Bổ sung các biện pháp hỗ trợ y tế toàn diện cho phụ nữ
Pháp lệnh Dân số được Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành năm 2003, sửa đổi Điều 10 năm 2008 đã có nhiều tác động tích cực trong việc điều chỉnh các vấn đề dân số; khắc phục được tình trạng tản mạn, phân tán điều chỉnh về lĩnh vực dân số ở nhiều văn bản trước đó; tạo cơ sở pháp lý quan trọng thực hiện công tác dân số; góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân đối với công tác dân số.
Tuy nhiên, sau hơn 20 năm thực hiện Pháp lệnh Dân số, nhiều quy định đã lạc hậu, chưa bao quát hết các vấn đề mới. Việt Nam hiện đối mặt với ba thách thức lớn: Mức sinh giảm nhanh, mất cân bằng giới tính khi sinh và chất lượng dân số chưa đáp ứng được yêu cầu. Trong khi đó, chính sách dân số đã chuyển từ “kế hoạch hóa gia đình” sang “dân số và phát triển”. Theo các đại biểu, việc xây dựng, ban hành Dự thảo Luật Dân số thay thế Pháp lệnh Dân số được Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành năm 2003 nhằm tạo cơ sở pháp lý thống nhất, đồng bộ, góp phần thể chế hóa các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng về công tác dân số; khắc phục các hạn chế, tồn tại; đáp ứng yêu cầu phát triển công tác dân số trong tình hình mới.
Góp ý vào nội dung cụ thể, ĐBQH Đặng Bích Ngọc (Phú Thọ) nhấn mạnh, để đạt mục tiêu duy trì mức sinh thay thế tại khoản 2, Điều 13 cần nghiên cứu, bổ sung các biện pháp hỗ trợ y tế toàn diện cho phụ nữ chuẩn bị mang thai, trong thời gian thai kỳ và nuôi con dưới 36 tháng tuổi. Đây là các biện pháp rất quan trọng để giúp người phụ nữ có thể tiếp cận các dịch vụ y tế một cách tốt nhất, đặc biệt đối với phụ nữ là người đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, điều kiện kinh tế còn khó khăn, vì họ thậm chí họ còn không có Bảo hiểm y tế.
Về đối tượng và trách nhiệm truyền thông, vận động giáo dục về dân số (Điều 9), đại biểu Đặng Bích Ngọc đề nghị dự thảo nghiên cứu bổ sung trách nhiệm của cả hệ thống chính trị vào cuộc, trong đó là các tổ chức chính trị, các hội quần chúng với các cơ quan quản lý nhà nước về dân số sẽ thực hiện tuyên truyền, vận động đoàn viên, hội viên thực hiện tốt các chính sách về dân số. Việc này sẽ đáp ứng được mục đích của việc tuyên truyền, đáp ứng được tất cả các đối tượng đều được quyền trong tiếp cận thông tin, nội dung liên quan đến các chính sách dân số.
Trên cơ sở đó sẽ tự cảm nhận và có trách nhiệm trong thực hiện tốt các công tác dân số trong bối cảnh hiện nay. Ngoài ra, dự thảo cần bổ sung thêm các hình thức truyền thông, vận động giáo dục như: Sân khấu hóa, thông qua sách báo, bảo đảm đầy đủ các hình thức, giúp các đối tượng được tiếp cận dễ dàng công tác truyền thông.
Liên quan đến quyền và nghĩa vụ của mỗi cặp vợ chồng, cá nhân trong việc sinh con tại khoản 2, Điều 12, ĐBQH Đặng Bích Ngọc đề xuất bổ sung quy định về nghĩa vụ của mỗi cặp vợ chồng, cá nhân bên cạnh quyền sinh con, nhằm nâng cao ý thức, trách nhiệm trong việc duy trì mức sinh hợp lý, góp phần bảo đảm nguồn nhân lực cho tương lai.
Liên quan đến quy định chế tài đối với hành vi công bố, thông báo tiết lộ thông tin về giới tính thai nhi tại khoản 2, Điều 15, đại biểu Đặng Bích Ngọc đề nghị, nên cân nhắc các biện pháp xử lý, xác định các hành vi như quy định chế tài các mức khiển trách từ thấp đến cao để bảo đảm vừa tránh việc thực hiện mất cân bằng giới tính khi sinh, vừa bảo đảm quyền lợi, trách nhiệm của mỗi người phụ nữ trong việc mang thai, sinh con.
Về chính sách thích ứng già hóa dân số, dân số già, ĐBQH Đặng Bích Ngọc cho rằng, người cao tuổi ngày nay có tuổi thọ và thời gian sống khỏe mạnh dài hơn, là nguồn nhân lực có giá trị cần được phát huy. Vì vậy, ngoài các chính sách chăm sóc sức khỏe, các biện pháp hỗ trợ để người cao tuổi có điều kiện nâng cao sức khỏe tốt hơn, dự thảo Luật cần bổ sung chính sách về việc làm, thu nhập cho người cao tuổi, các nguyên tắc bảo đảm quyền của người cao tuổi khi tham gia vào thị trường lao động. Điều này giúp họ tiếp tục đóng góp cho xã hội, đồng thời cải thiện đời sống tinh thần và vật chất.
Đại biểu Đặng Bích Ngọc, Phó trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh phát biểu thảo luận tại tổ
Nghiên cứu thành lập lại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tại các khu vực
Tham gia thảo luận về dự án Luật Phòng bệnh, ĐBQH Nguyễn Văn Mạnh (Phú Thọ) bày tỏ băn khoăn về việc cơ quan tổ chức trực tiếp tham gia phòng, chống dịch bệnh trong bối cảnh hiện nay. Đại biểu cho biết, sau khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, theo hướng dẫn của Bộ Y tế, hệ thống bệnh viện đa khoa cấp tỉnh vẫn được giữ nguyên để bảo đảm phục vụ Nhân dân một cách thuận tiện. Tuy nhiên, đối với lĩnh vực phòng bệnh và y tế dự phòng, cơ quan đóng vai trò nòng cốt là Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) lại được yêu cầu hợp nhất các Trung tâm của các tỉnh thành một đơn vị chung.
Đại biểu Nguyễn Văn Mạnh, Phó trưởng đoàn ĐBQH tỉnh phát biểu thảo luận tại tổ
Theo đại biểu, cách sắp xếp này đã bộc lộ nhiều vướng mắc và bất cập trong thực tiễn, đặc biệt trong công tác phòng, chống dịch. Thực tế trong thời gian dịch COVID-19, địa phương nào có hệ thống CDC phản ứng nhanh, triển khai đồng bộ các giải pháp thì công tác phòng, chống dịch đạt hiệu quả cao, hạn chế thiệt hại và kiểm soát tốt tình hình. Ngược lại, việc hợp nhất nhiều CDC về một đầu mối khiến bộ máy lãnh đạo thiếu người điều hành thiếu trực tiếp, khoảng cách địa lý xa, dẫn đến khó khăn trong phản ứng nhanh, chậm trễ trong triển khai biện pháp phòng dịch. Cùng với đó, nhiều cán bộ, công chức, viên chức tại CDC các tỉnh đã xin nghỉ việc, gây thiếu hụt nhân lực và ảnh hưởng đến năng lực sẵn sàng ứng phó khi có dịch bệnh xảy ra.
Từ thực tiễn đó, đại biểu Nguyễn Văn Mạnh đề nghị dự thảo Luật hoặc Bộ Y tế cần sớm nghiên cứu phương án thành lập trở lại các Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tại khu vực các tỉnh trước đây, nhằm chủ động, rút ngắn thời gian phản ứng khi dịch bệnh phát sinh. Việc này đồng thời sẽ giúp phân bổ hợp lý nguồn lực, tối ưu trang thiết bị, nhân lực y tế, hỗ trợ hiệu quả cho hệ thống trạm y tế xã, phường trong triển khai y tế dự phòng và hướng dẫn kỹ thuật phòng dịch tại cơ sở.
Đại biểu cũng dẫn chứng, Công văn số 68 của Ban Chỉ đạo về sắp xếp đơn vị hành chính các cấp đã nêu rõ chủ trương “trước mắt giữ ổn định hệ thống đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực y tế, giáo dục tại các địa phương”. Đây là chủ trương đúng đắn và phù hợp với thực tiễn trong công tác phòng, chống dịch, đặc biệt là hỗ trợ kịp thời các trạm y tế cấp xã, phường hiện nay trong công tác y tế dự phòng, phòng, chống dịch bệnh.
Từ đó, đại biểu đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu bổ sung nội dung về cơ cấu tổ chức các cơ quan tham gia phòng, chống dịch bệnh trong dự thảo Luật; đồng thời, Bộ Y tế cần khẩn trương xem xét thành lập trở lại các Trung tâm Kiểm soát bệnh tật cấp tỉnh thành Trung tâm khu vực, bảo đảm tính chủ động, linh hoạt và hiệu quả của hệ thống y tế dự phòng trong tình hình mới.
Bùi Hiển
Văn phòng Đoàn DDBQH và HĐND tỉnh Phú Thọ