Trước đó, hồi đầu tháng 8/2023, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 899/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược quốc gia về thu hút, trọng dụng nhân tài đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Theo đó, mục tiêu tổng quát của Chiến lược là xây dựng và thực hiện có hiệu quả các chính sách, giải pháp mạnh, đột phá để thu hút và trọng dụng nhân tài, cả trong và ngoài nước đến năm 2030, tầm nhìn đến 2050, đặc biệt trong các ngành, lĩnh vực mũi nhọn như khoa học và công nghệ; giáo dục và đào tạo; văn hóa; khoa học xã hội; y tế; thông tin và truyền thông, chuyển đổi số…
Mục tiêu cụ của Chiến lược là đến hết tháng 6/2024, 100% các bộ, ngành, địa phương ban hành kế hoạch thu hút, trọng dụng nhân tài phù hợp với Chiến lược quốc gia và yêu cầu thực tiễn, có trọng tâm, trọng điểm, nhất là các ngành, lĩnh vực mũi nhọn, có lợi thế. Năm 2025 thu hút nhân tài vào làm việc trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị của Nhà nước khoảng 10% so với tổng số tuyển dụng mới.
Đến năm 2030, định hướng đến năm 2050, duy trì tỷ lệ nhân tài thu hút vào làm việc ở các cơ quan, tổ chức, đơn vị của Nhà nước không dưới 20% so với tổng số các trường hợp tuyển dụng mới hàng năm. Phấn đấu đạt 100% nhân tài được công nhận tiếp tục ở lại làm việc sau 5 năm được thu hút và trọng dụng làm việc tại các cơ quan, tổ chức, đơn vị của Nhà nước. Tỷ lệ nhân tài được đào tạo, bồi dưỡng trong lĩnh vực khoa học - công nghệ đạt 30% vào năm 2025; đạt 60% vào năm 2030 để tiến tới đạt 100% vào năm 2050.
Hiền tài là nguyên khí quốc gia, là yếu tố đặc biệt quan trọng để đất nước phát triển bền vững. Bởi vậy, từ nhiều năm qua, vấn đề này luôn được đặc biệt coi trọng, nhiều chủ trương, chính sách đã được ban hành. Tuy nhiên, hiệu quả thực hiện chưa thực sự như kỳ vọng, kể cả với các địa phương đã ban hành chính sách thu hút nhân tài. Điều này có thể dẫn chứng qua số liệu: Trong hai năm 2022 - 2023, cả nước chỉ thu hút được 584 sinh viên xuất sắc, nhà khoa học trẻ vào khu vực công, trong đó Trung ương là 170 người, địa phương là 414 người. Tính trung bình 63 tỉnh, thành phố (thời điểm chưa thực hiện sáp nhập) một năm, mỗi tỉnh, thành phố chỉ thu hút được 3 - 4 nhân tài vào khu vực công.
Có nhiều lý do khiến người tài không muốn cống hiến trong lĩnh vực công như môi trường làm việc nhiều khi còn mang nặng tính hành chính, quản lý, làm giảm cơ hội được thể hiện tài năng, sự sáng tạo. Bên cạnh đó, cơ chế lương, thưởng, phụ cấp dù đã được đãi ngộ nhưng chưa thực sự đủ mạnh. Ngoài ra, còn có các rào cản khác về quy trình bổ nhiệm, tuyển dụng...
Bởi vậy, như ý kiến của một đại biểu Quốc hội khi thảo luận về dự thảo Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ Chín vừa qua đã nhấn mạnh rằng, để chính sách thực sự phát huy hiệu quả, cần nhìn nhận rõ tài năng trong hoạt động công vụ là dạng tài năng rất đặc thù, không chỉ đòi hỏi năng lực chuyên môn, kỹ năng tổ chức, mà còn cần sự liêm chính, tinh thần trách nhiệm, khả năng chịu áp lực và bản lĩnh chính trị. Và rằng, không thể phát hiện người tài bằng hồ sơ, bằng cấp hay qua các kỳ thi hình thức. Người tài trong công vụ cần được phát hiện thông qua nhiệm vụ thực tiễn, khả năng xử lý vấn đề mới, phức tạp, đặc biệt là qua kết quả tạo ra giá trị công.
Do đó, vị đại biểu này kiến nghị Chính phủ cần quy định rõ một số cơ chế then chốt liên quan đến phát hiện và trọng dụng nhân tài. Theo đó, thiết kế lại hệ thống đánh giá cán bộ theo đầu ra và hiệu quả công vụ chứ không chỉ dựa vào hình thức, quy trình. Cho phép xây dựng các cơ chế thử thách và lựa chọn nhân tài linh hoạt, đặc biệt ở những vị trí cần sáng tạo, đổi mới. Trao quyền cho người đứng đầu trong phát hiện, đề xuất và sử dụng, đồng thời phải đi kèm cơ chế giám sát, đánh giá khách quan…
Thu hút nhân tài là tiền đề quan trọng để phát triển trong kỷ nguyên mới. Thế nhưng, để giữ chân người tài, không chỉ ưu đãi về tiền lương là đủ mà điều quan trọng hơn là trao cho họ cơ hội được cống hiến, được tin tưởng và được trọng dụng.
Ninh Hà