Thiết kế chip - 'vũ khí bí mật' giúp Việt Nam vươn hạng trên bản đồ công nghệ toàn cầu

6 giờ trướcBài gốc

Tiềm năng vươn lên vị trí cao hơn trong chuỗi giá trị

Theo báo cáo “Kiến tạo tương lai bán dẫn Việt Nam: Đột phá từ nhân tài công nghệ và đổi mới sáng tạo” của Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam đang có tiềm năng vươn lên vị trí cao hơn trong chuỗi giá trị ngành bán dẫn, khởi đầu từ nền tảng vững chắc trong phân đoạn đóng gói và kiểm thử (ATP) truyền thống.

Tham vọng phát triển ngành bán dẫn đến đúng thời điểm khi Việt Nam hội tụ nhiều yếu tố thuận lợi.

Trước hết, Việt Nam đã thể hiện rõ quyết tâm chính trị. Chính phủ tích cực thu hút đầu tư bán dẫn thông qua ưu đãi thuế, trợ cấp, và đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Ngoài ra, Việt Nam có lực lượng lao động trẻ, được đào tạo với chi phí cạnh tranh: mức lương của một kỹ sư bán dẫn có kinh nghiệm tại Việt Nam chỉ bằng khoảng 50% so với Nhật Bản và khoảng 1/8 so với Mỹ.

Việt Nam đang đặt quyết tâm cao trong việc phát triển lĩnh vực chip bán dẫn

Cũng cần kể đến sự hiện diện của các "ông lớn" trong ATP như Intel với công nghệ đóng gói 3D tiên tiến (Foveros) hay Amkor cung cấp giải pháp trọn gói từ thiết kế đến kiểm thử điện tử. Việc mở rộng các nhà máy sẵn có và thu hút thêm các cơ sở mới có thể tạo ra thêm hàng chục nghìn việc làm kỹ thuật đến năm 2030, củng cố chuỗi cung ứng trong nước.

Nền tảng ATP vững chắc sẽ giúp tích lũy các bí quyết công nghiệp thiết yếu để tiến tới các hoạt động có giá trị gia tăng cao hơn như đóng gói tiên tiến.

Cơ hội thành trung tâm đóng gói tiên tiến

Đóng gói tiên tiến là phân đoạn có thâm dụng tri thức, công nghệ và vốn cao. Trao đổi với phóng viên Một Thế Giới, TS Trần Thị Ánh Nguyệt cho rằng Việt Nam đang đứng trước cơ hội trở thành một trung tâm đóng gói tiên tiến trong khu vực, tiếp nối thành công của nền tảng ATP. Tuy nhiên, để cạnh tranh trong phân đoạn này với Malaysia, Singapore hay Trung Quốc, Việt Nam cần đồng thời đầu tư mạnh mẽ vào nguồn nhân lực trình độ cao, công nghệ và cơ sở hạ tầng.

Theo bà Nguyệt, phân đoạn này đòi hỏi một đội ngũ có trình độ vừa rộng, vừa sâu, và có tính liên kết đa ngành. Tại các thị trường hàng đầu, các công ty đóng gói tiên tiến thường yêu cầu ít nhất 83% kỹ sư có trình độ đại học trở lên, một tỷ lệ cao hơn nhiều so với các công ty ATP tại Việt Nam hiện nay.

Cơ cấu ngành đào tạo cũng cần phù hợp do đây là lĩnh vực giao thoa giữa cơ khí, cơ điện tử, vật liệu, hóa học, điện tử, kỹ thuật máy tính và khoa học ứng dụng. Khoa học vật liệu và kỹ thuật hóa học ngày càng trở nên quan trọng do nhu cầu về các chất nền, chất kết dính chuyên dụng và quy trình chế tạo mới trong đóng gói hiện đại.

TS Trần Thị Ánh Nguyệt, chuyên gia kinh tế giáo dục của World Bank

Bà Nguyệt cũng cho rằng với đặc thù là phân đoạn đòi hỏi nhiều R&D vừa thâm dụng vốn và công nghệ cao, các chính sách ưu đãi đầu tư từ Chính phủ là rất quan trọng: hỗ trợ tài chính cho R&D, một phần chi phí xây dựng cơ sở hạ tầng hoặc sản xuất, mua sắm trang thiết bị hay đào tạo nâng cao trình độ nhân lực trong nước.

Nếu đáp ứng được các điều kiện này, Việt Nam hoàn toàn có thể thu hút làn sóng đầu tư mới vào lĩnh vực đóng gói tiên tiến, đồng thời khuyến khích các nhà đầu tư ATP hiện tại mở rộng và nâng cấp hoạt động tại Việt Nam.

“Đóng gói tiên tiến không chỉ nâng cao hàm lượng giá trị gia tăng trong nước của Việt Nam trên mỗi con chip mà còn thúc đẩy sự phát triển chiều sâu của ngành công nghiệp bán dẫn trong nước. Quan trọng hơn, làm chủ đóng gói tiên tiến sẽ giúp Việt Nam bắt kịp xu hướng mới nhất của ngành, qua đó củng cố vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu dành cho chip AI và các hệ thống điện toán hiệu năng cao,” bà Nguyệt nói.

Mở rộng thiết kế hậu kỳ và nhảy vọt sang thiết kế tiền kỳ

Khác với 2 phân khúc trên, thiết kế vi mạch nằm ở đỉnh chuỗi giá trị, là phân đoạn giữ vai trò trung tâm trong hoạt động đổi mới sáng tạo (ĐMST). Hiện cả nước có khoảng 40 công ty thiết kế với hơn 5.600 kỹ sư, và con số này dự kiến sẽ tăng gấp đôi trong 5 năm tới. Một số tập đoàn hàng đầu đã và đang hoạt động tại Việt Nam như Renesas (Nhật Bản), Qualcomm và Marvell (Mỹ).

Việt Nam hiện sở hữu một số lợi thế cạnh tranh quan trọng. Đó là mức lương của một kỹ sư thiết kế chip có kinh nghiệm tại Việt Nam chỉ bằng khoảng một nửa so với đồng nghiệp tại Nhật Bản và thấp hơn nhiều so với thung lũng Silicon.

Ngoài ra, các doanh nghiệp công nghệ cao trong lĩnh vực thiết kế vi mạch được hưởng ưu đãi thuế và mức thuế thu nhập doanh nghiệp ưu đãi; một số dự án R&D cụ thể có thể tiếp cận nguồn tài trợ từ ngân sách nhà nước; thông qua đào tạo tại chỗ và chương trình cố vấn, các kỹ sư trong nước đang nhanh chóng nắm bắt các phương pháp thiết kế chip tiên tiến…

Bà Nguyệt cho rằng tham vọng của Việt Nam không nên chỉ dừng ở việc cung cấp dịch vụ thiết kế hậu kỳ mà cần hướng tới tham gia sâu hơn vào thiết kế tiền kỳ - phân đoạn tạo ra tài sản trí tuệ và các sản phẩm hệ thống trên chip.

Việt Nam cần chú trọng đầu tư vào thiết kế chip

Hiện các công ty trong nước chủ yếu tập trung vào hậu kỳ - phân đoạn có giá trị gia tăng cao nhưng có thể biến động mạnh; trong khi các tiến bộ AI đang dần tự động hóa nhiều công việc hậu kỳ bằng học máy (ML), rút ngắn thời gian cho các tác vụ vốn mất nhiều tuần.

Ngược lại, thiết kế tiền kỳ vẫn chủ yếu do con người dẫn dắt và đòi hỏi trình độ chuyên môn sâu. Các vai trò như kiến trúc hệ thống, vi kiến trúc (thiết kế chức năng cấp cao), thiết kế logic và thiết kế vi mạch tương tự/hỗn hợp, hiện chưa thể tự động hóa nhờ AI. Vì vậy, nhu cầu nhân tài ở khâu thiết kế tiền kỳ vẫn tập trung vào các kỹ sư trình độ cao, thường có bằng sau đại học và kinh nghiệm nghiên cứu.

Theo bà Nguyệt: “Nếu có được đội ngũ nhân tài phù hợp, phân đoạn thiết kế của Việt Nam có thể mở rộng cả về quy mô lẫn chiều sâu, tạo ra nhiều việc làm kỹ sư lương cao hơn và thúc đầy năng lực ĐMST nội sinh. Nói cách khác, đầu tư ngay và dài hạn vào năng lực thiết kế vi mạch không chỉ mang lại lợi ích kinh tế trực tiếp mà còn góp phần định vị Việt Nam vững chắc hơn trong các thang bậc giá trị cao của chuỗi cung ứng bán dẫn, là nơi ĐMST đóng vai trò dẫn dắt”.

Lam Thanh

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/thiet-ke-chip-vu-khi-bi-mat-giup-viet-nam-vuon-hang-tren-ban-do-cong-nghe-toan-cau-238487.html