Toan tính của Israel khi trở thành nước đầu tiên công nhận Somaliland

6 giờ trướcBài gốc

Trung Quốc là nước mới nhất lên tiếng chỉ trích quyết định này. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Kiến phát biểu với báo giới: “Không quốc gia nào nên khuyến khích hay ủng hộ các lực lượng ly khai nội bộ của nước khác vì lợi ích ích kỷ của riêng mình”.

Trung Quốc đưa ra lập trường này trước khi Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc họp khẩn để thảo luận về quyết định của Israel.

Người dân Somaliland. Ảnh: nkafu

Ngày 26/12, Israel trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới chính thức thừa nhận Somaliland là một nước cộng hòa độc lập, sau hơn 30 năm vùng đất này tuyên bố tách khỏi Somalia.

Lãnh đạo Somaliland gọi đây là “một khoảnh khắc lịch sử”, trong khi Somalia giận dữ bác bỏ quyết định của Israel, coi đó là đòn tấn công vào chủ quyền quốc gia.

Hàng chục quốc gia và tổ chức, trong đó có Thổ Nhĩ Kỳ, Ả-rập Xê-út và Liên minh châu Phi, cũng đã lên án tuyên bố bất ngờ của Israel.

Somaliland là vùng lãnh thổ bán hoang mạc nằm ven Vịnh Aden, tuyên bố độc lập sau khi chế độ độc tài quân sự của Somalia do ông Siad Barre lãnh đạo bị lật đổ năm 1991. Trong đợt nổi dậy của các nhóm du kích, hàng chục nghìn người đã thiệt mạng và nhiều thị trấn bị san phẳng.

Dù không được quốc tế công nhận, Somaliland đã có một hệ thống chính trị vận hành tương đối đầy đủ, với chính phủ, các cơ quan nhà nước, lực lượng cảnh sát và đồng tiền riêng.

Somaliland tách biệt khỏi Somalia từ thời còn là thuộc địa vào thế kỷ XIX. Đây từng là một xứ bảo hộ của Anh, gọi là Somaliland thuộc Anh trước khi sáp nhập với Somaliland thuộc Ý vào năm 1960 để tạo thành Cộng hòa Somalia.

Những người ủng hộ độc lập cho rằng dân cư Somaliland chủ yếu thuộc tộc Isaaq, khác biệt về sắc tộc so với phần còn lại của Somalia.

Ngoài ra, Somaliland - với khoảng 6 triệu dân, tương đối hòa bình và ổn định. Những người ủng hộ cho rằng khu vực này không nên bị ràng buộc với Somalia, quốc gia từ lâu bị tàn phá trong những cuộc tấn công của các nhóm Hồi giáo vũ trang.

Tuy nhiên, Somalia coi Somaliland là một bộ phận không thể tách rời. Chính phủ tại thủ đô Mogadishu nhiều lần tuyên bố, rằng bất kỳ sự công nhận nào đối với độc lập của Somaliland đều vi phạm chủ quyền của Somalia.

Tổng thống Somalia Hassan Sheikh Mohamud gọi tuyên bố của Israel là “mối đe dọa mang tính sống còn” đối với sự thống nhất đất nước của họ.

Trong cuộc điện đàm với lãnh đạo Somaliland Abdirahman Mohamed Abdullahi cuối tuần qua, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nói rằng Israel thừa nhận “quyền tự quyết” của Somaliland.

Ông cũng cho rằng việc công nhận chính thức sẽ là “cơ hội lớn để mở rộng” quan hệ đối tác giữa hai bên.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng quyết định của Israel mang động cơ chiến lược.

Somaliland nằm bên Vịnh Aden

Nhắm vào Iran, di dời người Palestine?

Viện Nghiên cứu An ninh quốc gia Israel cho biết: “Israel cần các đồng minh ở khu vực Biển Đỏ vì nhiều lý do chiến lược, trong đó có khả năng tiến hành một chiến dịch chống lại lực lượng Houthi trong tương lai”, ý nói đến lực lượng quân sự tại Yemen mà Iran hậu thuẫn.

“Somaliland là một ứng cử viên lý tưởng cho sự hợp tác đó, vì khu vực này giúp Israel tiếp cận địa bàn tác chiến gần khu vực xung đột”, Viện Nghiên cứu An ninh quốc gia Israel cho biết thêm.

Israel đã nhiều lần không kích Yemen sau khi chiến sự tại Dải Gaza bùng nổ vào tháng 10/2023, để đáp trả các đòn tấn công của Houthi. Houthi nhiều lần tấn công các tàu trên Biển Đỏ để thể hiện đoàn kết với người Palestine ở Dải Gaza.

Đáp lại việc Israel công nhận Somaliland, Houthi cảnh báo rằng, bất kỳ hiện diện nào của Israel tại Somaliland sẽ bị coi là “mục tiêu quân sự” của họ.

Vài tháng trước, một số cơ quan truyền thông đưa tin Israel đã trao đổi với Somaliland về khả năng đưa người Palestine từ Dải Gaza đến Somaliland.

Israel không bình luận về thông tin này, còn Somaliland nói rằng bất kỳ động thái nào của Israel nhằm công nhận nền độc lập của họ cũng không liên quan đến vấn đề Palestine. Cả Somalia và Chính quyền Palestine đều cho rằng việc Israel công nhận Somaliland có thể gắn với kế hoạch di dời người Palestine.

“Somalia sẽ không bao giờ chấp nhận việc ép buộc người dân Palestine rời khỏi mảnh đất hợp pháp của họ đến một nơi xa xôi”, Tổng thống Somalia phát biểu trước Quốc hội ngày 28/12.

Ông Cameron Hudson, một nhà phân tích về châu Phi làm việc tại Mỹ, cho rằng Israel công nhận Somaliland chủ yếu nhằm đối phó với ảnh hưởng của Iran tại khu vực Biển Đỏ.

“Biển Đỏ cũng là tuyến đường để chuyển vũ khí và chiến binh lên phía bắc vào Đông Địa Trung Hải. Đây là nguồn hỗ trợ và tiếp tế cho các lực lượng ở Dải Gaza. Vì vậy, việc có mặt, có hiện diện an ninh và tình báo tại cửa ngõ Biển Đỏ rõ ràng phục vụ lợi ích an ninh quốc gia của Israel”, ông Hudson nói.

Liên minh châu Phi lo ngại việc công nhận Somaliland có thể gây hiệu ứng dây chuyền, khiến các phong trào ly khai khác đòi được công nhận.

“Các khu vực có thể tìm kiếm liên minh bên ngoài mà không cần sự đồng ý của chính quyền trung ương, tạo ra một tiền lệ nguy hiểm, đe dọa gây bất ổn trên diện rộng”, ông Abdurahman Sayed, một nhà phân tích về vùng Sừng châu Phi tại Anh, nhận định.

Các quốc gia được coi là đồng minh hoặc có thiện cảm với Somaliland hầu như vẫn im lặng.

UAE – nước đang quản lý một cảng quân sự tại Somaliland – chưa đưa ra tuyên bố nào. Chính phủ Ethiopia cũng tránh bình luận. Năm ngoái, Somaliland đồng ý cho Ethiopia – quốc gia không giáp biển – thuê một phần bờ biển của mình.

Người dân Somaliland từng hy vọng Mỹ sẽ công nhận họ là một quốc gia độc lập, sau khi ông Donald Trump bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống thứ hai. Tuy nhiên, sau tuyên bố của Israel, ông Trump nói với báo chí rằng ông sẽ không nhanh chóng đi theo bước chân của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.

Bình Giang

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/toan-tinh-cua-israel-khi-tro-thanh-nuoc-dau-tien-cong-nhan-somaliland-post1809049.tpo