Phát triển công nghệ vũ trụ là yêu cầu cấp thiết của quốc gia

31 phút trướcBài gốc

Công nghệ vũ trụ hiện diện ở mọi mặt trong đời sống

Theo báo cáo mới nhất của Space Foundation, kinh tế vũ trụ toàn cầu năm 2024 đã đạt gần 613 tỷ USD và được dự báo sẽ vượt mốc 1.000 tỷ USD vào năm 2030, cho thấy tốc độ tăng trưởng ấn tượng và tiềm năng to lớn. Tại Việt Nam, mặc dù công nghệ vũ trụ còn ở giai đoạn đầu phát triển, chúng ta đã có những bước đi quan trọng.

Lắp ráp vệ tinh (Ảnh: Trung tâm vũ trụ Việt Nam)

Về làm chủ công nghệ, Trung tâm Vũ trụ Việt Nam đã thiết kế, chế tạo thành công các vệ tinh siêu nhỏ như PicoDragon, NanoDragon, MicroDragon, và hiện đang phối hợp cùng Nhật Bản để triển khai vệ tinh LOTUSat-1 sử dụng công nghệ radar khẩu độ tổng hợp. Về ứng dụng, một số doanh nghiệp đã phát triển các nền tảng địa không gian thông minh phục vụ giám sát tài nguyên, phát triển kinh tế – xã hội và ứng phó thiên tai. Việt Nam cũng đã sở hữu các vệ tinh viễn thông Vinasat-1, Vinasat-2 và vệ tinh quan sát trái đất VNREDSat-1.

Ông Trần Tuấn Ngọc, Cục trưởng Cục Viễn thám Quốc gia, Bộ Nông nghiệp và Môi trường

Theo ông Trần Tuấn Ngọc, Cục trưởng Cục Viễn thám Quốc gia, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, công nghệ vũ trụ không phải là câu chuyện xa xôi mà đang hiện diện trong đời sống hằng ngày tại Việt Nam như: viễn thông, định vị dẫn đường đến viễn thám phục vụ quản lý tài nguyên, giám sát rừng, đo đạc bản đồ và trồng trọt.

“Việc ứng dụng công nghệ vũ trụ hiện nay như không khí, chúng ta thẩm thấu nhưng không biết. Ví như một shipper sử dụng điện thoại có định vị vệ tinh để giao hàng chính xác, hay các giao dịch ngân hàng hiện đại đều cần đồng bộ thời gian từ vệ tinh GPS. Ngoài ra, hầu hết các bộ, ngành và địa phương đã sử dụng công nghệ viễn thám để giám sát và quản lý. Trong ngành nông nghiệp và môi trường, công nghệ vũ trụ được áp dụng trong đo đạc bản đồ, quản lý biển đảo, trồng trọt, lâm nghiệp. Các địa phương như Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng đã bắt đầu có những ý tưởng ứng dụng công nghệ vũ trụ vào các ngành, các lĩnh vực khác nhau. Về phía tư nhân, các doanh nghiệp cũng đã bắt đầu tham gia mạnh mẽ vào lĩnh vực này, cho thấy sự phát triển từ khối nhà nước sang khối tư nhân”, ông Trần Tuấn Ngọc dẫn chứng.

Song đại diện Cục Viễn thám Quốc gia cũng cho rằng những trở ngại hiện nay là không nhỏ. Hạ tầng công nghệ còn yếu, đầu tư chưa bài bản, thiếu sự phối hợp giữa các bộ ngành và chưa có chiến lược phát triển dài hơi. Ngoài ra, việc vận hành hệ thống dữ liệu vệ tinh đòi hỏi kiến thức đa ngành nhưng nguồn nhân lực chất lượng cao lại đang thiếu nghiêm trọng. Cục Viễn thám Quốc gia kiến nghị Chính phủ cần có chính sách thu hút, giữ chân nhân tài, đầu tư hạ tầng công nghệ một cách căn cơ để ngành vũ trụ Việt Nam không bỏ lỡ cơ hội.

Xây dựng chiến lược kinh tế vũ trụ quốc gia

PGS.TS Phạm Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam cho rằng, muốn phá vỡ rào cản và thúc đẩy sự phát triển, Việt Nam cần một chiến lược phát triển vũ trụ dài hạn, không chỉ dừng ở mốc 10 năm mà phải nhìn tới 2040 - 2050. Quan trọng hơn, chiến lược đó phải đi kèm với một cơ chế tài chính ổn định và nguồn lực thực thi rõ ràng.

PGS.TS Phạm Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam

“Hiện nay các hoạt động vũ trụ ở Việt Nam vẫn bị phân mảnh, chia cắt giữa nhiều bộ, ngành. Ủy ban Vũ trụ Việt Nam hiện mới chỉ hoạt động như một ban chỉ đạo mang tính tư vấn, chưa có quyền điều phối mạnh mẽ. Chúng ta cần một cơ quan vũ trụ quốc gia thực thụ, như mô hình của Philippines, để điều hành tập trung và có hiệu quả”, PGS.TS Phạm Anh Tuấn đề xuất.

Vũ trụ không chỉ là lĩnh vực khoa học - công nghệ chiến lược mà đang trở thành một ngành kinh tế đầy tiềm năng. Kinh tế vũ trụ toàn cầu được dự báo sẽ đạt quy mô 1.400 tỉ USD vào năm 2030, với sự đầu tư mạnh mẽ từ các tập đoàn công nghệ lớn nhất thế giới. Việt Nam cần xác lập vị trí trong bức tranh này, không chỉ bằng ứng dụng vệ tinh, viễn thông mà còn thông qua các dịch vụ, sản phẩm công nghiệp phụ trợ và giáo dục khoa học.

TS Nguyễn Trọng Hiền, chuyên gia của Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA)

Còn theo TS Nguyễn Trọng Hiền, chuyên gia của Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA), sở trường của Việt Nam vẫn là con người. Chúng ta có thể bàn về chính sách, nguồn lực, nguồn vốn mà Nhà nước sẵn sàng chi cho công trình nghiên cứu khoa học, nhưng nếu không trao sự tự do cho các nhà nghiên cứu, các nhà khoa học thì khó phát triển tốt.

“Tôi cho rằng thách thức lớn đối với Việt Nam là vấn đề quản lý. Về câu hỏi làm sao thu hút được nhân tài, nếu có môi trường thông thoáng, chúng ta sẽ thu hút được. Số đông trí thức Việt Nam ở nước ngoài muốn về nước nhưng nhiều người chưa về vì cơ chế, môi trường không thuận lợi cho họ”, TS Nguyễn Trọng Hiền bày tỏ.

Đồng quan điểm, TS. Nguyễn Lương Quang, chuyên gia đến từ Viện năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế - CEA Paris-Saclay của Pháp cho rằng, về đào tạo con người, ngoài chương trình chính thống, những trường chuyên đề có vai trò rất quan trọng để bồi dưỡng kiến thức và kỹ năng cho các thế hệ trẻ. Một điều Việt Nam còn thiếu là vườn ươm startup. Mô hình này cần được thực hiện đồng thời giữa cơ quan Nhà nước và công ty đầu tư, vì công ty đầu ty mới có khả năng mang lại lợi nhuận cho xã hội và công ty.

Giới chuyên gia đánh giá, nhu cầu ứng dụng công nghệ vũ trụ trong thời gian tới sẽ có những bước chuyển biến mạnh mẽ, được thúc đẩy bởi các nghị quyết của Đảng và Nhà nước. “Tứ trụ cột” bao gồm các nghị quyết 57, 59, 68 và 69 đã nhấn mạnh vai trò của công nghệ vũ trụ và thông tin từ vệ tinh. Mô hình chính quyền điện tử hai cấp cũng sẽ thúc đẩy các địa phương ứng dụng công nghệ này nhiều hơn. Trung ương sẽ tập trung vào công tác hậu kiểm và thanh tra giám sát, trong đó công nghệ vũ trụ là một công cụ hữu hiệu.

Vân Anh/VOV.VN

Nguồn VOV : https://vov.vn/xa-hoi/phat-trien-cong-nghe-vu-tru-la-yeu-cau-cap-thiet-cua-quoc-gia-post1219986.vov