Khách hàng làm việc tại văn phòng mô phỏng bên trong Công ty Giả vờ Làm việc Hàng Châu. Ảnh: Công ty Pretend To Work Unlimited Hangzhou
Mỗi buổi sáng trong tuần, Xiao Ding (30 tuổi) bắt đầu ngày mới giống như hầu hết những người trẻ đi làm khác ở Bắc Kinh. Cô mặc quần áo, thu dọn đồ đạc rồi đến thư viện công cộng, mở máy tính xách tay và dành cả ngày để "làm việc". Điểm duy nhất cô khác với những người đi làm ngoài kia là cô đang thất nghiệp.
"Tôi chưa nói với gia đình rằng tôi đã nghỉ việc. Cho đến khi tìm được công việc mới, tôi không muốn bố mẹ mình phải lo lắng", Ding chia sẻ. Theo Ding, duy trì lịch trình như vậy không phải là lừa dối mà là kỷ luật. Sau gần tám năm làm tiếp thị công nghệ, cô đã nghỉ việc vào năm 2023 và hiện đã thất nghiệp được 22 tháng.
"Tôi chọn giả vờ làm việc vì hai lý do: Một là để duy trì lịch trình hàng ngày đều đặn. Hai là để tạo áp lực cho bản thân khi phải đi làm", Ding giải thích với phóng viên Channel News Asia (CNA). Tuy nhiên, đối với Ding, tìm công việc mới vẫn là một thách thức hiện tại. Cô đã gửi 1.000 hồ sơ xin việc nhưng chỉ nhận được 4 cuộc phỏng vấn và tất cả đều không thành công.
Ở Trung Quốc, những sinh viên mới tốt nghiệp và những người trẻ tuổi không tìm được việc làm đang đối phó bằng cách giả vờ. Họ đến thư viện và quán cà phê để duy trì một môi trường làm việc giả tạo giữa thực tế phũ phàng.
Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên Trung Quốc đã tăng lên mức cao nhất trong 11 tháng vào tháng 7. Tỷ lệ thất nghiệp ở thành thị trong nhóm tuổi 16 - 24, không bao gồm sinh viên, đã tăng lên 17,8%, khi số lượng kỷ lục sinh viên tốt nghiệp gia nhập thị trường lao động.
"Xu hướng giả vờ làm việc mang một sắc thái tự chế giễu và cam chịu một cách hài hước. Nó không chỉ phản ánh sự vỡ mộng mà còn là sự gắn kết sáng tạo, thậm chí là mỉa mai, với những kỳ vọng của xã hội", Zhan Yang, phó giáo sư nhân chủng học văn hóa tại Đại học Bách khoa HongKong (PolyU), cho biết. Tại Trung Quốc, lòng tự trọng của một người vẫn còn gắn chặt với một nền văn hóa coi trọng công việc và năng suất. Chính vì vậy, xu hướng “giả vờ làm việc” là cách để thanh thiếu niên duy trì thói quen, bản sắc và sự gắn kết xã hội khi không có công việc thực sự.
Công ty “giả vờ làm việc”
Một số người thậm chí còn đưa xu hướng "giả vờ làm việc" lên một cấp độ cao hơn, khi thuê bàn làm việc trong các văn phòng mô phỏng, tái hiện nhịp điệu làm việc.
Được trang bị máy tính, bàn làm việc, phòng họp và kết nối Internet, những không gian này đang ngày càng phổ biến ở các thành phố lớn của Trung Quốc như Thượng Hải, Thâm Quyến và Thành Đô.
Trong một văn phòng đầy đủ ánh sáng nằm ở ngoại ô Hàng Châu, hàng chục người trẻ tuổi ngồi lặng lẽ bên bàn làm việc.
Một số gõ phím liên tục, những người khác lướt qua bảng điều khiển trên màn hình. Một vài người thì thầm vào tai nghe khi họ nhận cuộc gọi. Chiếc máy in ở góc phòng đang hoạt động. Ở lối vào, một tấm biển treo tường với phông chữ cách điệu ghi: "Bạn lo liệu cuộc sống, chúng tôi lo diễn xuất - một trò chơi nhập vai văn phòng 24 giờ".
Đây là thông điệp cốt lõi của "Công ty Giả vờ Làm việc Không giới hạn", một văn phòng mô phỏng đã lan truyền trên mạng xã hội Trung Quốc.
Với mức phí thấp tới 30 nhân dân tệ/ngày (110.000 đồng), dịch vụ này cung cấp cho khách hàng một cách để mô phỏng trải nghiệm văn phòng: thuê bàn làm việc, chấm công lúc 9 giờ sáng, thậm chí có thể đeo phù hiệu công ty.
Công ty này do Chen Yingjian, một doanh nhân địa phương, sáng lập. Chen cho biết anh hy vọng sẽ cung cấp một không gian an toàn, thiết thực cho những người trẻ tuổi trong quá trình tìm kiếm việc làm.
Ý tưởng này được hình thành vào tháng 7, khi con trai của một người bạn hiện thất nghiệp, hỏi liệu anh ấy có thể mô phỏng một cuộc phỏng vấn xin việc trong văn phòng của mình không.
Trong vòng chưa đầy một tháng, Chen đã nhận được hàng nghìn yêu cầu. Anh ấy trực tiếp sàng lọc ứng viên, chào đón những người có kế hoạch cụ thể và từ chối những người mà anh ấy tin rằng không nghiêm túc.
Trong công ty mô phỏng, những người tham gia phải tuân thủ một vài quy tắc: không ngủ, không chơi game và không làm ồn. Không khí trong phòng cũng rất tập trung.
Ngoài việc tìm kiếm việc làm, nhiều người còn đến đó để thực hiện các ý tưởng khởi nghiệp, chuẩn bị cho kỳ thi và gọi điện cho khách hàng. Một số người thường ở lại đến tận đêm khuya.
"Chúng tôi mang lại giá trị cảm xúc - giúp những người trẻ tuổi lấy lại sự tự tin và không cảm thấy lạc lõng", Chen nói.
Phó Giáo sư Zhan cho biết những môi trường như thế này có thể hữu ích, đồng thời lưu ý rằng điều quan trọng là những người trẻ đang tìm việc không cảm thấy cô đơn trong bối cảnh khó khăn hiện nay.
"Việc nhận ra rằng mình không đơn độc khi đối mặt với tình trạng thất nghiệp hoặc trì hoãn tuổi trưởng thành trở nên vô cùng quan trọng để duy trì cảm giác tự tin", bà nói.
Một khách hàng quen thuộc với văn phòng của Chen là Yuan (19 tuổi). Cô mỗi ngày đến đây lúc 9 giờ sáng để bắt tay vào công việc kinh doanh thú cưng của mình, bán mèo con và chó con trên các ứng dụng mạng xã hội như Douyin.
"Thời gian biểu của tôi ở đây chắc chắn tốt hơn ở nhà. Ở nhà, tôi sẽ trở nên lười biếng. Ở đây, bạn sẽ thấy những người khác đang làm việc và cũng sẽ muốn tìm việc gì đó để làm", Yuan nói.
Trong khi đó, Yue - sinh viên năm cuối ngành kinh doanh (21 tuổi) quê Vân Nam - coi văn phòng "giả" không chỉ là nơi để làm việc hiệu quả mà còn là nơi tránh xa áp lực và hiểu lầm ở nhà.
"Nếu tôi ở nhà cả ngày chỉ để quay phim hoặc biên tập video, gia đình tôi có thể không coi đó là công việc thực sự. Họ muốn tôi ra ngoài, có một nơi làm việc cố định, hoặc trở thành nhân viên doanh nghiệp nhà nước. Điều đó khiến họ cảm thấy an tâm. Đó là suy nghĩ của thế hệ trước", anh nói.
Văn phòng “giả” cũng được cho là nơi lý tưởng cho những người muốn tìm đến không gian yên tĩnh để làm việc. Sau hai năm làm việc tại nhà, Li Jianye, một doanh nhân 35 tuổi ở Hàng Châu, cho biết cô đã đến lúc môi trường gia đình không còn phù hợp nữa.
Cô bắt đầu tìm kiếm những không gian như phòng tự học. "Nhưng những nơi đó chủ yếu dành cho sinh viên và bạn phải giữ im lặng", cô nói.
"Tôi có thể phải họp với khách hàng hoặc cần gọi điện cho khách hàng, vì vậy tôi cần một phòng có thể làm được những việc đó. Đôi khi tôi cũng cần in tài liệu. Về cơ bản, tôi cần một không gian làm việc kiểu văn phòng được trang bị đầy đủ để hỗ trợ công việc của mình", Li chia sẻ.
Sun Lei (42 tuổi) - một chuyên gia tư vấn - cũng cần một nơi yên tĩnh để thực sự hoàn thành công việc.
"Ở nhà, tôi không thể tập trung được. Có con nhỏ, lại còn có bố mẹ ở bên cạnh, sự tập trung của tôi luôn bị gián đoạn. Tôi thực sự muốn một môi trường như thế này, nơi tôi có thể yên tâm làm việc", cô nói thêm.
Trước đây, cô đã thuê một văn phòng nhỏ nhưng thấy nó quá tự do và thoải mái. "Cuối cùng tôi lại dành thời gian chăm sóc hoa, uống trà và xem phim truyền hình. Hiệu suất làm việc giảm sút", Lei cho hay.
Việc chia sẻ ý tưởng là một điểm cộng trong không gian văn phòng “giả”. Li đã học được nhiều điều về các mô hình kinh doanh như sản phẩm AI và thương mại điện tử xuyên biên giới, những kiến thức mà cô chưa từng tìm hiểu.
Xu Jing, một nhà nhân chủng học tại Đại học Washington, cho biết giới trẻ Trung Quốc vẫn đang rất nỗ lực. Những địa điểm như văn phòng “giả vờ làm việc” cung cấp một giải pháp rất thực tế cho những người đang thử sức với những con đường sự nghiệp mới mẻ.
"Mọi người không chỉ đang lãng phí thời gian. Họ thực sự rất kỷ luật. Họ có thể cảm thấy tốt hơn khi có một chút chủ động trong cuộc sống của mình", ông Xu kết luận.
Bảo Hà/Báo Tin tức và Dân tộc