Quang cảnh Phiên họp ngày 10/3. (Ảnh: Quốc hội)
Tạo động lực mới cho sự phát triển ngành Đường sắt
Theo Tờ trình về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi), mục tiêu xây dựng dự án Luật là nhằm tiếp tục thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về chính sách phát triển đường sắt; khắc phục những tồn tại, bất cập về thể chế, tạo động lực mới cho sự phát triển của ngành Đường sắt, thúc đẩy tính cạnh tranh của phương thức vận tải đường sắt, phục vụ nhu cầu đi lại của nhân dân.
Dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) được sắp xếp, bố cục lại gồm 08 Chương, 70 Điều; giảm 02 Chương, 17 Điều so với Luật Đường sắt 2017.
Trong đó, Dự án Luật được xây dựng trên 5 quan điểm chỉ đạo, đó là: Tiếp tục thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng về hoàn thiện thể chế, xây dựng chính sách phát triển đường sắt, phù hợp với chỉ đạo của Tổng Bí thư tại Phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV và các văn bản chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội về đổi mới tư duy xây dựng pháp luật.
Đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, đồng bộ thống nhất của hệ thống pháp luật, tính tương thích với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên và tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế tốt; kế thừa những quy định còn phù hợp của Luật Đường sắt 2017, sửa đổi, bổ sung các nội dung không phù hợp và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong hoạt động đường sắt; huy động tối đa nguồn lực phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt…
Mở rộng huy động nguồn vốn xã hội đầu tư cho đường sắt
Thảo luận tại Phiên họp, các đại biểu cơ bản đồng tình và đánh giá cao dự án luật mà Chính phủ đã chuẩn bị và trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Dự thảo Luật đã bám sát tinh thần cải cách thủ tục hành chính, cơ bản đảm bảo tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật; phân cấp, phân quyền…
Trước đó (ngày 6/3), tại Phiên thẩm tra sơ bộ dự án Luật Đường sắt (sửa đổi), các đại biểu Quốc hội đề xuất mở rộng huy động nguồn vốn xã hội đầu tư cho đường sắt thông qua xác lập khung pháp lý thuận lợi cho hình thức đối tác công tư (PPP) trong lĩnh vực đường sắt.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi cho biết, Thường trực Ủy ban tán thành với sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Đường sắt với những lý do như đã được nêu trong Tờ trình của Chính phủ.
Thường trực Ủy ban cũng cho rằng, Cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, nghiên cứu thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, chính sách của Đảng, trong đó đảm bảo dự thảo Luật và các văn bản kèm theo tuân thủ đúng và đầy đủ Quy định 178-QĐ/TW của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật; rà soát dự thảo Luật để đảm bảo Luật chỉ quy định những nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội, không “luật hóa” các quy định của Nghị quyết cơ chế đặc thù hay Nghị định, Thông tư trong lĩnh vực đường sắt. Đồng thời, tiếp tục rà soát, đối chiếu các quy định của dự thảo Luật với các luật có liên quan để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật; tham chiếu quy định của các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
Ảnh minh họa.
Bổ sung quy định trách nhiệm của các chủ thể trong đầu tư đường sắt
Về quản lý, khai thác kết cấu hạ tầng đường sắt, theo Tờ trình của Chính phủ, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định rõ trách nhiệm của các chủ thể trong việc đầu tư xây dựng công trình đường sắt quốc gia, đường sắt địa phương, đường sắt chuyên dùng và công trình hạ tầng kỹ thuật đấu nối với công trình đường sắt... Việc bổ sung các quy định này sẽ tạo cơ sở pháp lý cho đầu tư kết cấu hạ tầng đường sắt.
Tại dự thảo Luật cũng sửa đổi, bổ sung quy định tổ chức được giao quản lý tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt do Nhà nước đầu tư tổ chức thực hiện quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt để tháo gỡ vướng mắc tồn tại nhiều năm nay đối với việc giao tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia cho Tổng công ty Đường sắt Việt Nam.
Liên quan đến nội dung này, Thường trực Ủy ban đề nghị làm rõ hơn về cơ chế phối hợp giữa các cơ quan quản lý khi triển khai các dự án lớn, đặc biệt là những dự án đường sắt liên vùng hoặc sử dụng các công nghệ mới được quy định tại khoản 2 Điều 20 dự thảo Luật; làm rõ trường hợp không phải đầu tư công, đầu tư theo hình thức PPP sẽ được thực hiện như thế. Đồng thời, cần có cơ chế kiểm tra và giám sát xuyên suốt từ cấp quốc gia đến cấp địa phương để đảm bảo tính đồng bộ và hiệu quả trong các dự án đầu tư.
Đối với chính sách của Nhà nước về phát triển đường sắt (Điều 5) và ưu đãi, hỗ trợ trong hoạt động đường sắt (Điều 6), Thường trực Ủy ban đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ việc cụ thể hóa các chính sách quy định tại Điều này trong dự thảo Luật hoặc các luật khác có liên quan.
Đối với ưu đãi, hỗ trợ trong hoạt động đường sắt (Điều 6), đề nghị cần có đánh giá tác động cụ thể để đảm bảo tính khả thi và công bằng trong áp dụng chính sách ưu đãi…
Tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương
Cho ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, Luật (sửa đổi) lần này cần được thiết kế ngắn gọn, súc tích, tập trung vào các chính sách đột phá để tạo ra sự bứt phá cho ngành Đường sắt. Cần nghiên cứu kỹ lưỡng để Luật (sửa đổi) thực sự mang lại hiệu quả, khắc phục những hạn chế của luật cũ, tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển của ngành Đường sắt Việt Nam…
Bên cạnh đó, cần làm rõ nguyên nhân dẫn đến sự chậm phát triển của đường sắt Việt Nam, bao gồm việc chưa quan tâm đúng mức, thiếu nguồn kinh phí đầu tư, hoặc sự tập trung chủ yếu vào giao thông đường bộ và hàng không.
Cũng theo Chủ tịch Trần Thanh Mẫn, Luật (sửa đổi) cần tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương trong quản lý đường sắt, đồng thời đảm bảo tính thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành, đặc biệt là Luật Đất đai, Luật Quy hoạch và Luật Đầu tư công. Cần loại bỏ những điều khoản không thuộc thẩm quyền của Quốc hội mà thuộc về Chính phủ hoặc Bộ Xây dựng, nhằm tránh sự chồng chéo và mâu thuẫn…
Linh Đan