Hàng nghìn cây sâm bị hư hại
Vườn sâm Ngọc Linh nằm trong Khu căn cứ cách mạng Tỉnh ủy Kon Tum, vị trí thuộc khoảnh 5, 6, 8 tiểu khu 218, với tổng diện tích gần 3ha. Từ năm 2018 - 2021, huyện Tu Mơ Rông (cũ) đã đầu tư hơn 3,3 tỷ đồng triển khai trồng hơn 9.800 cây sâm Ngọc Linh (loại 1 năm tuổi).
Tháng 5/2025, chủ đầu tư dự án là huyện Tu Mơ Rông (cũ) đã tiến hành kiểm đếm số cây tại vườn sâm Ngọc Linh nói trên. Kết quả, vườn sâm tại thời điểm ấy có 3.371 cây, trong đó có 1.770 cây ra hoa. Từ ngày 1/7/2025, khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, vườn sâm lại nằm trên địa bàn xã Măng Ri. Trong khi đó, cán bộ được chủ đầu tư dự án giao nhiệm vụ quản lý vườn sâm này ở xã Tu Mơ Rông. Từ đó, việc chăm sóc, bảo vệ, phát triển vườn sâm gặp nhiều khó khăn, thiếu kinh phí chăm sóc, thiếu người quản lý, bảo vệ.
Vườn sâm Ngọc Linh ở xã Măng Ri bị hư hại do đợt mưa vừa qua.
Ngày 30/7/2025, UBND xã Măng Ri đã tổ chức kiểm tra, đánh giá lại hiện trạng vườn sâm và phát hiện hầu hết cây sâm đang ra hoa đã bị chuột phá hoại. Một số cây bị cây gỗ lớn ngã đổ đè lên; một số cây khác bị thối nhũn lá và củ. Ước tính có 1.860 cây sâm Ngọc Linh bị thiệt hại. Như vậy, số lượng cây sâm bị hao hụt sau 4 năm trồng là rất lớn, hiện chỉ còn lại khoảng 1.500 cây.
Cần có biện pháp quản lý
Mới đây, UBND xã Măng Ri đã báo cáo đề xuất tỉnh tổ chức lại vườn sâm này trong thời gian đến theo 2 phương án. Cụ thể, phương án 1 là tổ chức bán đấu giá vườn sâm, thu kinh phí nộp trả ngân sách. Đối với phương án này, xã đề nghị tỉnh triển khai thuê đơn vị thẩm định giá trị của vườn sâm, sau đó thuê đơn vị tư vấn tổ chức đấu giá.
Phương án 2 là tiếp tục duy trì vườn sâm và UBND tỉnh cho chủ trương thành lập Trung tâm Bảo tồn và phát triển cây sâm Ngọc Linh - là đơn vị sự nghiệp trực thuộc UBND xã Măng Ri.
Theo Chủ tịch UBND xã Măng Ri Phạm Xuân Quang, vườn sâm rất có giá trị, cần tiếp tục duy trì theo phương án 2. Mục tiêu là góp phần tạo nguồn cây giống, phục vụ bảo tồn và phát triển loài cây đặc hữu quý hiếm này, tăng hiệu quả việc sử dụng diện tích đất dưới tán rừng, gắn với công tác quản lý bảo vệ rừng.
Về lâu dài, địa phương mong muốn tỉnh quan tâm thành lập Trung tâm Bảo tồn và phát triển cây sâm Ngọc Linh. Từ đó phát triển nguồn giống cây sâm thuần chủng, để đến năm 2026 và các năm tiếp theo có nguồn giống hỗ trợ cho các hộ nghèo, hộ cận nghèo phát triển cây sâm Ngọc Linh dưới tán rừng...
Việc phát triển vườn sâm Ngọc Linh nhằm tạo sinh kế, từng bước nâng cao thu nhập và thoát nghèo bền vững cho người dân, xây dựng xã Măng Ri trở thành trung tâm phát triển dược liệu của tỉnh, nhất là phát triển diện tích cây sâm Ngọc Linh.
“Nếu phát triển vườn sâm này tốt sẽ là cơ sở hình thành vườn sâm trọng điểm của xã, để thu hút khách du lịch, kết hợp tham quan Khu di tích căn cứ cách mạng Tỉnh ủy Kon Tum với trải nghiệm vườn sâm Ngọc Linh”, ông Phạm Xuân Quang nói.
Trong khi chờ UBND tỉnh cho ý kiến về phương án quản lý vườn sâm Ngọc Linh nói trên, UBND xã Măng Ri kiến nghị tỉnh phân bổ kinh phí để thuê nhân công bảo vệ, cải tạo lại vườn sâm. Ông Phạm Xuân Quang lý giải, UBND xã là đơn vị quản lý nhà nước nên không có biên chế để quản lý vườn sâm, đồng thời cũng không bố trí được kinh phí để chi cho việc chăm sóc và bảo vệ vườn sâm Ngọc Linh.
Để bảo vệ vườn sâm quý, tỉnh cần sớm đưa ra phương án quản lý phù hợp, tránh tình trạng thất thoát, lãng phí vườn sâm Ngọc Linh.
Bài, ảnh: THANH NHỊ