Tăng thuế thuốc lá: Nhiệm vụ cấp thiết để bảo vệ sức khỏe người dân

3 giờ trướcBài gốc

Thuốc lá không chỉ là vấn đề sức khỏe mà còn là gánh nặng quốc gia.

Thuốc lá hiện gây ra thiệt hại kinh tế khoảng 108.000 tỷ đồng mỗi năm – tương đương 1,1% GDP quốc gia. Con số này bao gồm chi phí y tế trực tiếp cho điều trị các bệnh do thuốc lá gây nên, tổn thất năng suất lao động, cũng như chi phí vô hình do tử vong sớm. Trong khi đó, nguồn thu từ thuế thuốc lá mới chỉ đạt khoảng 20.000 tỷ đồng, chưa bằng 1/5 mức thiệt hại. Đây là một nghịch lý khi xã hội đang phải trả giá quá đắt cho một sản phẩm độc hại, trong khi công cụ hữu hiệu nhất để kiểm soát – chính sách thuế – vẫn chưa được áp dụng ở mức tối ưu.

Hiện giá thuốc lá tại Việt Nam thuộc nhóm rẻ nhất khu vực ASEAN, khiến sản phẩm này dễ dàng tiếp cận với thanh thiếu niên và nhóm dân cư thu nhập thấp. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến nghị thuế thuốc lá phải chiếm ít nhất 75% giá bán lẻ, trong khi tại Việt Nam mới chỉ đạt khoảng 36–38%. Chính mức giá rẻ bất thường này đã làm suy yếu mọi nỗ lực giảm tỷ lệ hút thuốc trong nhiều năm qua.

Tháng 6/2025, Quốc hội Việt Nam đã thông qua những sửa đổi quan trọng đối với Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, bổ sung thuế tuyệt đối bên cạnh thuế tỷ lệ, đồng thời xây dựng lộ trình tăng thuế hằng năm từ 2027 đến 2031. Theo mô hình TaXSim của WHO, cải cách này sẽ giúp 2,1 triệu người bỏ hoặc không hút thuốc, ngăn ngừa 700.000 ca tử vong sớm và mang lại thêm 24.000 tỷ đồng mỗi năm cho ngân sách quốc gia vào năm 2031. Khoản thu này có thể tái đầu tư cho y tế, giáo dục và các chương trình phát triển bền vững.

Các chuyên gia quốc tế và trong nước đều khẳng định tăng thuế là “cú huých” hiệu quả nhất để thay đổi hành vi tiêu dùng.

Thạc sỹ Nguyễn Thị An, Giám đốc Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam, tăng thuế là công cụ chính sách hữu hiệu bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Bên cạnh thuế, công tác truyền thông với hàng ngàn bài viết, phóng sự, tọa đàm, infographic... đã đóng vai trò then chốt trong nâng cao nhận thức xã hội về tác hại thuốc lá.

GS. Nguyễn Anh Trí, Đại biểu Quốc hội TP.Hà Nội, cũng nhấn mạnh rằng đây là thời điểm cần quyết tâm chính trị cao để từ bỏ sản phẩm độc hại, hướng người dân sang những ngành nghề nông nghiệp, kinh tế có giá trị lớn hơn.

WHO, Ngân hàng Thế giới và nhiều chuyên gia coi thuế thuốc lá là công cụ y tế công cộng hiệu quả nhất, với chi phí thấp nhất. Chỉ cần tăng giá 10% đã có thể giảm tiêu thụ 4–5%, đặc biệt trong nhóm thanh thiếu niên và người nghèo. Chính sách này không chỉ giảm gánh nặng y tế, mà còn trực tiếp củng cố ngân sách quốc gia.

Đáng chú ý, tăng thuế thuốc lá còn mang lại lợi ích kép cho môi trường và công bằng xã hội. Quá trình sản xuất thuốc lá tiêu tốn nhiều tài nguyên đất, nước, hóa chất và thải ra lượng lớn rác khó phân hủy. Bằng việc giảm sản xuất và tiêu dùng thuốc lá, gánh nặng môi trường cũng sẽ được giảm thiểu. Đồng thời, việc tăng giá thuốc lá sẽ tạo “rào cản tài chính” ngăn nhóm dễ tổn thương, đặc biệt là giới trẻ và người nghèo, trở thành nạn nhân mới của khói thuốc.

Tăng thuế thuốc lá vì vậy không thể trì hoãn, không thể chần chừ. Đây không chỉ là biện pháp tài chính đơn thuần mà là chính sách chiến lược, mang tính sống còn để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm thiểu gánh nặng bệnh tật và thúc đẩy phát triển bền vững. Như TS.Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam, khẳng định: “Thuế thuốc lá chính là ‘vaccine’ bảo vệ thế hệ trẻ, ngăn chặn họ trở thành nạn nhân suốt đời của các bệnh tật do thuốc lá gây ra.”

Việt Nam đã có những bước đi tiên phong với lệnh cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và cải cách thuế thuốc lá. Đây là cơ hội lớn để khẳng định cam kết bảo vệ sức khỏe nhân dân và để lại một di sản bền vững cho các thế hệ tương lai – những con người khỏe mạnh hơn, những gia đình vững vàng hơn và một quốc gia phát triển mạnh mẽ hơn.

Đức Trân

Nguồn Đại Đoàn Kết : https://daidoanket.vn/tang-thue-thuoc-la-nhiem-vu-cap-thiet-de-bao-ve-suc-khoe-nguoi-dan.html