Hoa lan Hồ Điệp được chăm sóc trong khu nhà kính rộng 2.000m2
Buổi sáng ở Đông Tiến luôn bắt đầu bằng tiếng máy chạy đều trong khu nhà màng mới, nơi ánh nắng lọc qua lớp mái trong suốt, trải lên những luống dưa vàng căng mọng. Ít ai ngờ, nơi từng chỉ có những thửa ruộng nhỏ lẻ nay đã trở thành trung tâm sản xuất nông nghiệp công nghệ cao. Người đứng sau sự thay đổi ấy là ông Nguyễn Xuân Thiên – người từng trăn trở với câu hỏi rất cũ nhưng lại mở ra hướng rất mới: “Nếu cứ làm như cũ, nông dân biết bao giờ thoát cảnh được mùa mất giá?”.
Câu hỏi ấy theo ông suốt năm 2012, thời điểm phần lớn nông dân còn quen với lối canh tác thủ công. Trong khi nhiều người còn thận trọng, ông Thiên cùng sáu thành viên quyết định thành lập Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Đông Tiến. Những ngày đầu, cả nhóm rong ruổi trên đồng để vận hành máy gặt, máy cấy, máy làm đất, rồi làm mạ khay cho hơn 60ha. Những thửa ruộng vốn phụ thuộc vào sức người giờ chuyển mình theo nhịp hoạt động của cơ giới.
Sự thay đổi đến rất rõ. Chi phí sản xuất lúa giảm 5–6 triệu đồng/ha; còn lợi nhuận thì tăng thêm 7–8 triệu đồng/ha. Người dân hồ hởi, còn ông Thiên thì tin rằng mình đi đúng đường. “Khi thấy lợi ích trước mắt, ai cũng mạnh dạn thử”, ông kể lại, nụ cười hiền như chính cách ông bắt đầu mọi chuyện.
Ông Nguyễn Xuân Thiên chia sẻ về hành trình khởi nghiệp
Nhưng cơ giới hóa mới chỉ là bước khởi động. Khi nhiều hộ còn mải lo vụ tới, ông Thiên đã nghĩ xa hơn: muốn bền vững thì phải thay đổi cách nghĩ về nông nghiệp. Không chỉ là trồng cây, nuôi con – mà phải là kinh tế, là trách nhiệm với môi trường, là cách làm ra sản phẩm sạch, có nguồn gốc, có đầu ra ổn định.
Ba năm sau, ông Thiên mạnh dạn mở rộng quy mô, thành lập Công ty Thiên Trường 36 với vốn điều lệ 5 tỷ đồng và 11 thành viên.
Vậy là công ty tiếp tục đầu tư: 20.000m2 nhà màng dựng lên, 2.000m2 trồng lan Hồ Điệp được chăm bằng hệ thống tự động. Những giống cây như dưa vàng Kim Hoàng hậu, dưa chuột baby, cà chua và rau ăn lá được trồng theo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ, OCOP 3 sao. Mỗi luống rau, mỗi cây dưa đều được theo dõi bằng quy trình kỹ thuật rõ ràng.
Ở Đông Tiến, rơm rạ không còn bị đốt – thứ vốn tạo nên khói mù trong chiều đông mà được xử lý thành phân hữu cơ. Các phụ phẩm được tái sử dụng, đất đai được cải tạo, chi phí giảm đáng kể. “Đó là cách chúng tôi tạo cho đất một vòng đời mới”, ông Thiên nói. “Nông nghiệp tuần hoàn không chỉ là kỹ thuật, nó là cách sống với tự nhiên cho tử tế”.
Năm 2020, sản phẩm dưa vàng của công ty được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao.
Trong nhà màng, không khí lúc nào cũng nhộn nhịp. Người làm công, người kỹ thuật, người thu hoạch – mọi thứ vận hành như một dây chuyền có kỷ luật. Nhờ ký kết với siêu thị, nhà hàng và chuỗi thực phẩm sạch, nông sản của công ty không còn cảnh “được mùa rớt giá”. Cũng nhờ vậy, thương hiệu Đông Tiến hiện diện tại nhiều điểm bán trong và ngoài tỉnh.
Mỗi năm, doanh nghiệp đưa ra thị trường 120 tấn dưa vàng Kim Hoàng hậu, 70 tấn dưa chuột baby và rau ăn lá, 60 tấn cà chua. Vào dịp tết, hàng vạn chậu lan Hồ Điệp rực rỡ được chuyển tới khách hàng. Sau khi trừ chi phí, HTX thu lãi 2,5–3 tỷ đồng/năm, tạo việc làm ổn định cho hàng chục lao động – trong đó có không ít người từng gặp khó khăn, nay đã có cuộc sống tốt hơn.
Với ông Thiên, công ty không chỉ là nơi làm việc mà còn là “ngôi nhà chung”. Ở đó, mỗi thành viên đều được khuyến khích học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm và mạnh dạn thử nghiệm cái mới. Ông còn thường xuyên đi chia sẻ mô hình cho thanh niên khởi nghiệp, cho các HTX muốn thay đổi cách làm ăn.
Bảng điều khiển tự động giúp cân bằng nhiệt độ và độ ẩm trong khu nhà trồng lan hồ điệp.
Những nỗ lực ấy được ghi nhận bằng Bằng khen của Trung ương Hội Nông dân Việt Nam và UBND Thanh Hóa, danh hiệu hợp tác xã tiêu biểu, nông dân sản xuất – kinh doanh giỏi toàn quốc. Nhưng điều khiến ông tự hào nhất lại giản dị: “Khi người tiêu dùng tin vào sản phẩm của mình, đó mới là phần thưởng lớn nhất”.
Đông Tiến hôm nay không còn là vùng sản xuất nhỏ lẻ như mười năm trước. Công ty đang tiếp tục mở rộng vùng trồng, chuẩn hóa quy trình VietGAP, GlobalGAP, tiến tới đăng ký mã số vùng trồng để xuất khẩu. Mô hình nông nghiệp tuần hoàn được đẩy mạnh; năng lượng tái tạo và sản xuất xanh được đưa vào kế hoạch dài hạn.
Giữa cánh đồng đã đổi sắc màu nhờ công nghệ, ông Nguyễn Xuân Thiên vẫn đi chậm rãi như thuở đầu tiên – chắc chắn, kỹ càng và không ngừng tìm cái mới. Câu chuyện của ông trở thành hình ảnh của những người nông dân thời 4.0: biết thay đổi để đi xa, biết bền bỉ để thành công, và biết làm giàu ngay trên chính mảnh đất mình gắn bó.
Nguyễn Thuấn