Giải bài toán ùn tắc ở Hà Nội
Thiếu tướng Đỗ Thanh Bình, Cục trưởng Cảnh sát giao thông, Bộ Công an, ngày 17/9 cho biết Cục sẽ phối hợp với địa phương tính toán thu hẹp bề rộng làn xe, chấm dứt tình trạng ba ô tô đi song song trên hai làn. Hiện mỗi làn cơ giới rộng khoảng 3,4-3,5 m khiến tài xế dễ dàn ngang, trong khi thiết kế chuẩn chỉ cho phép một ô tô đi trong một làn.
Hiện theo tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia về các công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị tại Việt Nam, chiều rộng làn xe cơ giới trục chính đô thị đặc biệt như Hà Nội, TP HCM và đường cấp 1 (cao tốc, trục chính) từ 3,5 đến 3,75 m; đường chính đô thị cấp 2, 3 (trong nội đô, nội thị) từ 3,25 đến 3,5 m; còn phố từ 2,75 đến 3 m.
Thu hẹp làn xe có thể dẫn đến rủi ro va chạm cao hơn, theo các chuyên gia.
Nhiều đường đô thị đang có hai làn, mỗi làn 3,75 m và thường xuất hiện tình huống ba ôtô dàn hàng ngang. "Nếu làm 3,5 m, hai ôtô đi sát thì toàn bộ xe máy sẽ đi về bên phải, an toàn hơn hiện nay", ông Bình nói. Nếu áp dụng cách này, đường Nguyễn Trãi (Hà Nội) có thể tách thành 6 làn xe, tách ôtô, xe máy đi riêng.
Thiếu tướng Bình cho biết từng đề xuất tách riêng xe máy với ôtô khi qua cầu Thanh Trì, bố trí ba làn xe, tốc độ giảm xuống và sau đó áp dụng thì tai nạn đã được kéo giảm nhiều. "Phương tiện sẽ tăng khả năng lưu thông, giảm lượng xăng tiêu thụ, giảm khí thải, người dân giảm bức xúc vì ùn tắc giao thông", thiếu tướng Bình chia sẻ lợi ích khi thu hẹp làn xe trong đô thị.
Trước đó, ngày 9/7, Hà Nội chính thức phân làn trên đường Võ Chí Công, với hàng rào thép ngăn giữa làn ô tô với làn hỗn hợp. Trước đó ít ngày, đường Phạm Văn Đồng cũng được phân làn tương tự, trên đoạn từ Ngã ba Hoàng Quốc Việt đến nút giao khu đô thị Ciputra. Việc phân làn được cho là để cải thiện trật tự an toàn giao thông, giảm tai nạn, nhất là với người đi mô tô, xe gắn máy.
TS Nguyễn Xuân Thủy, chuyên gia giao thông nhận định, sau nhiều lần Hà Nội tổ chức thí điểm phân làn phương tiện, ở lần này, tính khả thi vẫn không cao nếu vẫn thực hiện theo lối mòn cũ: Chúng ta phân làn nhưng chúng ta không phân tích kỹ dòng xe, không có nhạy cảm về giao thông nên cứ tưởng phân làn là sẽ giảm ùn tắc và giảm tai nạn thì không có đâu. Mà phân làn sẽ phức tạp, hiệu quả thấp, phân làn cứng có thể gây ra tai nạn giao thông, nếu không cần thiết thì không nên làm.
Theo thống kê mới nhất của Sở Giao thông vận tải Hà Nội năm 2025, thành phố hiện có hơn 8,5 triệu phương tiện giao thông, trong đó có khoảng 1,2 triệu ô tô và 7 triệu xe máy. Tốc độ gia tăng phương tiện vẫn duy trì ở mức 4-5% mỗi năm, trong khi diện tích đất dành cho giao thông mới chỉ chiếm 10,5% tổng diện tích đô thị. Mức gia tăng hạ tầng giao thông vẫn chậm, chỉ đạt khoảng 0,5% mỗi năm, chưa đáp ứng được nhu cầu gia tăng phương tiện.
Theo ông Đặng Văn Chung, Phó chủ tịch Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam, ôtô chiều rộng lớn nhất là 2,5 m, không gian hai bên xe cần khoảng 50 cm mỗi bên để tránh va chạm, nên làn đường đô thị được thiết kế rộng 3,5 m. Với những tuyến đường trục chính, cao tốc đô thị, thiết kế mỗi làn đến 3,75 m do tốc độ lưu thông của phương tiện cao.
Nếu thu hẹp làn đường xuống 3,5 m hoặc thấp hơn thì dễ xảy ra va quệt giữa các xe đi ngược chiều hoặc đi sát nhau với tốc độ cao. Với các loại xe tải, xe buýt sẽ khó lưu thông, dễ va quệt với xe bên cạnh khi cần rẽ trái, phải.
Giải pháp chống ùn tắc bền vững
PGS.TS Nguyễn Minh Tân, giảng viên Khoa Quản lý Giao thông, Trường Đại học Giao thông Vận tải cũng đã nhận định: "Một trong những nguyên nhân chính gây ùn tắc giao thông tại Hà Nội là sự mất cân đối giữa tăng trưởng phương tiện cá nhân và sự phát triển của hạ tầng giao thông. Các dự án giao thông hiện tại không thể đáp ứng kịp sự gia tăng phương tiện, đặc biệt là xe máy và ô tô cá nhân. Bên cạnh đó, một số quy hoạch giao thông chưa được triển khai đồng bộ, dẫn đến tình trạng quá tải vào giờ cao điểm."
Nhằm ứng phó với ùn tắc, thời gian qua, các cơ quan chức năng của thành phố đã nỗ lực thực hiện các giải pháp cả trước mắt và lâu dài. Sở Giao thông vận tải đã xây dựng Đề án tổng thể giảm thiểu ùn tắc giao thông trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2025-2030 và những năm tiếp theo.
Trước mắt, để hạn chế ùn tắc, Sở Giao thông vận tải đã phối hợp với Công an thành phố thành lập 5 tổ công tác thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu, tham mưu đề xuất các giải pháp như: Lắp đặt hệ thống đèn tín hiệu giao thông nhằm điều tiết lưu lượng, điều chỉnh pha đèn phù hợp với lưu lượng phương tiện; rà soát các bất cập tại các nút giao có mật độ giao thông cao để điều chỉnh tổ chức giao thông; sắp xếp, bố trí lại các điểm dừng, đỗ xe buýt một cách hợp lý; Thanh tra Sở Giao thông vận tải cũng đã huy động lực lượng bố trí chốt trực, hướng dẫn giao thông tại 143 vị trí…
Đồng thời xây dựng các cơ chế, chính sách cụ thể, hiệu quả để phát triển hạ tầng giao thông, vận tải hành khách công cộng; quản lý, điều chỉnh quy hoạch giao thông vận tải; quản lý nhu cầu giao thông; tuyên truyền, nâng cao ý thức, văn hóa giao thông; và tăng cường xử phạt vi phạm.
Chiều rộng làn đường đô thị hiện nay được thiết kế theo tiêu chuẩn, phụ thuộc vào tốc độ phương tiện và cấp độ đường. Nếu áp dụng giải pháp thu hẹp làn đường thì cơ quan chức năng phải nghiên cứu thay đổi cả bộ tiêu chuẩn thiết kế đường.
Theo chuyên gia, tại nhiều tuyến đường đô thị có lưu lượng phương tiện lớn, có nhiều giao cắt, việc tách làn xe có thể không hiệu quả vì các xe phải chuyển làn liên tục. Khi thu hẹp làn ôtô, mở rộng đường cho xe máy thì ôtô vẫn có thể đi vào làn xe máy.
Các chuyên gia cũng đề nghị cơ quan chức năng nghiên cứu tính khả thi của phương án này và thí điểm trên một số tuyến phố. Cùng với đó là tổ chức giao thông phù hợp, ví dụ không kẻ vạch trắng liền (cấm phương tiện lấn làn) trên các làn đường bị thu hẹp, không xử phạt nếu phương tiện lấn làn.
Tô Hội