Chưa phân cấp rõ ràng trong tuyển dụng
Theo Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục (Bộ Giáo dục Đào tạo - GDĐT), khảo sát nhanh của Bộ trên số liệu khoảng 1.000 công chức đã được bố trí về làm việc tại Phòng Văn hóa - Xã hội tại cấp xã, được giao phụ trách lĩnh vực giáo dục cho thấy, có 302 công chức giáo dục cấp xã được khảo sát không có chuyên môn liên quan tới giáo dục.
Một giờ học chính khóa của cô và trò Trường THCS Chu Văn An (quận Tây Hồ, Hà Nội). Ảnh: Nguyễn Hoài.
Trong số này có nhiều cán bộ quản lý giáo dục cấp xã có chuyên môn ở những ngành không liên quan. Đây cũng là phản ánh từ nhiều địa phương. Khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, số cán bộ quản lý giáo dục cấp xã có chuyên môn hoặc có kinh nghiệm công tác trong ngành giáo dục trước đó còn ít. Một số xã phải bố trí cán bộ phụ trách giáo dục là người không có chuyên môn sư phạm.
Ông Nguyễn Văn Hiếu - Giám đốc Sở GDĐT TPHCM cho biết, ngành Giáo dục thành phố đang gặp khó khăn do chưa phân cấp rõ ràng trong tuyển dụng. Nếu việc này không rõ ràng, khi sử dụng, điều động, luân chuyển nhà giáo từ phường, xã này sang phường, xã khác sẽ là vấn đề khó khăn trong thời gian tới.
Theo ông Đinh Ngọc Sơn - Phó Giám đốc Sở GDĐT Quảng Ninh, hiện hơn một nửa phòng văn hóa xã hội của các xã sau sáp nhập không có người thuộc lĩnh vực giáo dục để tham mưu ý kiến về giáo dục trên địa bàn. Vì vậy, địa phương gặp khó trong việc điều động, luân chuyển giáo viên.
Phân bổ hợp lý biên chế, đúng người đúng việc
Khi chuyển giao nhiệm vụ giáo dục về cấp xã, TS Hoàng Ngọc Vinh - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp, Bộ GDĐT nhìn nhận, nếu vẫn giữ mô hình hành chính như cũ, “thu nhỏ” phòng GDĐT về xã thì không tránh khỏi sẽ quá tải. Vấn đề không chỉ ở số lượng công việc, mà còn ở chất lượng nhân lực và phương thức vận hành.
Để tháo gỡ điểm nghẽn trên, TS Hoàng Ngọc Vinh cho rằng, cần chuyển sang mô hình quản lý dựa trên nhà trường, tức là trao quyền thực chất cho hiệu trưởng. UBND xã không nên làm thay, mà đóng vai trò giám sát, điều phối, nguồn lực theo quy định. Đây là cách nhiều nước đã làm, quản trị tập trung vào trường học, tăng cường tính chủ động nhà trường chính quyền địa phương hỗ trợ và chịu trách nhiệm phần khung.
Tuy nhiên, theo TS Hoàng Ngọc Vinh, việc trao quyền cho hiệu trưởng không có nghĩa là buông lỏng. Điều quan trọng là phải đi kèm với khung năng lực cho hiệu trưởng, hệ thống báo cáo minh bạch, cơ chế giám sát chuyên môn theo cụm trường hoặc hội đồng giáo dục xã.
Nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về giáo dục sau hơn một tháng sáp nhập, vận hành chính quyền 2 cấp, mới đây, Bộ GDĐT đã ban hành văn bản hướng dẫn gửi các tỉnh, thành phố thực hiện trước thềm năm học mới 2025-2026.
Bộ GDĐT đề nghị UBND cấp tỉnh xem xét, phân bổ hợp lý biên chế công chức ở cấp tỉnh, cấp xã đảm bảo đủ số lượng, chất lượng, đúng người đúng việc.
Địa phương có giải pháp phù hợp huy động các công chức đã từng công tác tại phòng GDĐT trước đây hoặc tiếp nhận, biệt phái cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên các cấp có chuyên môn, kinh nghiệm phù hợp để bố trí phụ trách lĩnh vực GDĐT cấp xã nếu đủ điều kiện.
Bộ GDĐT cũng đề nghị UBND các tỉnh thành xem xét, giao sở GDĐT chủ trì thực hiện việc tuyển dụng, tiếp nhận, điều động, biệt phái, thuyên chuyển giáo viên, nhân viên trong các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh.
Chủ tịch UBND cấp xã chỉ thực hiện công tác tuyển dụng, sử dụng viên chức nếu được phân cấp. Điều này thực hiện theo đúng quy định, giúp giải quyết vướng mắc sau khi sáp nhập.
Để bảo đảm bố trí đủ số lượng giáo viên, nhân viên trong các cơ sở giáo dục công lập, năm học 2025-2026, Bộ GDĐT đề nghị UBND cấp tỉnh giữ ổn định, đảm bảo đội ngũ giáo viên, nhân viên, người lao động trong các cơ sở giáo dục để chuẩn bị cho năm học mới.
Tiếp tục chỉ đạo thực hiện tuyển dụng giáo viên và các giải pháp bảo đảm biên chế, đội ngũ giáo viên mầm non, phổ thông theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
Nguyễn Hoài