Rủi ro khủng hoảng nợ ở Mỹ, nhìn từ các quốc gia khác

một giờ trướcBài gốc

Ảnh minh họa - Ảnh: Bloomberg.

Bởi vậy, để trả lời câu hỏi liệu Mỹ có thể rơi vào một cuộc khủng hoảng nợ hay không, có thể nhìn vào những gì đang xảy ra ở các quốc gia như vậy để hình dung mọi việc có thể trở nên khó khăn như thế nào với Mỹ - theo tờ báo Wall Street Journal.

Tại Anh, Chính phủ đang mắc kẹt trong một một tình thế tiến thoái lưỡng nan giữa việc vừa làm hài lòng các nhà cho vay và cử tri vừa thực hiện những điều đúng đắn cho nền kinh tế. Đứng trước những lựa chọn đó, kế hoạch ngân sách mà Chính phủ Anh công bố mới đây đã phải từ bỏ những lời hứa về tăng trưởng kinh tế để tập trung vào thị trường trái phiếu và cơ sở chính trị.

Với Pháp, nợ công và thâm hụt ngân sách đều cao hơn so với Anh. Việc tăng thuế là điều không thể về mặt chính trị vì thuế ở Pháp đã quá cao rồi, và cắt giảm chi tiêu lại càng khó khăn hơn. Tình hình càng trở nên phức tạp khi Quốc hội Pháp đang có sự chia rẽ sâu sắc, khiến việc thông qua ngân sách trở thành một thách thức lớn. Ít nhất, đợt bán tháo trên thị trường trái phiếu Chính phủ Anh trong nhiệm kỳ siêu ngắn của Thủ tướng Liz Truss hồi năm 2022 đã cho các chính trị gia thấy rằng họ nên quan tâm tới việc các chủ nợ trái phiếu nghĩ gì.

THIẾU Ý CHÍ CHÍNH TRỊ

Mỹ hiện chưa rơi vào thế khó về ngân sách như Anh và Pháp, nhưng những dấu hiệu đáng lo ngại đã bắt đầu xuất hiện. Đồng USD, với vai trò là đồng tiền dự trữ toàn cầu, hiện đang là tấm khiên bảo vệ duy nhất giữa Mỹ và một cuộc khủng hoảng nợ. Tuy nhiên, tấm khiên này không phải là không thể phá vỡ - theo Wall Street Journal.

Một trong những vấn đề lớn mà Mỹ đang phải đối mặt là sự thiếu ý chí chính trị để giải quyết vấn đề nợ công.

Nhìn từ câu chuyện của Anh, có thể thấy các yếu tố chính trị có thể đặt ra trở ngại như thế nào đối với việc xử lý gánh nặng nợ công.

Chính phủ Anh đã đưa ra ý tưởng về việc tăng thuế thu nhập có hiệu quả về mặt kinh tế trong giai đoạn chuẩn bị cho kế hoạch ngân sách, và thị trường trái phiếu rất ủng hộ ý tưởng này. Tuy nhiên, chính trị đã khiến Bộ trưởng Tài chính Rachel Reeves từ bỏ ý tưởng này để ủng hộ một loạt các biện pháp tăng thuế nhỏ hơn vốn đã bị trì hoãn đối với lương hưu, đầu tư doanh nghiệp và xe cộ. Mỗi biện pháp tăng thuế này đều làm giảm một chút tiềm năng tăng trưởng, nhưng bà Reeves hy vọng điều này sẽ ít bị cử tri quan tâm hơn. Số tiền thu được sẽ được dùng để tăng chi tiêu phúc lợi xã hội theo mong muốn của các nghị sỹ của chính đảng cầm quyền.

Ở Mỹ, điều tương tự cũng xảy ra với thuế quan. Kế hoạch thuế quan đối ứng mà Tổng thống Donald Trump đưa ra hồi tháng 4 đã nhanh chóng bị hoãn và mức thuế sau đó đã được cắt giảm khi có sự hoảng sợ xuất hiện trên thị trường trái phiếu. Theo ước tính của tổ chức nghiên cứu Budget Lab của Đại học Yale, thuế suất bình quân thực tế của thuế đối ứng đã giảm từ 28% ban đầu về mức 18%. Và mối lo ngại của cử tri về giá thực phẩm cũng dẫn tới việc chính quyền ông Trump dỡ thuế quan đối với nhiều nông sản như cà phê, chuối, thịt bò…

Hiện tại, Mỹ vẫn chưa rơi vào một tình thế tiến thoái lưỡng nan do những nhu cầu mâu thuẫn về thuế, chi tiêu và vay nợ, nhờ giới đầu tư toàn cầu vẫn đang đổ tiền vào trái phiếu kho bạc Mỹ. Tuy nhiên, đã có những dấu hiệu đáng lo ngại, ngay cả khi tăng trưởng kinh tế Mỹ nhanh hơn các nước châu Âu.

Áp lực trên thị trường trái phiếu kho bạc mỹ đã xuất hiện trong những tình huống cực đoan. Gần đây nhất là sau khi Tổng thống Trump công bố kế hoạch thuế quan đối ứng vào đầu tháng 4, lợi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm đã tăng vọt. Hồi năm 2020, các lệnh phong tỏa chống đại dịch Covid-19 đã dẫn tới vòng xoáy bán tháo tồi tệ và Cục Dự trữ Liên bang (Fed) đã buộc phải mua hơn 1 nghìn tỷ USD trái phiếu để ổn định thị trường.

Một yếu tố khác cần được xem xét là tình hình tài chính của Mỹ hiện nay tồi tệ hơn nhiều so với Anh. Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), nợ công của Mỹ có thể sẽ lên tới 100% tổng sản phẩm trong nước (GDP) trong năm nay, với thâm hụt ngân sách thuộc hàng lớn nhất trong các nước phát triển, vượt quá mức 7%. Trong khi đó, nợ công của Anh được dự báo sẽ đạt 95% GDP với thâm hụt 4,3%.

4 MỐI ĐE DỌA CHÍNH

Một trong những yếu tố giúp Mỹ duy trì được sự ổn định tài chính là vai trò của đồng USD như một tài sản phải có trong danh mục của nhà đầu tư toàn cầu và đồng tiền giao dịch quốc tế. Tuy nhiên, hai vai trò này cũng đang đối mặt với nhiều thách thức.

Theo Wall Street Journal, Mỹ đang phải đối mặt với bốn mối đe dọa chính đối với đồng USD, gồm cung tiền, Trung Quốc, vai trò dự trữ và việc đẩy xa các đồng minh.

Cung tiền là vấn đề lớn nhất khi Mỹ đang phải đối mặt với thâm hụt ngân sách gần kỷ lục trong thời bình, cùng với thâm hụt tài khoản vãng lai ngày càng phình to. Điều này đặt Mỹ vào một vị thế không ổn định khi phải liên tục thu hút dòng vốn nước ngoài để có nguồn tiền cho chi tiêu chính phủ và nhập khẩu.

Trung Quốc đã chuyển một phần giao dịch sang đồng nhân dân tệ, mặc dù USD vẫn là đồng tiền chính trong thanh toán quốc tế. Trung Quốc, Nga và một số quốc gia khác như Thổ Nhĩ Kỳ đã thay thế một phần dự trữ ngoại hối bằng vàng, trong bối cảnh lo ngại về việc dự trữ bằng đồng USD có thể bị đóng băng hoặc tịch thu bởi Washington. Và dù các nước đồng minh chưa cắt giảm rõ ràng sự phụ thuộc vào đồng USD, nhưng họ đã bị ảnh hưởng bởi các biện pháp thuế quan của Mỹ.

Mặc dù chưa có yếu tố nào trong số các yếu tố trên gây thiệt hại đáng kể đến vị thế dự trữ của đồng USD, nhưng tất cả đều có tác động. Rủi ro ở đây là thị trường có thể cảm nhận được sự thay đổi đang đến và đẩy lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ lên cao vì cho rằng các nhà đầu tư nước ngoài sẽ dần xa lánh tài sản này.

Tuy nhiên, có một tin tốt là Mỹ vẫn có thể dễ dàng giải quyết vấn đề này trên phương diện kinh tế. Mỹ có thể tăng thuế, vì tỷ trọng của thu thuế so với GDP của Mỹ đang ở mức thấp nhất trong nhóm G7, chỉ khoảng 30%, nên việc Mỹ tăng thuế có khả năng sẽ gây thiệt hại ít hơn cho tăng trưởng so với các quốc gia khác.

Song tình hình hiện tại của Mỹ có thể gợi nhớ đến câu nói nổi tiếng của cựu Thủ tướng Luxembourg và cựu Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Jean-Claude Juncker: "Chúng ta đều biết phải làm gì, chỉ là không biết làm thế nào để tái đắc cử sau khi đã làm như thế”.

Nói cách khác, thuyết phục được cử tri trong khi vẫn đáp ứng được các yêu cầu nghiêm ngặt của của thị trường trái phiếu sẽ là một thách thức lớn đối với các chính trị gia. Mỹ có đồng USD để dựa vào, nhưng có lẽ không phải là mãi mãi.

An Huy

Nguồn VnEconomy : https://vneconomy.vn/rui-ro-khung-hoang-no-o-my-nhin-tu-cac-quoc-gia-khac.htm