Tuyến đường liên kết, kết nối các tỉnh Bắc Ninh - Thái Nguyên - Phú Thọ.
Trụ cột mở rộng không gian phát triển
Thái Nguyên hiện giữ vai trò trung tâm về chính trị, kinh tế, giáo dục của khu vực Trung du miền núi phía Bắc, đồng thời là điểm hội tụ của nhiều hành lang kinh tế. Tuy vậy, không gian phát triển của tỉnh vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, đặc biệt khi đặt trong bối cảnh cấu trúc mới sau hợp nhất Thái Nguyên và Bắc Kạn.
Để mở rộng không gian, yêu cầu đặt ra là hệ thống giao thông liên tục, đồng bộ và đa chiều. Trong giai đoạn 2026-2030, hàng loạt dự án lớn với tổng vốn hàng chục nghìn tỷ đồng đang được triển khai hoặc chuẩn bị đầu tư như: Tuyến kết nối Thái Nguyên - Tuyên Quang, đường Vành đai 5 Hà Nội đi qua địa bàn, tuyến Bắc Sơn - hồ Núi Cốc, nhiều tuyến tỉnh như ĐT.266, ĐT.267, ĐT.270, ĐT.261 cùng các tuyến phục vụ khu công nghiệp (KCN) Yên Bình, Điềm Thụy.
Những dự án này vừa là công trình giao thông chủ lực vừa là khung xương định hình không gian phát triển trong nhiều thập kỷ tới. Khi tỉnh mở rộng, một hệ thống giao thông đủ mạnh sẽ giúp kết nối nhịp nhàng giữa khu vực phía Bắc giàu tiềm năng nông lâm nghiệp, du lịch với khu vực phía Nam là trung tâm công nghiệp và đô thị hóa nhanh.
Định hình trục động lực công nghiệp và đô thị
Trong hơn 10 năm qua, Thái Nguyên nổi lên như một cực tăng trưởng công nghiệp của cả nước. Sự hiện diện của Tập đoàn Samsung (Hàn Quốc) và nhiều nhà đầu tư FDI lớn đã đưa tỉnh trở thành một cấu phần quan trọng của chuỗi cung ứng toàn cầu. Để tiếp tục duy trì lợi thế, giao thông phải trở thành động lực mới, dẫn dắt tiến trình công nghiệp hóa theo chiều sâu.
Các dự án như tuyến kết nối phía Tây Nam KCN Yên Bình 3, đường trục 47m gắn với Vành đai 5, hay các tuyến liên kết Sơn Cẩm - Quang Minh - Yên Bình sẽ hình thành mạng lưới giao thông liền mạch giữa các khu, cụm công nghiệp. Khi hệ thống này hoàn thiện, Thái Nguyên đủ điều kiện để trở thành trung tâm logistics cấp vùng, đóng vai trò trung chuyển hàng hóa cho cả vùng Trung du miền núi phía Bắc.
Năm 2025, nhiều dự án giao thông trọng điểm được triển khai xây dựng trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.
Cùng với công nghiệp, bài toán đô thị hóa đặt ra nhiều yêu cầu mới. Tốc độ tăng dân số cơ học cao, công nghệ sản xuất thay đổi nhanh và nhu cầu chất lượng sống ngày càng lớn đòi hỏi một hệ thống giao thông đô thị hiện đại. Các tuyến Bắc Sơn kéo dài, các trục hướng tâm mới, đường khu vực quanh hồ Núi Cốc, cùng nâng cấp ĐT.270, ĐT.261… đang mở đường cho việc hình thành vùng đô thị Thái Nguyên - Sông Công - Phổ Yên với quy mô dân số có thể đạt 1 triệu người trong tương lai.
Hướng tới mô hình đô thị thông minh, tỉnh cần đẩy mạnh ứng dụng dữ liệu số trong quản lý giao thông, tối ưu vận tải công cộng, giảm ùn tắc và nâng cao năng lực điều hành. Xây dựng đô thị thông minh vì vậy không chỉ là xu hướng mà là yêu cầu bắt buộc để một tỉnh công nghiệp - dịch vụ có thể bứt phá trong thập kỷ tới.
Hướng tới phát triển bao trùm
Thái Nguyên và Bắc Kạn (trước khi sáp nhập) sở hữu tài nguyên du lịch sinh thái độc đáo. Khi được kết nối bởi hệ thống giao thông đồng bộ, cụm du lịch hồ Núi Cốc - Tam Đảo - ATK Định Hóa - Ba Bể sẽ trở thành trục du lịch sinh thái quy mô vùng. Dự án đường ven hồ Núi Cốc dài trên 30km và các tuyến nhánh kèm theo đang mở ra không gian phát triển đô thị sinh thái ven hồ, tạo nền tảng cho các sản phẩm du lịch mới như du lịch cộng đồng, du lịch trải nghiệm văn hóa trà, du lịch sinh thái - nghỉ dưỡng cao cấp.
Song song với các tuyến chiến lược, tỉnh xác định phát triển giao thông nông thôn - miền núi là nhiệm vụ không thể tách rời. Địa hình rộng và phức tạp đòi hỏi hệ thống giao thông vùng cao phải được ưu tiên đầu tư để bảo đảm tính bao trùm.
Khi các tuyến ĐT.266, ĐT.270, ĐT.261B, cùng loạt đường liên xã tại Võ Nhai, Định Hóa, Đại Từ, Phú Lương được nâng cấp, người dân vùng sâu sẽ dễ dàng tiếp cận dịch vụ công, mở rộng giao thương, phát triển sinh kế và nâng cao chất lượng cuộc sống. Đây cũng là giải pháp giảm nghèo bền vững và thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng.
Đi cùng xu hướng mới, Thái Nguyên đang từng bước hình thành giao thông xanh và thông minh với phương tiện sạch, đèn năng lượng mặt trời, làn đường dành cho xe đạp, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong điều hành giao thông. Về dài hạn, tỉnh cần chuẩn bị cho những mô hình giao thông tương lai như đường sắt Thái Nguyên - Bắc Kạn - Ba Bể hay các tuyến cao tốc kết nối Cao Bằng - Thái Nguyên, tạo thêm động lực đột phá trong mạng lưới giao thông quốc gia.
Hạ tầng giao thông vì vậy trở thành “chìa khóa vàng” để Thái Nguyên mở ra cánh cửa phát triển trong nhiệm kỳ tới. Khi có tư duy mới, cách làm mới, sự đồng thuận của hệ thống chính trị và khả năng huy động đa dạng nguồn lực, tỉnh hoàn toàn có cơ sở để tạo nên cú hích hạ tầng mang tính lịch sử. Giao thông đi trước, phát triển theo sau - tinh thần ấy cần được quán triệt xuyên suốt để Thái Nguyên tiến gần hơn mục tiêu trở thành cực tăng trưởng mạnh của vùng trung du miền núi phía Bắc và là tỉnh công nghiệp hiện đại trong tương lai.
DỰ ÁN GIAO THÔNG TRỌNG ĐIỂM THÁI NGUYÊN, GIAI ĐOẠN 2026-2030
* 14 dự án lớn, với tổng vốn đầu tư trên 22.000 tỷ đồng.
Cụ thể:
* Hạ tầng liên vùng: Vành đai 5 – Hà Nội (3.800 tỷ đồng), tuyến Thái Nguyên - Tuyên Quang (3.275 tỷ).
* Phát triển du lịch - dịch vụ: Đường Hồ Núi Cốc (5.200 tỷ đồng), đường du lịch Sông Công - Núi Cốc (502 tỷ đồng).
* Phát triển công nghiệp - logistics: Tuyến kết nối KCN Yên Bình 3 (1.555 tỷ đồng), kết nối Bắc Sơn – hồ Núi Cốc (1.251 tỷ đồng).
* Nâng cấp, cải tạo giao thông hiện hữu: QL17 (1.774 tỷ đồng), ĐT.266 - ĐT.267 - ĐT.270 - ĐT.261 (từ 76 đến 739 tỷ đồng).
Hà Thắng - Hồng Đông