Rõ người, rõ việc, rõ thời hạn, rõ kết quả

10 giờ trướcBài gốc

Công khai bảng xếp hạng tuân thủ của tỉnh, thành phố

Theo ĐBQH Nguyễn Minh Tâm (Quảng Trị), Báo cáo kết quả giám sát đã phác họa bức tranh tương đối tổng thể về việc triển khai pháp luật về bảo vệ môi trường.

ĐBQH Nguyễn Minh Tâm (Quảng Trị). Ảnh: Hồ Long

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, Báo cáo chưa có nội dung đánh giá mức độ hoàn thành các mục tiêu đến năm 2025 nêu tại Quyết định 1746/QĐ-TTg năm 2019 của Thủ tướng Chính phủ về Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương đến năm 2030. Tương tự, Nghị quyết số 06/NQ-CP ngày 21/1/2021 của Chính phủ; hay quy định tại Điều 64, Nghị định 08/2022/NĐ - CP, lộ trình hạn chế sản xuất, nhập khẩu sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học và sản phẩm, hàng hóa chứa vi nhựa cũng chưa có sự tổng kết, nhìn nhận, đánh giá kết quả.

Đại biểu chỉ rõ, hiện nay, lượng rác thải nhựa đổ ra biển nước ta được ước tính khoảng 0,28 – 0,73 triệu tấn/năm. Rác nhựa từ ngành khai thác thủy sản (lưới, dây câu, dây thừng) chiếm trung bình 51,7% về số lượng và 73,3% về khối lượng rác nhựa tồn đọng. Tại nhiều vùng du lịch ven biển vẫn ghi nhận vấn nạn rác thải nhựa “áp đảo” cảnh quan biển đẹp…

Đáng lưu ý, đại biểu thẳng thắn, Báo cáo kết quả giám sát chưa xác lập “ràng buộc trách nhiệm”. Chúng ta chưa rõ ai chịu trách nhiệm cuối cùng khi không đạt chỉ tiêu (Bộ chủ trì, UBND tỉnh, sở, ngành nào), cơ chế chế tài xử lý ra sao, quy trình kiểm tra, công khai, xử lý thế nào.

Các đại biểu dự phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Báo cáo và dự thảo Nghị quyết đã đề cập tương đối kỹ về thực trạng và bộ công cụ - đó là những điểm tiến bộ đáng ghi nhận, nhưng chưa “điểm danh” các cam kết năm 2025 và chưa gắn trách nhiệm, chế tài để bảo đảm thi hành đúng hạn, tránh tình trạng “ban hành nghị quyết rồi để đó”.

Chính vì thế, đại biểu đề nghị Đoàn giám sát nghiên cứu, bổ sung cơ chế ràng buộc trách nhiệm để rõ người, rõ việc. Đề nghị Chính phủ phân công Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đầu mối triển khai Quyết định số 1746/QĐ-TTg, chịu trách nhiệm bổ sung báo cáo kết quả 2025 (chỉ tiêu giảm 50% rác nhựa biển; 80% điểm du lịch ven biển không dùng nhựa một lần đã được thực hiện tới đâu…). Bộ Công Thương và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có lộ trình ra sao để hiện thực hóa việc gắn tiêu chí xếp hạng cơ sở du lịch với không nhựa dùng một lần.

Đề nghị các bộ, ngành liên quan bổ sung hành lang pháp lý và cơ chế hiện thực hóa các cam kết còn giang dở. Cụ thể, cơ chế khuyến khích ngư dân thu gom rác thải nhựa; cơ chế tài chính để các cảng cá mua rác thải nhựa của ngư dân, và cơ chế để ban quản lý cảng có chức năng xử lý các tàu cá không mang rác thải nhựa về bờ.

Cùng với đó, đề nghị Chính phủ mạnh dạn công khai bảng xếp hạng tuân thủ của các tỉnh, thành phố (địa điểm du lịch, siêu thị, khách sạn đạt chuẩn “không nhựa một lần”); rút giấy phép, giảm hạng cơ sở vi phạm lặp lại và thậm chí, cần có chế tài mạnh tay với những tỉnh không đạt chỉ tiêu thực hiện cam kết về môi trường theo hướng có thể giảm hoặc giữ lại một phần phân bổ sự nghiệp môi trường năm sau; tỉnh đạt vượt chuẩn được thưởng tăng chi.

“Đối với vấn đề môi trường hiện này, chúng ta không thiếu hành lang pháp lý. Chúng ta đang thiếu là cơ chế buộc phải làm và ý thức, trách nhiệm đến cùng”. Nêu quan điểm này, đại biểu đề nghị, Nghị quyết giám sát lần này phải là Nghị quyết thực thi, rõ người, rõ việc, rõ thời hạn, rõ kết quả; đi kèm thưởng, phạt ngân sách; có chế tài đủ mạnh với hành vi “không làm”; và có cơ chế công khai dữ liệu (hình ảnh vi phạm) để toàn xã hội cùng giám sát.

Hạ tầng kỹ thuật là “xương sống” của chính sách bảo vệ môi trường

Hệ thống hạ tầng kỹ thuật bảo vệ môi trường hiện nay còn thiếu đồng bộ, manh mún và chưa được ưu tiên đầu tư đúng mức, đây là thực tiễn được ĐBQH Lý Anh Thư (An Giang) chỉ ra.

ĐBQH Lý Anh Thư (An Giang). Ảnh: Hồ Long

Theo đại biểu, nhiều địa phương thiếu hệ thống xử lý nước thải, chất thải rắn, đặc biệt ở vùng nông thôn và làng nghề. Các công trình xử lý môi trường thường xếp sau các dự án hạ tầng kinh tế - xã hội khác như giao thông, trường học, bệnh viện. Nguồn vốn phân bổ nhỏ lẻ, kéo dài; quy hoạch, quỹ đất và cơ chế thu hút đầu tư còn bất cập.

Không ít công trình sau đầu tư thiếu kinh phí vận hành, công nghệ lạc hậu, dẫn đến hoạt động kém hiệu quả, thậm chí ngừng hoạt động. Tình trạng chưa huy động được vốn tư nhân vào lĩnh vực môi trường vẫn là điểm nghẽn lớn.

Đại biểu nhấn mạnh, việc tập trung giải quyết các vấn đề môi trường không chỉ dừng lại ở nhiệm vụ quản lý nhà nước hay chi tiêu từ ngân sách công. Đây là trách nhiệm chung của toàn xã hội, đòi hỏi phải có cơ chế, chính sách khuyến khích, thúc đẩy và thu hút mạnh mẽ nguồn lực xã hội hóa cho công tác bảo vệ môi trường.

Đặc biệt, cần phát huy vai trò của khu vực tư nhân trong các hoạt động như xử lý ô nhiễm, đầu tư hạ tầng kỹ thuật về thu gom và xử lý nước thải, chất thải rắn sinh hoạt tại các địa phương. Trong đó, trọng tâm là đầu tư xây dựng hệ thống thu gom và nhà máy xử lý nước thải đô thị, cải tạo, khắc phục các đoạn sông bị ô nhiễm nghiêm trọng, đồng thời xây dựng hạ tầng đồng bộ cho việc thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Đây không chỉ là yêu cầu về kỹ thuật, mà còn là nhiệm vụ cấp bách nhằm bảo đảm chất lượng sống của nhân dân, phát triển đô thị bền vững và thực hiện cam kết quốc tế về giảm phát thải, bảo vệ khí hậu.

Các đại biểu dự phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Để khắc phục những tồn tại và đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững, đại biểu Lý Anh Thư đề nghị, cần xác định đầu tư hạ tầng kỹ thuật bảo vệ môi trường là hạ tầng thiết yếu, ngang tầm với hạ tầng kinh tế - xã hội khác. Các dự án về thu gom, xử lý nước thải, chất thải rắn, phục hồi môi trường phải được xếp thứ tự ưu tiên trong danh mục đầu tư công trung hạn và được gắn với chỉ tiêu phát triển của từng ngành, từng địa phương.

Cần rà soát, thống kê các dự án hạ tầng môi trường chậm tiến độ hoặc thiếu vốn, để có phương án giải quyết dứt điểm về vốn, quỹ đất, quy hoạch và nhà đầu tư; đồng thời, tạo cơ chế đặc thù thu hút nguồn lực xã hội hóa, khuyến khích khu vực tư nhân tham gia đầu tư, quản lý, vận hành hệ thống xử lý chất thải.

Đối với các công trình đã hoàn thành, cần có cơ chế vận hành, giám sát thường xuyên, khuyến khích áp dụng công nghệ tiên tiến, giao cho đơn vị chuyên nghiệp hoặc tư nhân quản lý, tránh tình trạng công trình “đắp chiếu” do thiếu kinh phí hoặc năng lực vận hành.

Cần giao chỉ tiêu, tiêu chí đánh giá kết quả đầu tư công về môi trường trong đánh giá năng lực quản lý, điều hành của người đứng đầu bộ, ngành, địa phương. Đây sẽ là động lực mạnh mẽ thúc đẩy các địa phương chủ động bố trí vốn và giám sát hiệu quả về đầu tư.

Đại biểu Lý Anh Thư khẳng định, hạ tầng kỹ thuật môi trường là “xương sống” của mọi chính sách bảo vệ môi trường. Khi hạ tầng được đầu tư đồng bộ, công tác quản lý chất thải, xử lý ô nhiễm, cải thiện chất lượng không khí, nước, đất mới có thể đạt hiệu quả bền vững.

H.Ngọc

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/ro-nguoi-ro-viec-ro-thoi-han-ro-ket-qua-10393274.html