Thủ tướng chỉ đạo các Bộ ngành có giải pháp nhằm đa dạng hóa thị trường xuất khẩu gạo.
Theo công điện ngày 9/9 của Thủ tướng Phạm Minh Chính, các Bộ, ngành, địa phương cần khẩn trương triển khai giải pháp, thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu và ổn định thị trường gạo.
Công điện được ban hành trong bối cảnh thế giới nhiều biến động, đặc biệt Philippines vốn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của gạo Việt tạm ngừng nhập khẩu trong 60 ngày, từ 1/9/2025.
Theo đó, lãnh đạo Chính phủ yêu cầu Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các ngân hàng thương mại tăng cung ứng tín dụng cho doanh nghiệp sản xuất, chế biến, thu mua và xuất khẩu gạo để giúp họ nắm bắt cơ hội, giảm rủi ro. Bộ Tài chính đẩy nhanh tiến độ hoàn thuế VAT, cải cách thủ tục hải quan, và mua gạo dự trữ nhằm hỗ trợ nông dân tái sản xuất.
Thủ tướng giao Bộ Công thương duy trì thị trường truyền thống, mở rộng xuất khẩu gạo sang các nước đã ký FTA như Hàn Quốc, EU, khu vực Bắc Mỹ.. qua kênh xúc tiến thương mại trực tiếp và trực tuyến.
Cùng với đó, hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài phải tăng nắm bắt quy định, cảnh báo rào cản để bảo vệ ltối đa lợi ích doanh nghiệp.
"Bộ Công thương phải đẩy mạnh công tác nghiên cứu thị trường, đánh giá, dự báo nhu cầu nhập khẩu và khả năng tiến hành xúc tiến thương mại gạo, kịp thời cập nhật thông tin cho Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các thương nhân xuất khẩu gạo để phục vụ cho định hướng kinh doanh, xuất khẩu", Công điện nêu rõ.
Bộ trưởng Bộ Công thương theo chức năng, nhiệm vụ được giao chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan, địa phương liên quan nghiên cứu việc đàm phán, ký kết các thỏa thuận ưu đãi thương mại với một số thị trường xuất khẩu tiềm năng; tận dụng tiến trình rà soát các Hiệp định đã được đưa vào thực thi để đề nghị các đối tác gia tăng hạn ngạch cho Việt Nam.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường có trách nhiệm phát triển vùng chuyên canh lúa, nghiên cứu giống năng suất, chất lượng cao gắn với thương hiệu "gạo Việt Nam", đầu tư hạ tầng bảo quản, chế biến, ứng dụng công nghệ số và sản xuất xanh nhằm nâng cao giá trị.
Các địa phương phải quy hoạch lại sản xuất, đảm bảo cung ứng vật tư, cơ cấu giống hợp lý, đồng thời liên kết tiêu thụ theo chuỗi giá trị để ổn định đầu ra cho nông dân.
Chính phủ cũng yêu cầu theo dõi sát hoạt động xuất khẩu, kịp thời tháo gỡ vướng mắc, hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình thực hiện hợp đồng.
Hiệp hội Lương thực Việt Nam và Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam được yêu cầu phải tăng cường thông tin tình hình thị trường gạo thế giới cũng như nhu cầu của các đối tác đến các hội viên của Hiệp hội và các địa phương liên quan; chủ động đề xuất các chương trình xúc tiến thương mại vào các thị trường góp phần quảng bá hình ảnh, thương hiệu sản phẩm gạo Việt Nam.
Theo báo cáo từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, 8 tháng năm 2025, Việt Nam xuất khẩu 6,3 triệu tấn gạo, trị giá 3,17 tỷ USD, tăng 2,2% về lượng, nhưng giảm tới 17,5% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024.
Lượng gạo và kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam sang thị trường Philippines luôn chiếm trên 40% đến gần 45% về lượng và kim ngạch trong tổng lượng và tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành lúa gạo. Vì thế, khi quốc gia này tạm ngưng nhập khẩu gạo, khiến nhiều doanh nghiệp tại đồng bằng sông Cửu Long hạn chế thu mua, không dám dự trữ lớn vì lo ngại rủi ro giá và đầu ra.
Đối mặt với khó khăn về đầu ra xuất khẩu, Bộ Công thương trước đó cũng khuyến nghị thương nhân xuất khẩu gạo bên cạnh duy trì các thị trường truyền thống, cần tìm kiếm thêm các thị trường mới nhằm phân tán rủi ro và tăng khả năng thích ứng.
Thế Hoàng