Tơ lụa Trung Hoa: Hồi sinh từ bảo tàng đến đời sống đương đại

2 ngày trướcBài gốc

Lụa Tô Châu (Trung Quốc) nổi tiếng thế giới

Lụa như một bản sử thi

Tại thành phố cổ kính Tô Châu, nơi từng được mệnh danh là “thủ phủ tơ lụa” dưới thời nhà Minh và nhà Thanh, Bảo tàng Tơ lụa Tô Châu đang chứng kiến sự bùng nổ lượng khách tham quan.

Trong năm 2024, bảo tàng đón tới 522.000 lượt khách, gấp đôi năm trước đó. Tính đến tháng 4 năm nay, con số đã gần chạm mốc 200.000 lượt, hé lộ một sức sống mới đang trỗi dậy từ vẻ hấp dẫn của những sợi lụa ngàn năm tuổi.

Không chỉ là nơi trưng bày di sản, Bảo tàng Tơ lụa Tô Châu cùng với Bảo tàng Tơ lụa Quốc gia Trung Quốc tại Hàng Châu đang trở thành điểm hẹn văn hóa hấp dẫn, đặc biệt với giới trẻ.

Họ đến đây không chỉ để chiêm ngưỡng mà còn để khoác lên mình trang phục lụa truyền thống, tìm mua những món quà đậm chất Á Đông, từ khăn lụa, túi xách đến mỹ phẩm được thiết kế với họa tiết cổ truyền.

“Ngày càng nhiều người trẻ khao khát kết nối lại với nền văn hóa truyền thống, thông qua chất liệu lụa, biểu tượng cho sự thanh tao, sâu sắc và lịch lãm của văn hóa Trung Hoa,” ông Qian Zhaoyue, người phụ trách bảo tàng chia sẻ với Tân Hoa Xã.

Tơ lụa Trung Quốc không chỉ là sản phẩm thủ công, mà còn là một phần cốt lõi của lịch sử và bản sắc dân tộc.

Được nuôi trồng và dệt từ cách đây gần 5.000 năm, sợi lụa từng vắt qua mọi giai tầng, từ khung cửi thôn quê đến triều phục hoàng gia, từ lễ nghi cung đình đến những chuyến thám hiểm xuyên lục địa trên Con đường Tơ lụa huyền thoại.

Bên trong bảo tàng, du khách được dẫn dắt qua hành trình kỳ diệu của tơ lụa: Từ vòng đời của tằm, quy trình kéo tơ, nhuộm màu, dệt vải cho đến những sản phẩm lụa thành phẩm lộng lẫy.

Những bộ trang phục sao chép nghi lễ cung đình nhà Tống, áo choàng của quan lại thời Minh với họa tiết biến đổi theo ánh sáng, hay chiếc khung dệt gấm dài 8m mang kỹ thuật dệt gấm Tống tinh xảo…, tất cả đều khiến người xem như bước vào dòng chảy bất tận của văn minh phương Đông.

Vào thời cực thịnh, riêng Tô Châu đã sở hữu hơn 120 màu nhuộm lụa, trở thành trung tâm định hình thị hiếu thời trang cho cả đế chế.

Không ngẫu nhiên khi các di chỉ khảo cổ thuộc thời kỳ đồ đá mới cũng phát hiện thành phần của khung cửi, minh chứng cho vai trò tiên phong của Trung Quốc trong lịch sử nuôi tằm và dệt lụa.

“Biểu tượng mềm” trong giao lưu văn hóa toàn cầu

Từ rất sớm, tơ lụa đã trở thành “ngoại giao mềm” của Trung Hoa với thế giới. Ngày nay, nhờ sáng kiến Vành đai và Con đường cùng sự chuyển mình của ngành thiết kế ứng dụng, lụa Trung Quốc lại một lần nữa bước lên sân khấu toàn cầu, không phải chỉ ở dạng chất liệu, mà còn là biểu tượng văn hóa.

Hiện nay, Trung Quốc sản xuất tới 80% lượng tơ thô và kén tằm toàn cầu. Các sản phẩm lụa không chỉ được xuất khẩu sang châu Âu, Mỹ mà còn có mặt tại các thị trường mới nổi như các nước BRICS.

Đáng chú ý, bảo tàng đang hợp tác với các trường đại học và đơn vị công nghệ để phát triển mẫu hoa văn kỹ thuật số từ họa tiết lụa cổ, ứng dụng vào thiết kế hiện đại: Từ bao bì mỹ phẩm, thời trang cao cấp đến thiết kế xe hơi. Giá trị của một mẫu hoa văn kỹ thuật số có thể lên tới 56.000 USD.

Bộ trang phục lấy cảm hứng từ gấm Tống dành cho Hội nghị APEC hay Giải vô địch bóng bàn thế giới; bộ đồ vũ trụ cho linh vật của chương trình thám hiểm mặt trăng…, đều là những ví dụ sống động cho khả năng “hồi sinh” lụa trong những ngữ cảnh văn hóa mới.

Từ bảo tàng đến cánh đồng dâu tằm

Sự hồi sinh của lụa cũng tạo động lực cho ngành nuôi tằm truyền thống. Các nhà khoa học Trung Quốc đang nghiên cứu giải pháp thay thế lá dâu tằm bằng nguồn thức ăn nhân tạo, giúp tằm sinh trưởng vào mùa đông và tạo ra loại tơ có màu sắc đặc biệt mà không cần nhuộm.

Giải pháp này mở ra khả năng ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp xanh và công nghệ cao.

Bên cạnh đó, hoạt động giao lưu văn hóa quốc tế cũng được đẩy mạnh. Một phần trang phục lụa tiêu biểu từ Bảo tàng Tơ lụa Tô Châu đã được trưng bày tại Venice (Ý), thông qua hợp tác với Viện Khổng Tử.

Như ông Qian nhận định: “Lụa vượt qua mọi rào cản ngôn ngữ, trở thành một sợi dây vô hình kết nối văn hóa Đông - Tây trong thế giới phẳng.”

Việt Nam và bài học từ hành trình hồi sinh của lụa Trung Hoa

Với Việt Nam, một quốc gia cũng có truyền thống lụa lâu đời, từ lụa Vạn Phúc, lụa Nha Xá đến lụa Tân Châu, lụa Bảo Lộc… câu chuyện từ Bảo tàng Tơ lụa Tô Châu đặt ra những gợi mở quan trọng: “Làm sao để di sản không chỉ được trưng bày mà còn được “tái sinh” trong đời sống đương đại? Làm sao để bảo tàng không chỉ là nơi lưu giữ, mà còn là điểm khởi đầu cho hành trình đổi mới sáng tạo, kết nối văn hóa và tạo sinh kế?”.

Tơ lụa, với vẻ đẹp mềm mại nhưng bền bỉ, đang trở thành biểu tượng cho một cách phát triển văn hóa thông minh, nơi quá khứ và hiện tại, di sản và công nghệ, nghệ thuật và kinh tế cùng tồn tại hài hòa.

NGỌC BÍCH

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/the-gioi/to-lua-trung-hoa-hoi-sinh-tu-bao-tang-den-doi-song-duong-dai-139724.html