Thuế quan Trump khiến ngành công nghiệp quan trọng ở Đông Âu lao đao

2 ngày trướcBài gốc

Phụ thuộc quá mức vào ô tô, kinh tế Đông Âu đang gánh hậu quả nặng nề từ cuộc đối đầu thương mại Mỹ–EU. Hàng loạt nhà máy dừng sản xuất, đầu tư bị đóng băng. Ảnh: Getty Images/TTXVN

Theo Wall Street Journal, các quốc gia Đông Âu, từng vươn lên mạnh mẽ thành những "cường quốc ô tô", đang đứng trước thử thách cam go từ các chính sách thương mại của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Thuế quan áp lên ô tô nhập khẩu từ Liên minh châu Âu (EU) không chỉ phơi bày sự mong manh của mô hình kinh tế khu vực mà còn đe dọa tăng trưởng, việc làm và mức sống tại các "thủ phủ" ô tô mới nổi như Slovakia, Cộng hòa Séc và Hungary.

Cú sốc thuế quan và "gót chân Achilles" của Đông Âu

Vào tháng 4 năm nay, việc Mỹ áp thuế 25% đối với ô tô nhập khẩu đã giáng một đòn mạnh vào ngành ô tô châu Âu. Mặc dù các "ông lớn" Tây Âu như Volkswagen, BMW hay Mercedes-Benz chịu ảnh hưởng đáng kể, tác động kinh tế được dự báo sẽ khắc nghiệt hơn nhiều ở Trung và Đông Âu. Nguyên nhân nằm ở cơ cấu công nghiệp của các quốc gia này thường nhỏ hơn và kém đa dạng hơn.

Slovakia là một ví dụ điển hình. Đây là quốc gia sản xuất ô tô lớn nhất thế giới tính theo đầu người, với ngành ô tô chiếm tới 50% sản lượng công nghiệp (so với khoảng 20% ở Đức). Đặc biệt, ô tô chiếm đến 3/4 tổng kim ngạch xuất khẩu của Slovakia sang Mỹ. Sự phụ thuộc quá lớn vào một ngành công nghiệp và một thị trường xuất khẩu khiến Slovakia trở nên cực kỳ dễ tổn thương trước những thay đổi chính sách thương mại.

Ông Erce Kaslioglu, người sáng lập công ty sản xuất nội thất ô tô Mata Automotive của Thổ Nhĩ Kỳ, đã mở một nhà máy ở Slovakia cách đây một thập kỷ, khi quốc gia này được mệnh danh là "Detroit của châu Âu". Hoạt động kinh doanh sôi động đã khiến ông mở rộng nhà máy với hai tòa nhà mới. Tuy nhiên, hiện tại, ông buộc phải cắt giảm sản lượng tại Slovakia và chuyển dây chuyền sản xuất hàng trăm nghìn bộ phận nội thất cho xe tải Ram sang Mexico, nơi được miễn thuế theo Hiệp định Mỹ - Mexico - Canada. "Điều đó đang trở thành cơn ác mộng đối với chúng tôi, đối với các nhà cung cấp và khách hàng của chúng tôi. Thuế quan sẽ làm giảm đáng kể lợi nhuận", ông Kaslioglu chia sẻ.

Mối lo ngại không chỉ dừng lại ở việc sụt giảm doanh số bán hàng trực tiếp sang Mỹ. Sự hội nhập sâu rộng của khu vực vào chuỗi cung ứng quốc tế, đặc biệt là ở các quốc gia như Cộng hòa Séc và Hungary, đồng nghĩa với việc nhu cầu suy yếu ở Tây Âu hoặc quyết định di dời sản xuất của các công ty đa quốc gia có thể gây ra hiệu ứng domino đáng kể.

Các cuộc khảo sát kinh doanh tại Slovakia cho thấy kỳ vọng của các công ty ô tô về sản lượng trong tương lai đã giảm xuống mức thấp nhất trong gần hai năm vào tháng 4/2025. Một số mặt hàng xuất khẩu đã bị đình chỉ để ứng phó với thuế quan của Mỹ. Tương tự, kỳ vọng về sản lượng cũng giảm mạnh tại Cộng hòa Séc và ở mức tiêu cực tại Hungary kể từ khi Tổng thống Trump tái đắc cử. Đáng chú ý, sự suy thoái này diễn ra ngay cả khi chính phủ của Slovakia và Hungary nằm trong số những người ủng hộ Tổng thống Trump mạnh mẽ nhất ở châu Âu.

Ông Peter Kažimír, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Slovakia, gọi cuộc chiến thương mại là "một cuộc chiến tranh nhỏ giữa châu Âu và châu Mỹ". Ông nhận định: "Thuế quan có nghĩa là tăng trưởng kinh tế yếu hơn, đe dọa đến tâm trạng tích cực trên thị trường lao động và tất nhiên là tác động nhất định đến giá cả. Đây không phải là tin tốt cho nền kinh tế".

Thách thức chồng chất

Mức thuế mới càng làm trầm trọng thêm những bất ổn hiện tại mà ngành công nghiệp ô tô châu Âu đang phải đối mặt. Ngành này vốn đang vật lộn với sự chuyển dịch sang xe điện và sự cạnh tranh gay gắt từ các nhà sản xuất Trung Quốc. Tổng hợp lại, những áp lực này làm phức tạp các quyết định đầu tư dài hạn của các nhà sản xuất ô tô châu Âu và thách thức vị thế của lục địa này như một trung tâm sản xuất ô tô toàn cầu.

Jan Bureš, chuyên gia kinh tế cấp cao tại ngân hàng CSOB có trụ sở tại Praha (Séc), nhận định tác động thương mại trực tiếp sẽ dẫn đến "nhu cầu của Mỹ đối với hàng hóa châu Âu thấp hơn". Ông cũng nhấn mạnh "tác động tiêu cực của sự không chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến niềm tin kinh doanh và ý chí đầu tư".

Trong những thập kỷ qua, sườn phía Đông của châu Âu là một trong những khu vực hưởng lợi lớn nhất từ toàn cầu hóa. Sau sự sụp đổ của Liên Xô, các quốc gia Trung và Đông Âu đã tận dụng các ngành công nghiệp ô tô hiện có, thu hút đầu tư phương Tây nhờ lực lượng lao động lành nghề nhưng giá cả phải chăng. Các nhà máy từng sản xuất xe tăng và xe Lada của Liên Xô nay sản xuất ô tô do phương Tây thiết kế, mang lại lợi ích kinh tế đáng kể và nâng cao mức sống.

Tuy nhiên, câu chuyện thành công này đang bị đe dọa nghiêm trọng. Matej Horňák, nhà phân tích cấp cao tại ngân hàng Slovenská Sporiteľňa có trụ sở tại Bratislava, cảnh báo: "Các nước Trung và Đông Âu đã được hưởng lợi đáng kể từ toàn cầu hóa, tư cách thành viên EU và sự phát triển của thương mại tự do, nhưng hiện nay họ đang trở thành một trong những nước dễ bị tổn thương nhất trước những tác động tiêu cực của các diễn biến hiện tại".

Ngân hàng Trung ương Slovakia ước tính rằng cuộc chiến thương mại sẽ xóa sổ gần như toàn bộ sự tăng trưởng, ít nhất 20.000 việc làm và 5 tỷ euro xuất khẩu trong ba năm tới – dự báo này được đưa ra trước khi Tổng thống Trump đưa ra lời đe dọa áp thuế mới. Tại Cộng hòa Séc, thuế quan sẽ ảnh hưởng đến các nhà sản xuất phụ tùng ô tô, đặc biệt là những nhà sản xuất bán cho Đức, dẫn đến xuất khẩu ít hơn và mất việc kinh doanh. Các nhà phân tích tại KB-Bank có trụ sở tại Praha dự báo nền kinh tế Séc sẽ bước vào suy thoái vào nửa cuối năm nay do áp lực thuế quan.

Tại Hungary, thuế quan có thể làm chậm việc khởi công các nhà máy ô tô mới vì sự bất ổn thương mại có "tác động làm tê liệt các quyết định đầu tư". Thị trưởng thành phố Gyor, nơi có một nhà máy lớn của Audi, Bence Pinter, đã kêu gọi chính quyền đàm phán giảm thuế với Mỹ, nhấn mạnh rằng "tình hình hiện tại rất nghiêm trọng và có thể nhanh chóng trở nên nguy kịch".

Rõ ràng, "Detroit của Đông Âu" đang đối mặt với một tương lai đầy bất ổn, đòi hỏi những giải pháp kịp thời và hiệu quả để duy trì đà phát triển của ngành công nghiệp chủ chốt này.

Công Thuận/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/the-gioi/thue-quan-trump-khien-nganh-cong-nghiep-quan-trong-odong-au-lao-dao-20250603162446409.htm