Theo tờ The New York Times, trong những ngày đầu điều hành chính quyền mới, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gần như đảo ngược chính sách thân thiện đối với châu Âu kéo dài suốt 80 năm, rút lại sự ủng hộ dành cho Ukraine và có động thái thân thiện với Nga. Điều này khiến các nhà lãnh đạo châu Âu bất ngờ.
Trong bối cảnh như vậy, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron thu hút sự chú ý khi đã có loạt động thái nhằm xoay chuyển tình hình, lèo lái châu Âu theo hướng độc lập hơn.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron trong chuyến thăm Mỹ vào tháng 2. Ảnh: THE NEW YORK TIMES
Ông Macron đã đúng?
Gần đây, tổng thống Pháp dường như xuất hiện trên các mặt báo lớn ở phương Tây hàng ngày. Ông Macron đã nhiều lần tập hợp các nhà lãnh đạo châu Âu tại thủ đô Paris (Pháp) và cũng khiến nhiều người ấn tượng khi vội vã đến Mỹ và vài ngày sau đó lại đến Anh. Nhìn chung, ông Macron giờ đây trở thành tâm điểm của nỗ lực trong việc giúp châu Âu tự đứng vững trên đôi chân của mình.
Trước đây, ông Macron từng cảnh báo về vai trò của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Giờ đây, lời cảnh báo của tổng thống Pháp được mọi người xem như lời tiên tri khi ông Trump đang bày tỏ sự hoài nghi về điều khoản phòng thủ tập thể của NATO. Bên cạnh đó, lời ông Macron về việc sử dụng quân đội châu Âu để giúp duy trì hòa bình ở Ukraine – vốn bị các đồng minh hoài nghi bác bỏ cách đây không lâu vì cho là không thể – giờ đây đã trở thành một kế hoạch đang được cân nhắc.
Tương tự vậy, tầm nhìn của ông Macron về một châu Âu với "quyền tự chủ chiến lược” từng bị bác bỏ. Tuy nhiên, cuộc xung đột Ukraine và gần đây là sự đảo chiều trong quan điểm của Mỹ đang làm các nhà lãnh đạo châu Âu nhìn nhận lại quan điểm này.
"Các cuộc khủng hoảng đưa các tổng thống trở lại vị trí trung tâm" – ông Vincent Martigny, GS khoa học chính trị tại ĐH Nice (Pháp), cho biết.
Theo ông Martigny, "ông Macron là người duy nhất có thể lãnh đạo [châu Âu vào lúc này]" vì Đức hiện đang trong quá trình thành lập chính phủ mới hậu bầu cử quốc hội. Trong khi đó, Thủ tướng Anh Keir Starmer có quan điểm thân thiện với Liên minh châu Âu (EU) nhưng nước này hiện không còn nằm trong EU.
Trên thực tế, gần đây, tổng thống Pháp đã có nhiều động thái thể hiện quyết tâm giúp châu Âu "tự chủ chiến lược".
Trong tháng 3, ông Macron đã chào đón các nhà lãnh đạo quân sự từ khoảng 30 quốc gia đã tụ họp tại Pháp để tham dự Diễn đàn Quốc phòng và Chiến lược Paris. Ngày 5-3, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đề xuất ý tưởng mở rộng phạm vi bảo vệ bằng năng lực răn đe của kho vũ khí hạt nhân mà Pháp – cường quốc hạt nhân duy nhất của EU – đang nắm giữ.
Cùng ngày, Tổng thống Macron nói rằng châu Âu đang “bước vào một kỷ nguyên mới” sau khi Mỹ thay đổi lập trường về Ukraine. "Nhìn chung, sự thịnh vượng và an ninh của chúng ta đã trở nên bất ổn hơn. Phải nói rằng chúng ta đang bước vào một kỷ nguyên mới” – Tổng thống Macron phát biểu.
Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron trong cuộc gặp tại Nhà Trắng vào tháng 2. Ảnh: THE NEW YORK TIMES
Tổng thống Macron cho rằng trước một thế giới đầy nguy hiểm như hiện nay, việc châu Âu “tiếp tục là người đứng nhìn” điều mà ông gọi là mối đe dọa từ Nga sẽ là “điên rồ".
"Các quốc gia châu Âu phải có khả năng tự vệ tốt hơn và ngăn chặn mọi hành vi gây hấn… Chúng ta phải trang bị tốt hơn, nâng cao thế trận phòng thủ của mình, và điều này vì hòa bình, thậm chí là để ngăn chặn. Về mặt này, chúng ta vẫn cam kết với NATO và quan hệ đối tác của chúng ta với Mỹ. Tuy nhiên, chúng ta phải làm nhiều hơn nữa. Tăng cường sự độc lập của chúng ta trong các vấn đề quốc phòng và an ninh” – Tổng thống Macron nhấn mạnh.
Phản đối và ủng hộ
Trước tình hình hiện tại, theo The New York Times, lập trường cứng rắn và hành động của ông Macron có thể còn lâu mới phát huy được tác dụng. Ukraine và Nga hiện đều tuyên bố sẵn sàng ngừng bắn. Trong khi đó, ngoài việc tăng áp lực về việc chi tiêu quân sự, ông Trump hôm 13-3 cũng đe dọa áp thuế 200% đối với rượu vang và đồ uống có cồn từ châu Âu, khiến các nước châu Âu thêm lo lắng.
Ngoài ra, những động thái gần đây của ông Macron cũng khiến một số đồng minh khó chịu. Bộ trưởng Quốc phòng Ý Guido Crosetto cáo buộc ông Macron “không có thái độ tử tế” khi tham khảo ý kiến của các nước EU khác về đề nghị đưa quân đội châu Âu đến Ukraine.
Dù vậy, người dân Pháp dường như đang ủng hộ những động thái của ông Macron. Theo cuộc thăm dò gần đây của Viện Dư luận Pháp, tỉ lệ ủng hộ tổng thống Pháp đã có mức tăng cao nhất kể từ đại dịch COVID-19 vào năm 2020.
Người dân Pháp phần lớn đồng ý với ông Macron rằng châu Âu phải tiếp tục hỗ trợ Ukraine, đầu tư nhiều hơn vào khả năng phòng thủ của chính mình và rằng Mỹ không còn có thể được coi là một đồng minh đáng tin cậy nữa.
Ngay cả nhiều đối thủ chính trị của ông Macron cũng ca ngợi những nỗ lực ngoại giao của ông và đồng ý với phân tích của tổng thống Pháp gần đây.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron gặp gỡ các đại biểu tại Diễn đàn Quốc phòng và Chiến lược Paris hôm 11-3. Ảnh: THE NEW YORK TIMES
“Tôi không phải là người theo chủ nghĩa Macron, nhưng ông ấy khá giỏi. Điều quan trọng là phải cố gắng đoàn kết mọi người và thuyết phục họ rằng tình hình khá nghiêm trọng” – ông Cédric Perrin, thượng nghị sĩ thuộc đảng Cộng hòa Pháp, nói.
Nhiều người ở châu Âu thừa nhận rằng ông Macron đã đúng khi từ lâu kêu gọi châu Âu tự chủ hơn.
"Ở CH Czech, chúng tôi đánh giá cao sự lãnh đạo của tổng thống Pháp. Ông Emmanuel Macron đã giành được rất nhiều uy tín ở khu vực của chúng tôi trên thế giới" – Đại sứ CH Czech tại Pháp Jaroslav Kurfürst cho biết.
KHOA ĐIỀM