.html