(Ảnh: PV/Vietnam+)
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy bất định, xuất khẩu Việt Nam vẫn ghi dấu ấn mạnh mẽ với kim ngạch gần 305 tỷ USD trong 8 tháng năm 2025, tăng 14,4% so với cùng kỳ năm trước.
Tuy nhiên, trước những rủi ro từ chính sách thương mại quốc tế và biến động địa chính trị, các hiệp hội ngành hàng cùng Bộ Công Thương đã đưa ra những chiến lược đột phá nhằm đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc vào các đối tác lớn và đảm bảo tăng trưởng bền vững.
Tìm cách thoát "bẫy phụ thuộc"
Với vai trò "đầu tàu" xuất khẩu, ngành điện tử đạt kim ngạch 100 tỷ USD trong 8 tháng vừa qua, tăng 25% so với cùng kỳ và chiếm hơn 30% tổng xuất khẩu cả nước.
Bà Đỗ Thị Thu Hương, đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam, nhấn mạnh: "Chúng tôi đang đẩy mạnh mở rộng thị trường sang Ấn Độ, Singapore và các nước Đông Nam Á. Ấn Độ được đánh giá là thị trường tiềm năng với ít cạnh tranh từ Trung Quốc, có thể trở thành "bàn đạp mới" cho doanh nghiệp điện tử Việt Nam."
Tính đến hết tháng 8/2025, ngành dệt may ghi nhận kim ngạch xuất khẩu 30,8 tỷ USD, tăng 7% so với cùng kỳ, với thặng dư thương mại đạt 14 tỷ USD. Đặc biệt, các thị trường châu Âu như Đức, Hà Lan, Tây Ban Nha ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng lần lượt 20,9%, 12,2% và 10,4%.
Ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), đề xuất một giải pháp căn cơ: "Chúng tôi kiến nghị Bộ Công Thương nghiên cứu xây dựng mô hình trung tâm cung ứng nguyên phụ liệu tập trung cho các ngành dệt may, da giày và gỗ, nhằm giảm phụ thuộc vào nhập khẩu và nâng cao giá trị gia tăng sản phẩm."
Trong khi đó, ngành gỗ với kim ngạch xuất khẩu 11,2 tỷ USD sau 8 tháng, tăng 7% so với cùng kỳ năm trước, song ngành cũng đứng trước thách thức lớn khi 90% kim ngạch tập trung vào 5 thị trường chủ lực. Ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam chia sẻ: "Mỹ vẫn là thị trường lớn nhất với 56% tổng kim ngạch, nhưng chúng tôi không thể mãi phụ thuộc vào một vài thị trường."
Để thoát khỏi "bẫy phụ thuộc," ngành gỗ đang thực hiện chiến lược "làm mới cách tiếp cận thị trường truyền thống," đồng thời mở rộng sang các thị trường ngách như Tây Ban Nha, Hà Lan…
Đáng chú ý, nhiều doanh nghiệp đã chuyển từ mô hình gia công sang xây dựng thương hiệu riêng, thiết kế mẫu mã độc quyền, hướng tới các sản phẩm nội thất và không gian sống cao cấp.
Sản xuất linh kiện điện tử. (Nguồn: TTXVN)
Hiệp hội cũng đưa ra đề xuất bỏ thuế xuất khẩu 25% đối với gỗ xẻ có nguồn gốc nhập khẩu. Ông Hoài giải thích: "Việc này sẽ khuyến khích doanh nghiệp nhập khẩu gỗ tròn từ Mỹ, chế biến tại Việt Nam và xuất khẩu sang Trung Quốc, vừa tạo việc làm trong nước, vừa củng cố quan hệ thương mại với Mỹ."
Các hiệp hội đều đồng thuận rằng đa dạng hóa thị trường và phát triển công nghiệp hỗ trợ là hướng đi bền vững. Việc sản xuất nguyên phụ liệu trong nước như vải, linh kiện và vật liệu cần được đầu tư mạnh mẽ đồng thời tận dụng thông tin từ hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài để nắm bắt xu hướng và quy định mới, đặc biệt là các đạo luật bền vững của EU. Tổ chức hội chợ và kết nối giao thương quốc tế cũng là cách để doanh nghiệp quảng bá sản phẩm và tìm kiếm đối tác.
Biến thách thức thành cơ hội đưa hàng Việt vươn xa
Trước những thách thức và cơ hội đan xen, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã có những chỉ đạo quyết liệt tại Hội nghị giao ban Xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 8/2025, theo đó ông nhấn mạnh vai trò của các hiệp hội ngành hàng như “cầu nối” quan trọng trong việc đưa hàng Việt vươn xa.
Với mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 12% trong năm 2025, Bộ trưởng đã gợi mở nhiều nhóm giải pháp trọng tâm nhằm hỗ trợ doanh nghiệp và hiệp hội đẩy mạnh xuất khẩu trong thời gian tới.
Bộ trưởng Bộ Công Thương cho rằng các hiệp hội cần xây dựng kế hoạch xúc tiến thương mại phù hợp với năng lực doanh nghiệp, ưu tiên khai thác các thị trường có Hiệp định thương mại tự do (FTA) và mở rộng sang các khu vực tiềm năng như Đông Âu, châu Phi và Nam Á.
Ông nhấn mạnh, việc theo dõi và chia sẻ thông tin thị trường, chính sách thương mại, thuế quan và tiêu chuẩn kỹ thuật tại các thị trường trọng điểm cần được thực hiện định kỳ để doanh nghiệp kịp thời điều chỉnh chiến lược.
Bên cạnh đó, Bộ trưởng đề nghị các đơn vị nâng cao năng lực cảnh báo sớm về rủi ro thương mại quốc tế, từ các thay đổi chính sách đến rào cản kỹ thuật, giúp doanh nghiệp chuẩn bị tốt hơn trước các biện pháp phòng vệ thương mại.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên chủ trì Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại 8 tháng năm 2025. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Đối với các hiệp hội, ông Diên lưu ý phải làm tốt vai trò kết nối doanh nghiệp với thương vụ, cơ quan ngoại giao và đối tác phân phối quốc tế, đồng thời phản ánh kịp thời khó khăn của doanh nghiệp nhỏ và vừa để tìm giải pháp tháo gỡ.
"Bộ Công Thương sẽ hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng thương hiệu, thiết kế bao bì và mẫu mã sản phẩm phù hợp với thị hiếu từng thị trường, qua đó nâng cao hình ảnh hàng Việt. Cùng với đó, phối hợp với cơ quan truyền thông và thương vụ để vận động doanh nghiệp tham gia các chương trình xúc tiến thương mại trong khuôn khổ FTA, tận dụng ưu đãi thuế quan," Bộ trưởng cho hay.
Ông Diễn cũng nhấn mạnh thêm việc tăng cường kết nối doanh nghiệp với các viện nghiên cứu và đơn vị đổi mới sáng tạo, đặc biệt trong công nghệ sản xuất và thương mại điện tử xuyên biên giới, nhằm nâng cao năng suất và giá trị gia tăng.
Để đạt mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 12%, 4 tháng cuối năm cần đạt tối thiểu 150 tỷ USD, tương đương hơn 37,5 tỷ USD mỗi tháng. Đây là nhiệm vụ nặng nề, đòi hỏi sự quyết tâm và phối hợp đồng bộ của cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp và hiệp hội.
Vì vậy, lãnh đạo Bộ Công Thương kêu gọi các thương vụ, bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp cùng chung tay triển khai hiệu quả các giải pháp, biến thách thức thành cơ hội để đưa hàng Việt vươn xa hơn trên bản đồ thương mại toàn cầu./.
(Vietnam+)