Thuế đối ứng là gì và được tính như thế nào?

20 giờ trướcBài gốc

Ngày 2/4 (theo giờ Mỹ), Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố mức thuế nhập khẩu với hàng chục nền kinh tế, trong đó Việt Nam chịu mức 46%.

Tại sự kiện, Tổng thống Mỹ cũng mang theo tấm bảng ghi mức thuế áp dụng với từng nền kinh tế. Trong đó, Anh, Brazil, Singapore sẽ chịu 10% thuế. Liên minh châu Âu, Malaysia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ chịu 20-26%. Trung Quốc và Việt Nam nằm trong nhóm các nước bị áp mức thuế cao nhất, lần lượt là 34% và 46%.

Trên chiếc bảng công bố mức thuế, Nhà Trắng liệt kê mức thuế các nước "đang áp cho Mỹ", như Việt Nam, Trung Quốc, Liên minh châu Âu đang áp Mỹ mức thuế lần lượt 90%, 67%, 39%.

Vậy mức thuế các quốc gia mà ông Trump cho rằng đang gây thâm hụt thương mại với Mỹ được tính như thế nào?

Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh áp mức thuế đối ứng mới tại Nhà Trắng, ngày 2/4/2025.

Theo Cơ quan Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (thuộc Văn phòng Tổng thống), thuế đối ứng được tính là mức thuế quan cần thiết để cân bằng thâm hụt thương mại song phương giữa Hoa Kỳ và mỗi đối tác thương mại của nước Mỹ. Tính toán này giả định rằng thâm hụt thương mại là do sự kết hợp của các yếu tố thuế quan và phi thuế quan ngăn cản thương mại cân bằng. Thuế quan hoạt động thông qua việc giảm trực tiếp lượng hàng nhập khẩu.

Mức thuế quan tương hỗ dao động từ 0 phần trăm đến 99 phần trăm, với mức trung bình không tính thuế và tính thuế nhập khẩu là 20 phần trăm và 41 phần trăm.

Để khái niệm hóa thuế quan qua lại, các mức thuế quan sẽ đưa thâm hụt thương mại song phương về 0 đã được tính toán. Trong khi các mô hình thương mại quốc tế thường cho rằng thương mại sẽ tự cân bằng theo thời gian, Hoa Kỳ đã liên tục thâm hụt tài khoản vãng lai trong năm thập kỷ, cho thấy tiền đề cốt lõi của hầu hết các mô hình thương mại là không chính xác.

Theo cơ quan này, cán cân thương mại của Mỹ đã bị thâm hụt, và kết quả là, nhu cầu của người tiêu dùng Hoa Kỳ đã bị rút khỏi nền kinh tế Hoa Kỳ vào nền kinh tế toàn cầu, dẫn đến việc đóng cửa hơn 90.000 nhà máy của Hoa Kỳ kể từ năm 1997 và lực lượng lao động sản xuất của Mỹ giảm hơn 6,6 triệu việc làm, giảm hơn một phần ba so với mức đỉnh điểm.

Trong khi việc tính toán riêng lẻ các tác động thâm hụt thương mại của hàng chục nghìn chính sách thuế quan, quy định, thuế và các chính sách khác ở mỗi quốc gia là phức tạp, nếu không muốn nói là không thể, thì các tác động kết hợp của chúng có thể được đại diện bằng cách tính toán mức thuế quan phù hợp với việc đưa thâm hụt thương mại song phương về mức 0. Nếu thâm hụt thương mại dai dẳng do các chính sách và nguyên tắc cơ bản về thuế quan và phi thuế quan, thì mức thuế quan phù hợp với việc bù đắp các chính sách và nguyên tắc cơ bản này là có đi có lại và công bằng.

Hãy xem xét một môi trường trong đó Hoa Kỳ đánh thuế suất τ_i đối với quốc gia i và ∆τ_i phản ánh sự thay đổi trong thuế suất. Giả sử ε<0 biểu thị độ co giãn của hàng nhập khẩu theo giá nhập khẩu, giả sử φ>0 biểu thị sự truyền qua từ thuế suất sang giá nhập khẩu, giả sử m_i>0 biểu thị tổng lượng hàng nhập khẩu từ quốc gia i và giả sử x_i>0 biểu thị tổng lượng hàng xuất khẩu. Khi đó, lượng hàng nhập khẩu giảm do thay đổi thuế suất bằng ∆τ_i*ε*φ*m_i<0. Giả sử rằng tỷ giá hối đoái bù trừ và hiệu ứng cân bằng chung đủ nhỏ để có thể bỏ qua, thì thuế suất qua lại dẫn đến cán cân thương mại song phương bằng 0 thỏa mãn:

Lựa chọn tham số

Để tính thuế quan qua lại, dữ liệu nhập khẩu và xuất khẩu từ Cục Thống kê Dân số Hoa Kỳ năm 2024. Các giá trị tham số cho ε và φ đã được chọn. Độ co giãn giá của nhu cầu nhập khẩu, ε, được đặt ở mức 4.

Bằng chứng gần đây cho thấy độ đàn hồi gần bằng 2 trong dài hạn (Boehm và cộng sự, 2023), nhưng ước tính về độ đàn hồi khác nhau. Để thận trọng, các nghiên cứu tìm thấy độ đàn hồi cao hơn gần bằng 3-4 (ví dụ: Broda và Weinstein 2006; Simonovska và Waugh 2014; Soderbery 2018) đã được rút ra. Độ đàn hồi của giá nhập khẩu liên quan đến thuế quan, φ, là 0,25. Kinh nghiệm gần đây về thuế quan của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc đã chứng minh rằng mức chuyển thuế quan sang giá bán lẻ là thấp (Cavallo và cộng sự, 2021).

Phát hiện

Thuế quan qua lại được kiểm duyệt ở mức 0. Có thể cần mức thuế tối thiểu cao hơn để hạn chế tính không đồng nhất trong giá cước và giảm chuyển tải. Thuế quan dao động từ 0 đến 99 phần trăm. Mức trung bình không có trọng số trên các quốc gia thâm hụt là 50 phần trăm và mức trung bình không có trọng số trên toàn thế giới là 20 phần trăm. Nếu tính theo lượng nhập khẩu, mức trung bình trên các quốc gia thâm hụt là 45 phần trăm và mức trung bình trên toàn thế giới là 41 phần trăm. Độ lệch chuẩn dao động từ 20,5 đến 31,8 điểm phần trăm.

Theo cách tính này, ví dụ, Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ 136,6 tỷ USD, nhập khẩu 13,1 tỷ USD, tạo ra thâm hụt 123,5 tỷ USD, chiếm khoảng 90% tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu. Mỹ cho rằng đây chính là mức "thuế" mà Việt Nam đang "áp" lên hàng hóa Mỹ. Do đó, Mỹ quyết định áp mức thuế 46%, tương đương một nửa mức thuế theo tính toán.

Đối với Trung Quốc, mức thuế 67% được tính dựa trên thâm hụt khoảng 320 tỷ USD so với tổng kim ngạch thương mại 580 tỷ USD. Vì vậy, Trung Quốc sẽ chịu mức thuế 34%, là một nửa của 67%. Tuy nhiên, thực tế, mức thuế "trừng phạt" đối với Trung Quốc sẽ cao hơn do đã có thuế nền 20% áp dụng trước đó, dẫn đến tổng mức thuế thực tế ít nhất là 54%.

Ông Trump nhấn mạnh rằng cách tính thuế mới dựa trên danh sách cập nhật các rào cản thương mại mà Mỹ cho rằng nhiều nền kinh tế đang áp đặt lên hàng hóa nước này – những rào cản vốn đã bị nới lỏng dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden.

Trong một cuộc họp báo trước đó, các quan chức Nhà Trắng khẳng định các con số này được Hội đồng Cố vấn Kinh tế tính toán dựa trên các phương pháp được thiết lập sẵn. Một quan chức nhấn mạnh rằng mô hình này xuất phát từ quan điểm: thâm hụt thương mại giữa Mỹ và một quốc gia là kết quả của tất cả các hành vi thương mại không công bằng mà quốc gia đó thực hiện.

Quang Đức

Nguồn Kinh tế Môi trường : https://kinhtemoitruong.vn/thue-doi-ung-la-gi-va-duoc-tinh-nhu-the-nao-97618.html