Gia đình chị Hoàng Thị Thuyên vươn lên khấm khá nhờ trồng cây thuốc lá.
Đi lên từ cây thuốc lá
Một ngày đầu tháng 11/2025, chúng tôi có mặt tại xóm Bản Luông - Nà Sa, xã Đình Phong, tỉnh Cao Bằng.
Trong khu vườn nhỏ, chị Hoàng Thị Thuyên đang miệt mài đóng bầu cây thuốc lá để chuẩn bị cho vụ mới. Gia đình chị có 8.000m2 đất trồng thuốc lá, mỗi vụ phải làm tới 15.000 bầu cây, tất cả đều làm thủ công.
Chị Thuyên chia sẻ, trước đây gia đình rất khó khăn, nhưng từ khi chuyển sang trồng thuốc lá, cuộc sống đỡ vất vả hơn nhiều.
"Mỗi năm gia đình thu khoảng 150 triệu đồng, trừ chi phí còn lãi khoảng 130 triệu đồng. Nhờ đó, gia đình tôi đã sửa lại ngôi nhà cũ, mua máy móc phục vụ sản xuất và có điều kiện lo cho con ăn học", chị Thuyên cho hay.
Cũng trồng 8.000m2 thuốc lá, gia đình ông Nông Văn Mạnh ở xóm Vò Quý, xã Nam Tuấn, nhiều năm nay đã thoát nghèo và ổn định kinh tế.
Ông cho biết gia đình sử dụng 100% giống thuốc lá chất lượng cao, áp dụng kỹ thuật trồng hàng đơn, đảm bảo đúng khoảng cách, sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật theo hướng dẫn của cán bộ chuyên môn.
Nhờ canh tác đúng kỹ thuật, cây sinh trưởng tốt, lá dày, ít sâu bệnh, cho năng suất cao. “Mỗi năm cũng thu khoảng 150 triệu đồng, cây thuốc lá gần như là nguồn thu chính của gia đình tôi", ông Mạnh cho hay.
Thời điểm này, các hộ trồng cây thuốc lá đang tỉa con giống, vào bầu.
Theo thống kê của tỉnh Cao Bằng, mỗi năm toàn tỉnh có trên 5.000ha đất canh tác thuốc lá, tập trung ở các xã Hòa An, Hà Quảng, Trùng Khánh, Nam Tuấn, Đình Phong… Riêng xã Đình Phong, vụ Đông xuân 2025 - 2026 dự kiến trồng hơn 800ha, tăng khoảng 150ha so với vụ trước.
Nông dân chủ yếu sử dụng các giống GL7, GL6, GL9, TL16, C91, D65… đã được khảo nghiệm phù hợp với thổ nhưỡng địa phương, có chất lượng tốt và khả năng chống chịu sâu bệnh khá.
Mỗi năm, người dân thường sản xuất theo mô hình “một vụ lúa, một vụ thuốc lá”. Nhờ giá trị kinh tế cao, trung bình mỗi hecta thuốc lá mang lại thu nhập khoảng 150 triệu đồng, giúp nhiều hộ dân có nguồn thu ổn định và từng bước vươn lên làm giàu.
Hỗ trợ sản xuất, bảo đảm đầu ra
Một trong những yếu tố giúp cây thuốc lá trở thành cây trồng chủ lực là nhờ sự liên kết chặt chẽ giữa nông dân - doanh nghiệp - chính quyền. Các công ty thuốc lá đầu tư vốn, cung cấp giống, vật tư nông nghiệp, chuyển giao kỹ thuật và thu mua sản phẩm ngay tại địa phương, giúp người trồng yên tâm sản xuất, không lo đầu ra.
Chính quyền các địa phương phối hợp với doanh nghiệp triển khai nhiều chính sách hỗ trợ thiết thực như: Xây mới, cải tạo lò sấy nhằm giảm chi phí nhiên liệu và nâng cao chất lượng thuốc lá sấy; hỗ trợ giống đảm bảo chất lượng; cung ứng vật tư nông nghiệp không tính lãi; đầu tư phân bón chuyên dùng theo hình thức chậm trả… Toàn bộ các khâu từ ươm cây, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh đến thu hái, sấy khô đều có cán bộ kỹ thuật hướng dẫn.
Nhờ trồng cây thuốc lá, nhiều hộ nghèo của tỉnh Cao Bằng đã thoát nghèo, nâng cao đời sống.
Nhiều địa phương đang tích cực xây dựng chuỗi giá trị sản xuất thuốc lá nguyên liệu, liên kết từ nông dân đến doanh nghiệp, đảm bảo sản phẩm được bao tiêu toàn bộ. Mô hình liên kết này giúp người dân thu nhập cao hơn so với sản xuất ngô hoặc nghệ đỏ; đồng thời chuyển đổi cách làm nông nghiệp theo hướng hàng hóa, bền vững.
Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cao Bằng đánh giá, thuốc lá đã trở thành cây trồng chủ lực, mang lại thu nhập đáng kể cho người dân, góp phần xây dựng nông thôn mới và bảo đảm an sinh xã hội, nhất là ở các vùng khó khăn, biên giới.
Để phát triển bền vững, tỉnh yêu cầu các phòng, ban chức năng tăng cường quản lý việc thu mua thuốc lá nguyên liệu, kiểm soát thị trường, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm nhằm tạo sự cạnh tranh lành mạnh; địa phương và doanh nghiệp tiếp tục hỗ trợ khoa học kỹ thuật, đầu tư vật tư, nâng cao chất lượng cây trồng và mở rộng diện tích phù hợp.
Với những hiệu quả rõ rệt từ thực tiễn, cây thuốc lá đang mở ra hướng đi mới cho nhiều hộ nông dân ở Cao Bằng. Từ những thửa ruộng nơi vùng biên, hàng trăm gia đình đã thoát nghèo và đang từng bước vươn lên làm giàu ngay trên quê hương mình.
Công Minh