Rà soát, nâng cao hiệu quả chính sách với GD-ĐT vùng dân tộc thiểu số, miền núi

2 giờ trướcBài gốc

Phó Thủ tướng Lê Thành Long phát biểu tại hội thảo.

Sáng 26/8, Hội đồng Dân tộc, Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, Bộ GD&ĐT, Bộ Dân tộc và Tôn giáo tổ chức hội thảo quốc gia “Đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi: thực trạng, thách thức và giải pháp".

Dự hội thảo có ông Vũ Hồng Thanh, Phó Chủ tịch Quốc hội; ông Lê Thành Long, Phó Thủ tướng Chính phủ; lãnh đạo Hội đồng Dân tộc, Ủy ban Văn hóa và Xã hội, Bộ Dân tộc và Tôn giáo, Bộ GD&ĐT và lãnh đạo các địa phương, các chuyên gia nhà khoa học. Về phía Bộ GD&ĐT, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn dự hội nghị.

Giải pháp căn cơ khắc phục khó khăn về đội ngũ giáo viên

Tại hội thảo, bà Vũ Thị Hiền Hạnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai chia sẻ toàn diện những giải pháp hiệu quả mà tỉnh đã và đang triển khai để phát triển giáo dục tại các vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi. Trong đó có việc ban hành đầy đủ các chính sách đặc thù của địa phương ưu tiên cho giáo dục, đặc biệt là ở vùng cao; sắp xếp lại mạng lưới trường lớp; phát triển đội ngũ nhà giáo; đầu tư cơ sở vật chất và tích cực đưa văn hóa truyền thống vào giảng dạy…

Về khó khăn, tồn tại, cơ sở vật chất và hạ tầng mặc dù đã được đầu tư, nhưng ở một số nơi vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, cơ sở vật chất trường lớp vẫn còn thiếu, chưa đồng bộ, đặc biệt là các phòng học chức năng, trang thiết bị công nghệ hiện đại.

Năng lực của một bộ phận cán bộ quản lý, giáo viên về ứng dụng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo, công tác tư vấn tâm lý, công tác xã hội còn chưa đồng đều, chưa đáp ứng kịp yêu cầu đổi mới của chương trình và sự phát triển của công nghệ. Số lượng giáo viên phổ thông còn thiếu so với định mức, nhất là giáo viên các môn Tin học, Ngoại ngữ, Nghệ thuật. Công tác tuyển dụng giáo viên gặp nhiều khó khăn, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn...

Từ thực tiễn, bà Vũ Thị Hiền Hạnh đề xuất sớm ban hành Quyết định phê duyệt mục tiêu, nhiệm vụ, kinh phí thực hiện các Chương trình giai đoạn 2026 -2030; trong đó, bổ sung đối tượng thụ hưởng là các trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên, các trường mầm non vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Kịp thời ban hành các văn bản hướng dẫn, khảo sát nhu cầu, tập huấn cho đội ngũ trực tiếp thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia sau khi sắp xếp bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp để đảm bảo triển khai có hiệu quả các nhiệm vụ. Có cơ chế đặc thù bổ sung biên chế, đào tạo và bố trí cán bộ chuyên môn giáo dục tại cấp xã.

Nghiên cứu bổ sung, điều chỉnh các chính sách thu hút, đào tạo, bồi dưỡng đối với nhà giáo công tác tại các vùng đặc biệt khó khăn đảm bảo thỏa đáng, phù hợp để tuyển dụng, giữ chân được nhà giáo. Có cơ chế ưu tiên tập trung các nguồn lực để đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin, thiết bị thông minh cho các trường vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi…

Các đại biểu phát biểu tại hội thảo.

Bà Đinh Thị Lan, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Quảng Ngãi nhấn mạnh thách thức về nhân lực và chỉ ra một thực tế nan giải: rất khó thu hút giáo viên đến các vùng sâu, vùng xa. Ngay cả khi tuyển được, nhiều người cũng chỉ công tác một thời gian rồi xin chuyển về xuôi.

Giải pháp căn cơ Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Quảng Ngãi đưa ra là phải có cơ chế, chính sách ưu tiên tuyển dụng người tại chỗ, tạo nguồn nhân lực bền vững. Cùng với đó, cần thường xuyên theo dõi, đánh giá hiệu quả của các chính sách đã ban hành. Nhà nước đầu tư rất nhiều cho mỗi học sinh dân tộc thiểu số, do đó cần cơ chế giám sát từ đầu vào đến đầu ra để đảm bảo nguồn lực được sử dụng đúng mục đích, mang lại kết quả thực chất.

Liên quan đến đội ngũ giáo viên, bà Trần Thị Thu Hằng, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Cần Thơ đề nghị Trung ương nghiên cứu, bổ sung và điều chỉnh các chính sách nhằm thu hút, đào tạo, bồi dưỡng, giữ chân đội ngũ nhà giáo công tác tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Kiến nghị Bộ GD&ĐT tổ chức các lớp đào tạo bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, nhất là giáo viên trường phổ thông dân tộc nội trú về các kỹ năng dạy cho học sinh dân tộc thiểu số, sư phạm đa văn hóa, phương pháp dạy tiếng Việt cho học sinh nói tiếng mẹ đẻ khác…

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn phát biểu tại hội thảo.

Rà soát và nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách

Tại hội thảo, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn đã ghi nhận các ý kiến đóng góp giá trị, đồng thời chia sẻ thêm góc nhìn mới về các thách thức và định hướng giải pháp cho giáo dục vùng dân tộc thiểu số và miền núi.

Theo đó, Bộ trưởng nhấn mạnh, bên cạnh những khó khăn hiện hữu, giáo dục vùng dân tộc thiểu số và miền núi đang đối mặt với những thách thức mới, phức tạp và gay gắt hơn, có nguy cơ làm gia tăng khoảng cách phát triển.

Đơn cử, triển khai Chương trình GDPT 2018 với yêu cầu cao về giáo dục toàn diện, ứng dụng công nghệ, trang thiết bị hiện đại sẽ giúp các khu vực có điều kiện phát triển nhanh chóng. Tuy nhiên, vùng khó khăn, do thiếu hụt nguồn lực có thể càng tụt lại phía sau. Nguy cơ về một sự gia tăng khoảng cách giáo dục là hiện hữu nếu không có các chính sách can thiệp kịp thời.

Cùng với đó, khi triển khai thực hiện chính quyền địa phương hai cấp, tỷ lệ công chức cấp xã có chuyên môn về giáo dục ở vùng dân tộc thiểu số, miền núi đang thấp hơn so với các vùng khác. Trong khi đó, nơi đây địa bàn rộng, cơ sở giáo dục phân tán, các chính sách giáo dục đặc thù rất nhiều và phức tạp…

Vấn đề xác định mục tiêu phát triển phù hợp cũng được Bộ trưởng đặt ra với các địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi. Trong đó, cần ưu tiên hàng đầu cho việc nâng cao dân trí, cải thiện đời sống, gắn giáo dục với nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội của địa phương. Đồng thời, việc phát triển các cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp cần được tính toán một cách phù hợp.

Từ phân tích các thách thức, Bộ trưởng nhấn mạnh một số giải pháp quan trọng. Trong đó, cần chính sách phát triển bền vững lực lượng giáo viên tại chỗ, giáo viên là người dân tộc thiểu số. Đây là giải pháp quan trọng nhất, mang tính lâu dài để đảm bảo sự ổn định và chất lượng giáo dục. Việc luân chuyển, hỗ trợ từ nơi khác chỉ là giải pháp trước mắt.

Đồng thời, đẩy mạnh chuyển đổi số nhằm khắc phục sự cách biệt về địa lý, giải quyết bài toán thiếu hụt giáo viên và mang giáo dục chất lượng đến mọi nơi thông qua đào tạo trực tuyến và các nền tảng số.

Cuối cùng, Bộ trưởng nhắc đến việc có hàng trăm chính sách dành cho giáo dục vùng dân tộc thiểu số và miền núi; cần rà soát, quy hoạch và hệ thống hóa lại toàn bộ chính sách này. Thay vì ban hành thêm, cần tập trung vào một số chính sách cốt lõi, có tác động thực chất và mạnh mẽ nhất để đảm bảo tính hiệu quả.

Phó Thủ tướng Lê Thành Long phát biểu tại hội thảo.

Phát biểu tại hội thảo, Phó Thủ tướng Lê Thành Long ghi nhận những kết quả đạt được trong phát triển GD-ĐT vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi trong thời gian qua.

Trước hết là hệ thống chính sách tương đối đầy đủ và toàn diện; hướng đến các đối tượng từ học sinh, giáo viên đến cán bộ quản lý, cũng như các khía cạnh về đầu tư cơ sở vật chất, kinh phí...

Hệ thống trường lớp được quan tâm đầu tư mạnh mẽ. Trong 10 năm, số lượng trường học ở các vùng này tăng gần 1.500 trường; trong đó, riêng số trường dân tộc nội trú tăng thêm 109.

Chất lượng giáo dục cũng có những tín hiệu rất tích cực. Nhiều trường dân tộc nội trú có tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THPT đạt 100%. Tỷ lệ tốt nghiệp chung chỉ kém mặt bằng cả nước khoảng 1-1,5%. Tỷ lệ học sinh đỗ đại học từ các trường này lên tới 60%...

Bên cạnh kết quả đạt được, Phó Thủ tướng cũng chỉ ra những khó khăn, thách thức; vẫn còn một khoảng cách đáng kể giữa giáo dục vùng dân tộc thiểu số và miền núi so với mặt bằng chung của cả nước. Cụ thể, mạng lưới trường lớp chưa đồng bộ; chất lượng giáo dục chưa đồng đều; tỷ lệ học sinh học tiếp sau trung học cơ sở còn thấp; cơ sở vật chất và thiết bị dạy học vẫn còn thiếu thốn.

Các đại biểu tham dự hội thảo.

Để giải quyết những thách thức trên, điều đầu tiên Phó Thủ tướng đề xuất là rà soát, hệ thống hóa và nâng cao hiệu quả chính sách. Tập trung nguồn lực để thực hiện những chính sách đã ban hành nhưng triển khai chưa hiệu quả; tìm ra nguyên nhân gốc rễ của việc này. Đồng thời, chính sách đang hiệu quả thì tiếp tục đẩy mạnh. Giải pháp bổ sung cần phải thực sự là những đột phá mới.

Thứ hai, quy hoạch lại mạng lưới trường học cho phù hợp, đặc biệt là gắn với việc tổ chức chính quyền địa phương hai cấp. Nơi nào thiếu thì xây mới, nơi nào đã có thì tiếp tục nâng cấp, củng cố để đảm bảo một hệ thống trường lớp đáp ứng đủ nhu cầu và hoạt động hiệu quả.

Thứ ba, ưu tiên và sử dụng hiệu quả các nguồn lực đầu tư. Theo đó, tận dụng và lồng ghép hiệu quả các nguồn lực từ những chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, về xây dựng nông thôn mới và Chương trình mục tiêu quốc gia sắp tới trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo.

Thứ tư, tập trung cải thiện và nâng cao chất lượng giáo dục với việc chú trọng dạy và học tiếng dân tộc, tiếng Việt, nâng cao kỹ năng cho giáo viên; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số. Đầu tư vào cơ sở hạ tầng số sẽ là một cú hích lớn, giúp cải thiện chất lượng giáo dục một cách đột phá.

Hiếu Nguyễn. Ảnh: Nguyễn Mạnh

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/ra-soat-nang-cao-hieu-qua-chinh-sach-voi-gd-dt-vung-dan-toc-thieu-so-mien-nui-post745861.html