Quốc hội khóa XV, tại Kỳ họp thứ 9 đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, Luật Chính quyền địa phương (sửa đổi) và điều chỉnh nhiều nội dung trong nhiều luật khác, nhiều dự án luật liên quan để phục vụ sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy, xác lập cơ sở pháp lý tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Các nghị quyết liên quan sẽ được đồng loạt công bố tại 34 tỉnh, thành mới sau sáp nhập tỉnh và trực tuyến tới toàn bộ cấp xã trong ngày hôm nay 30/6, trước khi cả hệ thống vận hành theo mô hình mới từ 1/7/2025.
“Chuẩn bị để tăng tốc”
Trao đổi với báo chí trước thời khắc lịch sử của đất nước, Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình một lần nữa nhấn mạnh, trên cơ sở chủ trương lớn của Đảng, Chính phủ cùng Quốc hội triển khai thực hiện kịp thời.
Bộ máy của chúng ta trong thời gian dài phát huy tác dụng rất tốt, song đến thời điểm này bộc lộ bất cập. Đó là việc tổ chức chưa thực sự khoa học, cồng kềnh; tạo ra tầng nấc trung gian; biên chế lớn dẫn đến việc khó khăn trong cải thiện chế độ tiền lương…
Chính vì vậy, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị quyết định tiến hành một cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy. Tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, không tổ chức cấp huyện; sắp xếp cấp tỉnh, cấp xã với quy mô khác, giảm từ 63 tỉnh thành xuống còn 34, từ 10.035 đơn vị hành chính cấp xã giảm còn 3.321 (gồm: 2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu).
Bên cạnh các luật được Quốc hội sửa đổi, bổ sung, Chính phủ cũng ban hành gần 40 nghị định, trong đó có tới 28 nghị định về phân cấp, phân quyền.
Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình
Phó Thủ tướng nhấn mạnh, mục tiêu là để cho tổ chức bộ máy gọn nhẹ hơn, xóa được tầng nấc trung gian, làm cho chính quyền gần dân hơn và cũng là dịp để sắp xếp lại đội ngũ cán bộ. Qua đó để bộ máy gọn hơn, tạo dư địa thu hút đội ngũ trẻ, được đào tạo bài bản, trình độ cao.
Việc sắp xếp đơn vị hành chính cũng tạo ra không gian kinh tế đủ lớn, có kết nối giữa các vùng kinh tế, các thế mạnh của các vùng miền để chuẩn bị cho kỷ nguyên vươn mình. Đặc biệt, có cả không gian kinh tế vượt trội có thể so sánh với khu vực như TP.HCM hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu – đều là các trung tâm công nghiệp, du lịch…. để tạo sức mạnh, tiềm lực thúc đẩy phát triển kinh tế. Cùng với đó triển khai các chủ trương lớn về phát triển hạ tầng, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, trung tâm tài chính quốc tế…
“Đấy là một loạt các chủ trương để tạo không gian kinh tế, chủ trương chuẩn bị để tăng tốc” – Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh.
Thế giới đánh giá cao quyết sách của Việt Nam
Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình cho biết, vừa qua Bộ Chính trị cử 19 đoàn công tác do các Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư đi các địa phương chỉ đạo một số nội dung: Một là việc chuẩn bị cho sáp nhập, cả về trung tâm tỉnh, trung tâm của xã; sáp nhập xã; nhân sự của cấp tỉnh và cấp xã; chuẩn bị văn kiện cho đại hội.
Bộ Chính trị tuần nào cũng họp nghe báo cáo về công tác chuẩn bị và quyết định ngày 30/6/2025 đồng loạt trên cả nước công bố các quyết định, nghị quyết từ tổ chức bộ máy đến nhân sự; phân công các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước dự sự kiện mang tính quốc gia này ở các địa phương.
Thời gian qua, các địa phương cũng rất chủ động, cấp ủy và chính quyền rất trách nhiệm. Các địa phương tổ chức lấy ý kiến nhân dân và nhận được sự đồng thuận cao. Tỷ lệ tán thành đều trên 90%, có 2 nơi đạt 100%, tuyệt đại đa số từ 98-99% cho thấy sự ủng hộ của người dân đối với chủ trương trên là rất lớn.
Công tác chuẩn bị cho lễ công bố tạo sự phấn khởi trong nhân dân. Nhiều doanh nghiệp còn đề nghị được bắn pháo hoa để chào mừng ngày lịch sử mở đầu cho một tỉnh mới… Không khí cả nước rất tốt!
“Thế giới cũng đánh giá cao. Chúng tôi tiếp xúc với lãnh đạo nhiều quốc gia thì người ta nói đây là một việc làm rất mạnh mẽ, táo bạo, sáng suốt của Đảng và Nhà nước Việt Nam. Có đồng chí nói đó là quyết định "khí phách” của lãnh đạo Việt Nam”, Phó Thủ tướng chia sẻ.
Phục vụ dân qua nền tảng số, không có chuyện hẹn tới hẹn lui
Chính phủ đã rà soát hệ thống pháp luật; ban hành 28 nghị định phân cấp, phân quyền hơn 1.000 nội dung. Trong hơn 600 nhiệm vụ của cấp huyện thì hiện nay giao cho tỉnh hơn 90, còn lại giao về xã.
Chính phủ cũng chỉ đạo các địa phương rà soát các công trình trọng điểm, đặc biệt là những công trình kết nối. Ví dụ như Quốc hội đã thông qua chủ trương đầu tư dự án cao tốc từ Pleiku đến Quy Nhơn giúp khoảng cách, thời gian di chuyển giữa Bình Định và Gia Lai sau khi hợp nhất rút ngắn đáng kể, hỗ trợ cho Tây Nguyên và tạo điều kiện cho phát triển. Tương tự như vậy thì nhiều con đường khác cũng sẽ khởi công mới trong tương lai. Chính phủ đang chỉ đạo ngày 19/8 tới đồng loạt khởi công 80 công trình.
Nhập tỉnh để tạo ra không gian kinh tế mới, nhưng không tạo sự kết nối thì cũng không thực hiện được mục tiêu, trong đó kết nối hạ tầng rất quan trọng. Do đó phải tạo ra sự kết nối kết nối quốc gia, kết nối vùng và kết nối trong nội tỉnh, tùy theo quy mô.
Sắp tới, cấp xã nào cũng có trung tâm hành chính công và người dân đến đây để giải quyết tất cả các nhu cầu về hành chính. Phần lớn các dịch vụ hành chính công đã được số hóa. Chính phủ giao cho một số đơn vị xây dựng trợ lý ảo để đảm bảo việc cung ứng các dịch vụ công trên nền tảng số.
Kết quả thử nghiệm ở Thành phố Hồ Chí Minh trong 3 tháng vừa qua rất tốt. Trợ lý ảo hiện sẵn sàng trả lời, hướng dẫn trình tự thủ tục 1.800 dịch vụ công, nhiều dịch vụ giờ này người dân có thể ngồi tại nhà thực hiện. Tất nhiên, còn nhiều nội dung phải triển khai dần dần.
Hoạt động của chính quyền vì thế cũng công khai, minh bạch hơn, dân giám sát, từ đó hạn chế nhũng nhiễu, tiêu cực; không có câu chuyện hẹn tới, hẹn lui, nay cái này, mai khác khác, vì mọi việc thể hiện ở trên mạng.
“Với việc chuẩn bị tương đối đồng bộ từ chủ trương lớn, hạ tầng kinh tế, nhân lực, hành chính, phân cấp, phân quyền thì tôi nghĩ trong thời gian tới kinh tế sẽ phát triển” – Phó Thủ tướng thường trực Chính phủ nhấn mạnh.
Ngọc Thành/VOV.VN