Phát biểu tại phiên họp, bày tỏ thống nhất cao sự cần thiết ban hành Luật Giám định tư pháp (sửa đổi), Đại biểu Âu Thị Mai (Đoàn Tuyên Quang) đánh giá, dự thảo Luật đã thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về cải cách tư pháp, đấu tranh, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; nâng cao chất lượng đội ngũ người giám định tư pháp; tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng; tạo cơ sở pháp lý mang tính đột phá, phát triển bền vững tổ chức, hoạt động giám định tư pháp.
Góp ý về một số nội dung cụ thể, về mở rộng phạm vi lĩnh vực xã hội hóa giám định tư pháp tại Văn phòng giám định tư pháp, Đại biểu Âu Thị Mai đánh giá, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung về phạm vi lĩnh vực xã hội hóa giám định tư pháp theo hướng bên cạnh các lĩnh vực, chuyên ngành được phép thành lập Văn phòng giám định tư pháp như hiện nay thì Văn phòng giám định tư pháp được thành lập ở các chuyên ngành ADN, tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân và tài nguyên.
Để phù hợp với thực tiễn và xu hướng phát triển nghề giám định tư pháp, Đại biểu đề nghị xem xét mở rộng thêm một số lĩnh vực mà xã hội đang có nhu cầu như thông tin và truyền thông, khoa học và công nghệ, dược, mỹ phẩm, an toàn thực phẩm, nông lâm thủy sản, động vật hoang dã, nguy cấp, quý, hiếm…
Về tiêu chuẩn giám định viên tư pháp theo vụ việc, tán thành việc dự thảo Luật đã quy định tiêu chuẩn của người giám định tư pháp theo vụ việc theo hướng mở để tăng cường nhân lực giám định có chất lượng.
“Tuy nhiên, để đảm bảo tính công bằng giữa giám định viên tư pháp và người giám định theo vụ việc và không mâu thuẫn với Luật Cán bộ, công chức, đề nghị Ban soạn thảo cần lượng hóa các cụm từ “kiến thức chuyên sâu” và “kinh nghiệm thực tiễn” như bổ sung tiêu chí cụ thể về số năm kinh nghiệm, cùng với cơ chế thẩm định, giám sát”, Đại biểu nói.
Điều 20 dự thảo Luật cho phép thành lập các Văn phòng giám định tư pháp và hoạt động dưới hình thức doanh nghiệp tư nhân, công ty hợp danh theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan.
Góp ý về nội dung này, Đại biểu Âu Thị Mai cho rằng, việc xã hội hóa giám định tư pháp là bước tiến mới, tuy nhiên nếu không quy định chặt chẽ rất dễ nảy sinh nguy cơ về xung đột lợi ích khi văn phòng mang tính chất doanh nghiệp tư nhân, hoạt động theo mục tiêu lợi nhuận, nhưng lại chịu ràng buộc bởi yêu cầu độc lập, khách quan của hoạt động giám định.
Do đó, Đại biểu đề nghị dự thảo Luật cần quy định rõ cơ chế kiểm soát, hạn chế cho phép văn phòng tư nhân tham gia giám định trong tố tụng hình sự, chỉ nên tập trung vào lĩnh vực dân sự, hành chính và phải có cơ chế giám sát chặt chẽ để lợi ích kinh tế không chi phối kết luận.
Cũng góp ý về xã hội hóa hoạt động giám định tư pháp, Đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn Lâm Đồng) cho rằng, việc dự thảo Luật cho phép mở rộng xã hội hóa thông qua Văn phòng giám định tư pháp và tổ chức giám định theo vụ việc là hướng đi đúng, song cũng tiềm ẩn rủi ro về chất lượng và đạo đức nghề nghiệp nếu thiếu cơ chế kiểm soát.
Vì vậy, Đại biểu đề nghị cần đặt ra tiêu chuẩn rõ ràng về điều kiện hành nghề, cơ chế cấp phép, công nhận, đình chỉ, thu hồi đối với tổ chức giám định tư pháp ngoài công lập.
Đồng thời, bổ sung quy định về giám định độc lập, kiểm định chất lượng kết luận giám định. Theo Đại biểu, việc này có thể thực hiện thông qua Hội đồng chuyên môn hoặc cơ quan chuyên trách thuộc Bộ Tư pháp.
Cùng với đó, cần xây dựng cơ chế đánh giá định kỳ năng lực của Giám định viên tư pháp ngoài công lập để bảo đảm uy tín và chất lượng giám định.
Tường Minh