Phát hiện bất ngờ trong lần 2 khai quật tháp đôi hơn ngàn năm tuổi ở TP Huế

8 giờ trướcBài gốc

Sở Văn hóa và Thể thao TP Huế ngày 8-7 đã phối hợp với Bảo tàng Lịch sử quốc gia công bố kết quả thăm dò và khai quật giai đoạn 2 năm 2025 tại di tích Tháp đôi Liễu Cốc, phường Kim Trà (TP Huế).

Tháp đôi Liễu Cốc xây hoàn toàn bằng gạch.

Các nhà khoa học khảo cổ Tháp đôi Liễu Cốc.

Theo đó, tại đợt khai quật này các nhà khảo cổ xác định Tháp đôi Liễu Cốc là một tổ hợp kiến trúc phân bố trên gò đất phù sa thấp, nằm bên hữu ngạn, gần sông Bồ. Di tích được quy hoạch trong một khu đất bằng phẳng với hai đền tháp chính ở trung tâm, bao quanh là hệ thống tường bao ngăn cách khu vực trung tâm với vùng ngoại vi, lối vào qua kiến trúc tháp cổng. Di tích này có hai đền tháp thờ chính, đây là điều đặc biệt, là di tích duy nhất hiện biết ở Việt Nam và thế giới có điều này xảy ra.

Các nhà khoa học khẳng định tháp Nam và tháp Bắc xây dựng cách nhau từ 10-20 năm.

Tháp Nam cũng như tháp Bắc đều được xử lý gia cố nền bằng đất sét pha cát, bề mặt đầm chắc bằng đất Laterite màu đỏ sẫm. Toàn bộ kiến trúc sử dụng vật liệu chủ yếu là gạch. Hai tháp không xây dựng cùng thời điểm, có sự chênh lệch thời gian khoảng 10 - 20 năm. Trong đó, tháp Bắc được xây dựng sớm - cuối thể kỷ IX; tháp Nam xây muộn hơn khoảng cuối thế kỷ IX, đầu thế kỷ X, tương ứng với niên đại về phong cách chữ trên bia ký.

Tại lần khảo cổ thứ 2, các nhà khoa học thu giữ được 9.380 tiêu bản và mảnh hiện vật tại di tích tháp đôi này.

Các hiện vật tập trung chủ yếu là các loại hình vật liệu kiến trúc, trang trí kiến trúc...

Như vậy, có thể xác định, từ sau năm 1306, Tháp đôi Liễu Cốc đã dần bị xuống cấp, không được chăm sóc, tu bổ. Nhiều cấu kiện và trang trí kiến trúc bị rơi rụng, vùi lấp trong đất. Tuy nhiên, từ giai đoạn này trở về sau, dù không được chú trọng bảo tồn, xây dựng nhưng nơi đây vẫn có người dân (có thể có cả người Việt và người Chăm) sùng tín đến dâng hương, lễ bái; sau này còn lập miếu thờ Dương Phi (bà Chúa tháp) ngay trước mặt tháp Nam. Từ sau năm 1945, di tích có thể đã bắt đầu hoang phế và bị đào phá trộm.

Tháp đôi Liễu Cốc cùng với Tháp đôi Hưng Thạnh (Bình Định), là hai cụm tháp đôi duy nhất phát hiện tại Việt Nam. Trong khi Tháp đôi Hưng Thạnh có niên đại muộn vào thế kỷ XII thì Tháp đôi Liễu Cốc có từ thế kỷ IX- X, được xây dựng dưới vương triều Indrapura. Đây là thời kỳ vương quốc Champa thống nhất, hùng mạnh từng đánh bại quân Chân Lạp, thịnh hành Phật giáo và có nhiều đầu tư xây dựng đền tháp tại vùng Ô Lý, trong đó có tháp Liễu Cốc rồi bia Lai Trung (918- 920), tri ân công lao của vua Indravarman III.

Tại đợt khai quật lần 2, các nhà khảo cổ cũng thu được 9.380 tiêu bản và mảnh hiện vật; tập trung chủ yếu là các loại hình vật liệu kiến trúc, trang trí kiến trúc, các mảnh bia, đồ gốm men, đồ sành, đồ đất nung và các mảnh kim loại đồng.

Trong đó, nhiều mảnh trang trí nhấn góc thể hiện hình đầu bò được làm bằng đá sa thạch màu xám vàng và mảnh trang trí bằng đất nung cho thấy, trong giai đoạn xây dựng tháp Liễu Cốc, bên cạnh sự xuất hiện của vật liệu trang trí bằng đá, người xưa vẫn còn sử dụng các loại trang trí bằng đất nung.

Ông Nguyễn Ngọc Chất, Phó trưởng Phòng Nghiên cứu sưu tầm, Bảo tàng Lịch sử quốc gia, cho biết kết quả bước đầu mang lại đã cung cấp nhiều cứ liệu khoa học quan trọng, đem đến nhiều nhận thức mới cũng như vấn đề còn bỏ ngõ, chưa thể nhận diện đầy đủ về lịch sử, bố cục, không gian và tính chất của di tích.

Các hiện vật được trưng bày tại hội nghị báo cáo kết quả khảo cổ lần 2.

Vì vậy, các nhà khảo cổ cần tiến hành mở rộng diện tích khai quật; tạo tiền đề, động lực nghiên cứu, thành lập một không gian đặc thù hoặc cao hơn là một bảo tàng văn hóa Champa để tập trung các hiện vật, tư liệu mà Huế đang sở hữu nhằm giới thiệu, quảng bá về di sản văn hóa độc đáo này.

PGS – TS Đỗ Bang, Phó Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam cho rằng với diện tích khai quật còn hạn hẹp, nên các ý kiến về niên đại, chủ nhân... chỉ dừng lại mức giả thuyết, công tác mang tính "đầu bờ" mà thôi.

Quang Nhật

Nguồn NLĐ : https://nld.com.vn/phat-hien-bat-ngo-trong-lan-2-khai-quat-thap-doi-hon-ngan-nam-tuoi-o-tp-hue-196250708164651383.htm