Tăng nguồn lực cho thị trường vốn từ quỹ hưu trí

một giờ trướcBài gốc

PV: Đề án “Tái cấu trúc nhà đầu tư và phát triển ngành quỹ đầu tư chứng khoán” được Bộ Tài chính phê duyệt, được xem là bước đi quan trọng hướng tới cơ cấu nhà đầu tư cân bằng, trong đó quỹ hưu trí là một trọng tâm phát triển. Theo bà, thông điệp lớn nhất mà Đề án gửi tới thị trường là gì?

Bà Lương Thị Mỹ Hạnh

Bà Lương Thị Mỹ Hạnh: Đề án “Tái cấu trúc nhà đầu tư và phát triển ngành quỹ đầu tư chứng khoán” tạo ra kỳ vọng mới cho ngành quản lý quỹ, đặc biệt là quỹ hưu trí, khi truyền đi thông điệp rõ ràng về định hướng dài hạn của thị trường vốn Việt Nam. Mục tiêu xây dựng cấu trúc nhà đầu tư cân bằng hơn cho thấy nỗ lực giảm phụ thuộc vào dòng vốn ngắn hạn và tăng vai trò của vốn trung - dài hạn trong giai đoạn phát triển kinh tế đòi hỏi nhiều nguồn lực hơn.

Đáng chú ý, Đề án đặt mục tiêu nâng tỷ trọng giao dịch của nhà đầu tư tổ chức lên 30 - 40% và phát triển khoảng 500 quỹ với giá trị tài sản ròng (NAV) tương đương 5% GDP vào năm 2030. So với thực tế hiện nay (toàn thị trường có khoảng 100 quỹ với quy mô xấp xỉ 1% GDP sau 20 năm hình thành), mục tiêu đặt ra trong Đề án là bước tiến đầy tham vọng, phản ánh rõ quyết tâm chính sách.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, quỹ hưu trí đóng vai trò nền tảng trong cấu trúc nhà đầu tư. Tại Australia, với dân số khoảng 27,5 triệu người, sở hữu hệ thống Superannuation trị giá hơn 4.330 tỷ USD, tương đương 145% GDP. Các ưu đãi thuế và tính kỷ luật trong đóng góp dài hạn giúp hệ thống này trở thành lực cầu ổn định của thị trường vốn, đồng thời tham gia đầu tư vào cơ sở hạ tầng nội địa, mang lại lợi tức bền vững cho người tham gia.

Tại Việt Nam, dù khuôn khổ pháp lý cho quỹ hưu trí tự nguyện có từ năm 2016, song các quỹ chỉ thực sự vận hành từ năm 2021. Đến cuối năm 2024, mới có 7 quỹ với tổng tài sản khoảng 1.549 tỷ đồng và hơn 24.000 người tham gia - con số còn rất nhỏ so với quy mô dân số trên 100 triệu người. Vì vậy, việc đưa quỹ hưu trí vào trọng tâm tái cấu trúc thị trường vốn được xem là phù hợp và cần thiết, nhất là trong bối cảnh nhu cầu vốn dài hạn và ổn định của nền kinh tế ngày càng gia tăng.

Quỹ hưu trí đóng vai trò nền tảng trong cấu trúc nhà đầu tư. Ảnh tư liệu

PV: Việc thúc đẩy quỹ hưu trí tự nguyện tham gia thị trường chứng khoán được coi là giải pháp quan trọng để gia tăng tỷ trọng nhà đầu tư tổ chức. Điều này sẽ tác động tới tính ổn định và chiều sâu của thị trường trong trung và dài hạn như thế nào, thưa bà?

Bà Lương Thị Mỹ Hạnh: Sự tham gia của các quỹ hưu trí - nhóm nhà đầu tư dài hạn và quy mô lớn - sẽ giúp thị trường bền vững hơn nhờ giảm phụ thuộc vào dòng vốn ngắn hạn và hạn chế tác động từ biến động tâm lý của nhà đầu tư nhỏ lẻ. Với cấu trúc vốn ổn định và tầm nhìn dài hạn, quỹ hưu trí có thể trở thành nguồn lực quan trọng cho nền kinh tế, đặc biệt khi Việt Nam đang bước vào giai đoạn tăng tốc đầu tư hạ tầng với nhiều dự án quy mô lớn.

Quỹ hưu trí quy mô lớn trở thành lực cầu giúp thị trường giảm sốc

Theo bà Lương Thị Mỹ Hạnh, kinh nghiệm tại Australia cho thấy, các quỹ hưu trí nhờ có quy mô lớn có thể đóng vai trò lực cầu quan trọng khi thị trường giảm mạnh, qua đó hạn chế mức độ trầm sâu của các cú sốc. Bên cạnh yếu tố ổn định, sự phát triển của các quỹ tiết kiệm hưu trí Super tại Australia còn bổ sung dòng vốn dài hạn cho thị trường, giúp doanh nghiệp giảm chi phí huy động và tạo nền tảng cho sự mở rộng bền vững của thị trường vốn.

Đây là những lĩnh vực mà tín dụng ngân hàng khó đáp ứng, do yêu cầu kỳ hạn vốn dài, trong khi quỹ hưu trí lại có khả năng đồng hành theo chu kỳ dự án. Nhiều quốc gia đã tận dụng nguồn vốn từ quỹ hưu trí để tài trợ cho hạ tầng, qua đó giảm phụ thuộc vào vay nợ nước ngoài và tăng hiệu quả huy động nguồn lực trong nước.

Không chỉ tạo nguồn vốn dài hạn, quỹ hưu trí còn góp phần giảm biến động thị trường. Đặc điểm đầu tư theo chiến lược dài hạn khiến họ không phản ứng mạnh trước các diễn biến ngắn hạn, giúp thị trường phát triển theo chiều sâu thay vì bị chi phối bởi giao dịch mang tính đầu cơ. Với tính chất “vốn dài hạn”, các quỹ này thường giữ vị thế khi thị trường biến động, qua đó hỗ trợ thanh khoản và hạn chế tình trạng bán tháo.

Với Việt Nam, việc nâng tỷ trọng quỹ hưu trí sẽ đem lại lợi ích kép: ổn định hơn trong ngắn hạn và sâu, bền vững hơn trong trung - dài hạn, qua đó tạo điều kiện để thị trường chứng khoán từng bước đảm nhận vai trò kênh dẫn vốn chủ lực của nền kinh tế.

PV: Trong bối cảnh nguồn vốn ngắn hạn vẫn chiếm ưu thế, việc phát triển quỹ hưu trí được kỳ vọng tạo nền tảng vốn dài hạn cho nền kinh tế. Theo bà, cần những điều kiện gì để dòng vốn này phát huy hiệu quả?

Bà Lương Thị Mỹ Hạnh: Để quỹ hưu trí trở thành nền tảng vốn dài hạn, trước hết cần tháo gỡ các rào cản chính sách và tạo đủ động lực khuyến khích. Một điều kiện quan trọng là ưu đãi thuế phải đủ hấp dẫn. Quy định "mức đóng vào quỹ hưu trí tự nguyện, mua bảo hiểm hưu trí tự nguyện được trừ ra khỏi thu nhập chịu thuế theo thực tế phát sinh nhưng tối đa không quá 1 triệu đồng/tháng đối với người lao động tham gia các sản phẩm hưu trí tự nguyện" hiện không còn phù hợp trong bối cảnh thu nhập và chi phí sinh hoạt tăng mạnh.

Theo tôi, khi Luật Thuế thu nhập cá nhân được sửa đổi, mức ưu đãi nên linh hoạt hơn, tối thiểu tương đương mức đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc để người lao động có động lực tiết kiệm dài hạn, giống cách nhiều quốc gia tận dụng chính sách thuế để phát triển mạnh quỹ hưu trí.

Bên cạnh đó, chính sách đầu tư cần cởi mở hơn. Quy định phải đầu tư tối thiểu 50% vào trái phiếu chính phủ khiến danh mục an toàn, nhưng lợi suất thấp, trong khi ưu đãi thuế hạn chế khiến mức độ hấp dẫn tổng thể chưa đủ mạnh. Nới rộng biên đầu tư sẽ giúp quỹ nắm bắt tốt hơn diễn biến thị trường vốn và cải thiện khả năng tăng trưởng tài sản cho người tham gia.

Ngoài ra, cần nâng cao nhận thức của doanh nghiệp và người lao động về quỹ hưu trí. Hiện số doanh nghiệp tham gia còn ít, trong khi hiểu biết về lợi ích thuế, an sinh và tích lũy dài hạn chưa đồng đều. Các chương trình truyền thông rõ ràng và rộng rãi sẽ giúp doanh nghiệp và người lao động nhìn thấy lợi ích thực chất, từ đó mở rộng dòng tiền vào quỹ hưu trí.

PV: Xin cảm ơn bà!

Dòng vốn hưu trí làm sâu thị trường vốn

Bà Trịnh Quỳnh Giao - Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Quản lý quỹ PVI nhấn mạnh, quỹ hưu trí được xem là một cấu phần quan trọng trong quá trình tái cấu trúc nhà đầu tư. Việc dịch chuyển dòng tiền nhàn rỗi từ ngắn hạn sang các sản phẩm quỹ theo mục tiêu, trong đó có quỹ hưu trí, sẽ góp phần giảm hành vi bầy đàn, nâng kỷ luật đầu tư của hộ gia đình và giảm tính chu kỳ của thị trường. Bên cạnh đó, sự phát triển của quỹ hưu trí cùng các sản phẩm quỹ mới sẽ làm sâu thị trường, tăng thanh khoản có chất lượng và hỗ trợ hình thành cấu trúc vốn bền vững hơn cho giai đoạn 2025 - 2035.

Thu Hương

Nguồn Thời báo Tài chính : https://thoibaotaichinhvietnam.vn/tang-nguon-luc-cho-thi-truong-von-tu-quy-huu-tri-187461-187461.html