Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương chủ trì buổi họp báo. Ảnh: Trung tâm truyền thông KHCN
Cách tiếp cận mới, chủ động đặt hàng
Lần đầu tiên trong hệ thống pháp lý Việt Nam, khái niệm “công nghệ chiến lược” được xác lập tại Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, được Quốc hội thông qua tháng 6-2025. Đây là dấu mốc mang tính bước ngoặt, tạo nền tảng pháp lý để phát triển các công nghệ cốt lõi, có tiềm năng tạo đột phá tăng trưởng và giải các bài toán lớn của quốc gia.
Ông Hoàng Anh Tú, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ. Ảnh: Trung tâm truyền thông KHCN
Theo ông Hoàng Anh Tú, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ đang tích cực triển khai Danh mục công nghệ và sản phẩm công nghệ chiến lược vừa được Thủ tướng Chính phủ ban hành. Một trong những điểm nổi bật là sự thay đổi cách tiếp cận: Từ việc các nhà khoa học đề xuất nhiệm vụ, nay Bộ Khoa học và Công nghệ trực tiếp “đặt hàng” các đề tài nghiên cứu từ các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp. Đến nay, đã có 38 đơn vị được Bộ chủ động làm việc để đặt hàng phát triển công nghệ chiến lược.
Bộ cũng đang xác định từ 1-3 sản phẩm chiến lược có tính cấp thiết, khả năng thành công cao để triển khai thí điểm trong tháng 8. Đây sẽ là những sản phẩm mẫu, có tính lan tỏa, có sự tham gia tích cực từ doanh nghiệp, hướng đến mục tiêu cuối cùng là thương mại hóa, đưa kết quả nghiên cứu ra thị trường.
Đáng chú ý, Bộ Khoa học và Công nghệ đang trình Thủ tướng phê duyệt Đề án quốc gia phát triển công nghệ chiến lược đến năm 2030, tầm nhìn 2035, với 11 chương trình thành phần tương ứng 11 nhóm công nghệ trọng điểm, như: Trí tuệ nhân tạo, công nghệ lượng tử, vật liệu mới, công nghệ sinh học… Mỗi chương trình sẽ do một bộ, ngành chủ trì triển khai.
Bên cạnh đó, các giải pháp hỗ trợ đồng bộ cũng đang được triển khai: Từ tái cơ cấu Quỹ Nafosted để cấp kinh phí linh hoạt hơn, xây dựng các trung tâm nghiên cứu trọng điểm, thành lập các cụm công nghệ chiến lược theo vùng, đến phát triển chương trình truyền thông quốc gia đưa sản phẩm “Make in Vietnam” ra thế giới.
Quyết liệt, linh hoạt và vượt khung
Bên cạnh công nghệ chiến lược, công tác thu hút và trọng dụng nhân tài được xác định là yếu tố then chốt, mang tính quyết định thành công của các chương trình khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Ông Mai Ánh Hồng, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ. Ảnh: Trung tâm truyền thông KHCN
Theo Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ Mai Ánh Hồng, hiện Bộ Khoa học và Công nghệ đang xây dựng và dự kiến trình Chính phủ trong tháng 9-2025 Đề án Phát triển, trọng dụng nhân tài, nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đề án sẽ cụ thể hóa các chính sách mới trong Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, cùng với Luật Công nghiệp công nghệ số.
Đáng chú ý, các chính sách mới không chỉ dừng lại ở ưu đãi tài chính, như: Vượt khung lương, cấp nhà ở, điều kiện làm việc đặc biệt… mà còn hướng đến cải thiện môi trường nghiên cứu toàn diện: Từ nâng cấp phòng thí nghiệm, tăng quyền tự chủ cho các nhà khoa học, đến tăng cường hợp tác giữa nghiên cứu và doanh nghiệp, mở rộng cơ hội phát triển nghề nghiệp.
Thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, Bộ Khoa học và Công nghệ đang phối hợp cùng Bộ Nội vụ và các bộ, ngành liên quan triển khai khẩn trương cơ chế đãi ngộ đặc biệt để thu hút ít nhất 100 chuyên gia hàng đầu về nước làm việc ngay trong tháng 8-2025. Đây là bước đi thể hiện quyết tâm chính trị cao của Đảng và Nhà nước trong xây dựng đội ngũ tinh hoa cho quốc gia.
Các nhiệm vụ trọng tâm trong tháng 8
Toàn cảnh buổi họp báo . Ảnh: Trung tâm truyền thông KHCN
Tháng 7 vừa qua, Bộ Khoa học và Công nghệ ghi nhận tổng doanh thu toàn ngành đạt gần 499 tỷ đồng, tăng hơn 22% so với cùng kỳ năm trước; đóng góp hơn 107 nghìn tỷ đồng vào GDP quốc gia. Nhiều chỉ số phát triển ngành có bước tăng trưởng ấn tượng: Tỷ lệ hồ sơ trực tuyến toàn trình đạt 39,85% (tăng 4,24%), tốc độ mạng di động đứng thứ 19 thế giới, tổng giao dịch dữ liệu quốc gia đạt 3,3 tỷ lượt…
Trong tháng 8, bên cạnh việc xây dựng đồng loạt 4 dự án luật và 16 dự thảo nghị định hướng dẫn thi hành, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ trình Chính phủ Chương trình quốc gia phát triển công nghệ và công nghiệp chiến lược, và các đề án lớn liên quan đến mạng quan trắc phóng xạ môi trường, trí tuệ nhân tạo, mạng truyền số liệu tập trung…
Bộ cũng xác định rõ định hướng phát triển ngành: Tập trung hình thành các doanh nghiệp công nghệ chiến lược quy mô lớn; hỗ trợ doanh nghiệp công nghệ số vươn ra toàn cầu; tiếp tục triển khai Nghị quyết số 57/NQ-TƯ của Bộ Chính trị về đột phá khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia…
Thu Hằng